پیمان طالبی، گوینده رادیو و مدرس فن‌بیان و گویندگی از این حرفه می‌گوید
صدات از جنس مطلوبــه؟
گویندگی یكی از آن شغل‌های جذابی است كه اكثر كسانی كه دل در گرو رادیو داشته و دارند به آن فكر كرده و ته دلشان خواسته‌اند كه صاحب یكی از میكروفن‌های شبكه‌های رادیویی باشند.البته از نظر خیلی‌ها گویندگی كار آسانی به نظر می‌رسد، ابزار خاصی هم نیاز ندارد، همین «صدا»ست كه هر كسی خدادادی‌اش را دارد و خب به نظرشان همین برای گویندگی كافی است! اما در عمل، داستان خیلی با چیزی كه فكر می‌كنیم متفاوت است. پیمان طالبی، یكی از گوینده‌های پركار رادیو است كه دستی هم بر آتش اجرای برنامه‌های تلویزیونی دارد. كارش را با تلویزیون همدان شروع كرده و بعدتر به عنوان گوینده در رادیو جوان كارش را ادامه داده است. مجری برنامه‌های «مردم چی میگن» و «طبیب» و همان صدای آشنایی كه نریشن‌های مسابقه «خانه ما» از رمز و راز گویندگی و تمام سختی‌های گوینده شدن برایمان گفته است.
الهام فیروزبخت
آیا داشتن صدای خوب كافی است؟
داشتن «صدای خوب» یكی از موهبت‌های الهی است كه به همه داده نشده و انسان طبیعتا در به وجود آوردنش دخالتی نداشته است، اما مگر چند درصد از مردم دارای یك صدای خوب از نوع ژنتیكی‌اش هستند؟ پس هر كسی كه صدای قابل قبولی داشته باشد و در مسیر درستش قرار بگیرد و آموزش ببیند، می‌تواند یك گوینده خوب شود؟ درست مثل یك آشپز یا یك نوازنده خوب! درست است كه داشتن دستپخت خوب یا داشتن استعداد نوازندگی مهم است، اما آشپز یا نوازنده كه زاده نشده، بلكه با آموزش توانسته حرفه‌ای شود. در مورد صدا هم همین است. اگر كسی حتی صدای خوبی داشته باشد، ولی بلد نباشد درست از آن استفاده كند، فكر این‌كه گوینده خوبی خواهد شد، كاملا اشتباه است!
چطور بفهمیم صدایمان خوب است؟
داشتن اندام‌های صوتی سالم مانند لب، دهان، دندان، زبان، حلق، ریه و حنجره سالم به همراه آهنگ و تن صدا از پیش‌شرط‌های ابتدایی برای گویندگی است. كسی كه تمام اینها را داشته باشد یك صدای سالم، قابل قبول و استاندارد خواهد داشت و می‌تواند با آموزش از صدایش درست استفاده كند. گوینده باید بتواند درست از تنفسش استفاده كند. تنفس شكمی یا دیافراگمی، نوعی تنفس است كه موجب می‌شود مقدار بیشتری اكسیژن وارد ریه‌های گوینده شود. در عین حال با استفاده مطلوب و حرفه‌ای از بازدم، بهترین امكان در ایجاد صدایی عالی، از این حجم اكسیژن و برای زمان طولانی‌تر در اختیار گوینده قرار می‌دهد. بعدتر نوبت «لحن» است كه به صدای گوینده شخصیت می‌دهد و گوینده باید بتواند لحن خود را با هر متن تغییر بدهد. خیلی‌ها فكر می‌كنند چون شعر خوب می‌خوانند پس می‌توانند گوینده خوبی بشوند در صورتی كه گویندگی تكلمه كردن شعر نیست و یك گوینده خوب باید بتواند لحن متناسب با هر متن را انتخاب كند تا اجرای درست و
مطلوبی از آب در آید.
صدای خوب چطور كشف می‌شود؟
آموزشگاه‌ها درست مانند یك صافی عمل می‌كنند و كسانی كه استعداد واقعی این كار را دارند با كسانی كه فكر می‌كنند گوینده خوبی می‌شوند را از هم جدا می‌كنند. به این صورت كه از استادان خبره و حرفه‌ای از هنرجویان تست صدا می‌گیرند و به هر یك از آنها متنی داده می‌شود تا بخوانند. در نهایت تست گیرنده، افرادی را كه صدای قابل قبولی دارند انتخاب می‌كند تا در دوره‌های آموزشی شركت كنند. پس اگر صدایی قوی دارید و فكر می‌كنید گوینده خوبی می‌شوید باید اول خودتان را رو‌به‌روی استادان این حرفه محك بزنید. بسیار دیده شده كه بعضی‌ها فكر می‌كنند صدایشان زیر و پایین است و نمی‌توانند گوینده شوند، ولی وقتی در تست‌ها شركت می‌كنند، مشخص می‌شود اتفاقا صدای معمولی‌شان جنس و كیفیت خوبی دارد كه به درد گویندگی می‌خورد.
پس آموزش حرف اول را می‌زند؟
دقیقا! به جرات می‌توانم بگویم آموزش نقشی بسیار مهم و اساسی در این زمینه دارد و بدون آموزش درست نمی‌توان یك گوینده با صدای مطلوب و استاندارد شد. بسیار دیده شده كسانی‌كه از صدای متفاوتی برخوردار بوده‌اند و وارد كار شده‌اند به دلیل نداشتن مهارت و تكنیك لازم خیلی زود از كار بیرون آمده‌اند یا از كار زده شده‌اند. خیلی‌ها هم در میانه راه متوجه می‌شوند تنها داشتن پشتكار لازم نیست و باید حتما آموزشی پشت صدایشان باشد و شروع به یادگیری اصولی می‌كنند. پس می‌توان گفت «آموزش» در گویندگی حرف اول را می‌زند و هر كس كه دل در گرو گویندگی و اجرا در رادیو دارد باید از الف آموزش
شروع كند.
آموزشگاه‌ها هم باید شرایط خاصی داشته باشند؟
مهم‌تر از آموزشگاه، استادانی هستند كه قرار است صدای یك نفر را تربیت كنند و باید استادان قابل قبول و حرفه‌ای باشند. نورپردازی، فضای آموزشی، تجهیزات آموزشی، ساعت‌های آموزشی، اتاق فرمان و استودیو هم ویژگی‌های یك آموزشگاه خوب است. اما در كنار همه اینها داشتن دانش هم برای گویندگی نیاز است. مسلما گوینده‌ای كه سواد رسانه‌ای و اطلاعات عمومی خوبی داشته باشد، خیلی بهتر و تاثیرگذارتر عمل خواهد كرد و آن تاثیری كه باید را روی مخاطب خواهد گذاشت.
هر كسی كه آموزش گویندگی ببیند، گوینده شدنش تضمینی است؟
خیر، اصلا این‌طور نیست. مانند تمام آموزش‌هایی كه ممكن است یك فرد در طول زندگی ببیند، اما شغل و حرفه‌ای برای آن پیدا نكند، كلاس‌های گویندگی هم همین‌طور است و هیچ قاعده و قانونی برای ورود به این حرفه و گوینده رادیو شدن وجود ندارد. مثل تمام كارهایی كه شانس در آنها دخیل است. كسی كه آموزش گویندگی می‌بیند هم باید كمی خوش شانس باشد تا بتواند استعداد و هنرش را بروز بدهد.
این افراد همیشه باید گوش به زنگ باشند، خیلی اوقات شبكه‌های رادیویی فراخوان جذب نیرو می‌دهند. ولی چیزی كه مسلم است این است كه اگر كسی واقعا كار را اصولی بداند و بتواند خود را ثابت كند، حتما می‌تواند راهی برای ورود به رادیو پیدا كند.
داشتن «صدای خوب» یكی از موهبت‌های الهی است كه به همه داده نشده و انسان طبیعتا در به وجود آوردنش دخالتی نداشته است، اما مگر چند درصد از مردم دارای یك صدای خوب از نوع ژنتیكی‌اش هستند؟ پس هر كسی كه صدای قابل قبولی داشته باشد و در مسیر درستش قرار بگیرد و آموزش ببیند، می‌تواند یك گوینده خوب شود؟ درست مثل یك آشپز یا یك نوازنده خوب! درست است كه داشتن دستپخت خوب یا داشتن استعداد نوازندگی مهم است، اما آشپز یا نوازنده كه زاده نشده، بلكه با آموزش توانسته حرفه‌ای شود. در مورد صدا هم همین است. اگر كسی حتی صدای خوبی داشته باشد، ولی بلد نباشد درست از آن استفاده كند، فكر این‌كه گوینده خوبی خواهد شد، كاملا اشتباه است!
چطور بفهمیم صدایمان خوب است؟
داشتن اندام‌های صوتی سالم مانند لب، دهان، دندان، زبان، حلق، ریه و حنجره سالم به همراه آهنگ و تن صدا از پیش‌شرط‌های ابتدایی برای گویندگی است. كسی كه تمام اینها را داشته باشد یك صدای سالم، قابل قبول و استاندارد خواهد داشت و می‌تواند با آموزش از صدایش درست استفاده كند. گوینده باید بتواند درست از تنفسش استفاده كند. تنفس شكمی یا دیافراگمی، نوعی تنفس است كه موجب می‌شود مقدار بیشتری اكسیژن وارد ریه‌های گوینده شود. در عین حال با استفاده مطلوب و حرفه‌ای از بازدم، بهترین امكان در ایجاد صدایی عالی، از این حجم اكسیژن و برای زمان طولانی‌تر در اختیار گوینده قرار می‌دهد. بعدتر نوبت «لحن» است كه به صدای گوینده شخصیت می‌دهد و گوینده باید بتواند لحن خود را با هر متن تغییر بدهد. خیلی‌ها فكر می‌كنند چون شعر خوب می‌خوانند پس می‌توانند گوینده خوبی بشوند در صورتی كه گویندگی تكلمه كردن شعر نیست و یك گوینده خوب باید بتواند لحن متناسب با هر متن را انتخاب كند تا اجرای درست و
مطلوبی از آب در آید.
صدای خوب چطور كشف می‌شود؟
آموزشگاه‌ها درست مانند یك صافی عمل می‌كنند و كسانی كه استعداد واقعی این كار را دارند با كسانی كه فكر می‌كنند گوینده خوبی می‌شوند را از هم جدا می‌كنند. به این صورت كه از استادان خبره و حرفه‌ای از هنرجویان تست صدا می‌گیرند و به هر یك از آنها متنی داده می‌شود تا بخوانند. در نهایت تست گیرنده، افرادی را كه صدای قابل قبولی دارند انتخاب می‌كند تا در دوره‌های آموزشی شركت كنند. پس اگر صدایی قوی دارید و فكر می‌كنید گوینده خوبی می‌شوید باید اول خودتان را رو‌به‌روی استادان این حرفه محك بزنید. بسیار دیده شده كه بعضی‌ها فكر می‌كنند صدایشان زیر و پایین است و نمی‌توانند گوینده شوند، ولی وقتی در تست‌ها شركت می‌كنند، مشخص می‌شود اتفاقا صدای معمولی‌شان جنس و كیفیت خوبی دارد كه به درد گویندگی می‌خورد.
پس آموزش حرف اول را می‌زند؟
دقیقا! به جرات می‌توانم بگویم آموزش نقشی بسیار مهم و اساسی در این زمینه دارد و بدون آموزش درست نمی‌توان یك گوینده با صدای مطلوب و استاندارد شد. بسیار دیده شده كسانی‌كه از صدای متفاوتی برخوردار بوده‌اند و وارد كار شده‌اند به دلیل نداشتن مهارت و تكنیك لازم خیلی زود از كار بیرون آمده‌اند یا از كار زده شده‌اند. خیلی‌ها هم در میانه راه متوجه می‌شوند تنها داشتن پشتكار لازم نیست و باید حتما آموزشی پشت صدایشان باشد و شروع به یادگیری اصولی می‌كنند. پس می‌توان گفت «آموزش» در گویندگی حرف اول را می‌زند و هر كس كه دل در گرو گویندگی و اجرا در رادیو دارد باید از الف آموزش
شروع كند.
آموزشگاه‌ها هم باید شرایط خاصی داشته باشند؟
مهم‌تر از آموزشگاه، استادانی هستند كه قرار است صدای یك نفر را تربیت كنند و باید استادان قابل قبول و حرفه‌ای باشند. نورپردازی، فضای آموزشی، تجهیزات آموزشی، ساعت‌های آموزشی، اتاق فرمان و استودیو هم ویژگی‌های یك آموزشگاه خوب است. اما در كنار همه اینها داشتن دانش هم برای گویندگی نیاز است. مسلما گوینده‌ای كه سواد رسانه‌ای و اطلاعات عمومی خوبی داشته باشد، خیلی بهتر و تاثیرگذارتر عمل خواهد كرد و آن تاثیری كه باید را روی مخاطب خواهد گذاشت.
هر كسی كه آموزش گویندگی ببیند، گوینده شدنش تضمینی است؟
خیر، اصلا این‌طور نیست. مانند تمام آموزش‌هایی كه ممكن است یك فرد در طول زندگی ببیند، اما شغل و حرفه‌ای برای آن پیدا نكند، كلاس‌های گویندگی هم همین‌طور است و هیچ قاعده و قانونی برای ورود به این حرفه و گوینده رادیو شدن وجود ندارد. مثل تمام كارهایی كه شانس در آنها دخیل است. كسی كه آموزش گویندگی می‌بیند هم باید كمی خوش شانس باشد تا بتواند استعداد و هنرش را بروز بدهد.
این افراد همیشه باید گوش به زنگ باشند، خیلی اوقات شبكه‌های رادیویی فراخوان جذب نیرو می‌دهند. ولی چیزی كه مسلم است این است كه اگر كسی واقعا كار را اصولی بداند و بتواند خود را ثابت كند، حتما می‌تواند راهی برای ورود به رادیو پیدا كند.
