آغاز کار جنجالی ایستگاه فضایی بین‌المللی

بازخوانی روزهای پرهیاهوی تاریخ فضا در آبان 2 دهه پیش

آغاز کار جنجالی ایستگاه فضایی بین‌المللی


 گرچه پرتاب هسته اولیه ایستگاه فضایی بین‌المللی در ۲۹ آبان 77 صورت گرفت اما انتخاب نخستین گروه اعزامی به آن یا خدمه شماره-1 از سال 74 مورد بحث بود، زیرا برای نخستین بار باید شهروندان دو رقیب سابق در محدوده یك ایستگاه مشترك و با مرزبندی‌های مشخص با هم كار می‌كردند. البته فضانوردان روس و آمریكایی قبلا در مجتمع مداری میر، فعالیت‌های مشترك داشتند. اما در هر حال، میر بخشی از  خاك روسیه به‌شمار می‌رفت. ولی اینك آنها باید در یك مكان بین‌المللی فعالیت كنند. به‌ویژه كه آمریكایی‌ها هزینه‌های اصلی این ایستگاه را پرداخته بودند و طبیعی بود كه به نوعی نسبت به روس‌ها نگاه از بالا و ادعای ریاست داشتند.
اختلاف نظرها از همان آغاز انتخاب نخستین گروه پیش آمد و نشان داد مسؤولان فضایی روسیه، ریاست آمریكایی‌ها را پذیرفته‌اند! از آنجا كه مسلما نخستین گروه باید در ایستگاهی با اسكلت‌بندی روسی فعالیت می‌کردند و نیاز به بررسی و نظارت‌های دقیق فنی بود، تركیب نخستین گروه عبارت بود از دو فضانورد روس و یك آمریكایی. فضانوردان روس شامل یك كیهان‌نورد فنی باتجربه و یك فضانورد باتجربه كه طبق روال نظامی ‌بود و آمریكایی‌ها هم یكی از فضانوردان نظامی ناسا را باید برای این ماموریت نامزد می‌كردند.
سرگئی كریكالیف به‌عنوان فضانورد فنی انتخاب شد. او طراح سامانه‌های فضایی كارخانه انرگیا - هسته اصلی تولیدات فضایی شوروی و روسیه - بود كه سابقه سفرهای طولانی در مجتمع مداری میر و همچنین پروازهای مشترك با آمریكایی‌ها در پرواز با شاتل فضایی را داشت و به اصطلاح زبان آمریكایی‌ها را خوب می‌فهمید.
نفر دوم آناتولی سالاویف سرهنگ نیروی هوایی روسیه، با سابقه‌ای درخشان در پروازهای فضایی و طول سفری نزدیك به 600 شبانه روز اقامت مداری بود و با تجربه‌ترین فضانورد جهان در راهپیمایی و تعمیرات فضایی به‌شمار می‌رفت.
آمریكایی‌ها سروان ویلیام شفرد، افسر نیروی دریایی و فضانورد ناسا را نامزد این كار كردند كه او نیز سه ماموریت مداری، البته با مدت بسیار كوتاه (جمعا تقریبا 18 شبانه روز) را در پرونده كاری داشت. اما این تركیب گروهی پا نگرفت و نتوانستند كار آموزش مشترك را آغاز كنند؛ چون آمریكایی‌ها معتقد بودند فرمانده نخستین خدمه اعزامی به ایستگاه باید شهروند این كشور باشد! گرچه مسؤولان وقت سازمان فضایی روسیه بنا به شرایط آن روز، ناچار به قبول شدند اما آناتولی سالاویف زیر بار این امر نرفت زیرا معتقد بود، هم از نظر درجه نظامی و هم به لحاظ تجربه فضایی بر شفرد ارجحیت دارد و اوست كه باید در ایستگاه فضایی سمت فرماندهی را داشته باشد. بحث در این مورد به نتیجه نرسید و سالاویف نه‌تنها این حقارت را نپذیرفت بلكه چندی بعد از فضانوردی كناره گرفت.
مسؤولان سازمان فضایی روسیه یوری گیدزینكو را جایگزین سالاویف كردند. گرچه او نیز سابقه و تجربه بیشتری در سفر فضایی داشت. به این ترتیب گروه جدید شامل شفرد، گیدزینكو و كریكالیف از ششم آبان 75 تمرین و آموزش برای سفر به ایستگاه فضایی بین‌المللی را آغاز كردند. این در حالی بود كه حتی نخستین بخش ایستگاه نیز به فضا پرتاب نشده بود، اما از آنجا كه این بخش مشابه قسمت مركزی مجتمع مداری میر بود، كار آموزشی آنها چندان دشوار به‌شمار نمی‌رفت.  با پرتاب ناو سایوز تی.ام-31 به سرنشینی شفرد، گیدزینكو و كریكالیف از ۱۲ آبان 79 عملا فعالیت رسمی در  ایستگاه فضایی بین‌المللی مداری آغاز شد. ماموریت این سه نفر 141 شبانه روز طول كشید.