انتخابات تاکنون سوژه چند سریال تلویزیونی شده است؛ مجموعه‌هایی که اغلب آنها مناسبتی بوده‌اند
تلویزیون، پای صندوق
قصه‌ها كاری كرده‌اند كه به لطفشان حتی می‌شود جدی‌ترین اتفاق‌ها را هم در قالب آنها جا داد و به شكلی تعریف‌شان كرد كه نه تنها حوصله‌تان را سر نمی‌برد، بلكه شما را به دیدن و شنیدن آن مشتاق‌تر هم می‌كند. این ماجرایی است كه علاوه بر كتاب‌ها به فضاهای دیگری مثل فیلم‌ها و سریال‌ها هم جان بخشیده و باعث خلق آثار زیادی شده است. می‌توان گفت هر موضوعی برای خودش ظرفیت دراماتیك دارد كه می‌شود به آن از زوایای مختلف پرداخت. انتخابات هم كه بحث داغ این روزهاست، جزو همین گروه است كه هر بار با نزدیك شدن به آن برنامه‌های مختلفی برایش در نظر گرفته می‌شود و سریال‌ها هم پای ثابت آن هستند. در سال‌های اخیر مجموعه‌هایی با این موضوع ساخته شده است، سریال‌هایی كه البته انگشت شمار هستند و فهرست بلندبالایی ندارند. اما نكته جالب توجهی كه در اغلب آنها وجود دارد، فضای طنزی است كه داستان در بستر آن روایت می‌شود. در هر یك از این كارها انگار كارگردان و بقیه گروه برای فرار از جدیت موضوع به ریسمانی از جنس خنده چنگ زده‌اند و در بین همان چند مجموعه‌ای كه وجود دارد شاید فقط یكی از آنها در فضایی غیر از طنز سراغ انتخابات رفته‌اند. القصه كه حا ل و هوای این روزها و فضای انتخاباتی باعث شد ما هم در جام‌جم سراغ مجموعه‌هایی برویم كه در این حوزه ساخته شده‌اند.
پای پایتختی‌ها به مجلس باز می‌شود؟
سریال «پایتخت» كه احتمالا معرف حضور همه‌تان هست، چند فصلی در هر سری، موضوعات مختلفی را در بستر داستانی كه دارد روایت می‌كند. قصه فصل چهارم این سریال اما به انتخابات شورای شهر برمی‌گشت. البته طبق خبرهای منتشر شده قرار است در فصل ششم این مجموعه بازهم رنگ و بوی انتخابات به چشم بخورد، ماجرایی كه در طول آن سید امیر سیدزاده، تهیه‌كننده سینما نقش یك نماینده مجلس با شرافت را بازی می‌كند. در این فصل گویا پای پایتختی‌ها به بهارستان هم باز می‌شود و قرار است بازهم در فضای طنز سیاسی این مجموعه به ماجراهای مختلفی در این زمینه پرداخته شود.
كارگردان و تهیه‌كننده: سیروس مقدم/ الهام غفوری
بازیگران: محسن تنابنده، علیرضا خمسه، احمد مهران‌فر، ریما رامین‌فر، نسرین نصرتی، هدایت هاشمی و...
قصه: بخش اصلی داستان فصل چهارم به جریان داوطلب شدن هما (ریما رامین‌فر) در انتخابات شورای شهر برمی‌گردد؛ ماجرایی كه درواقع در جامعه كوچك تری بخشی از اتفاقاتی كه زمان انتخابات در سطح كشور رخ می‌دهد را منعكس می‌كند. از رفتار نامزدها گرفته تا جریانی كه قبل و بعد از رای‌گیری در طول رقابت‌ها شكل می‌گیرد.
آخرین دعوت انتخاباتی
از معدود سریال‌هایی كه خالی از هرگونه طنز و بذله‌گویی به موضوع انتخابات پرداختند، سریال آخرین دعوت بود. این مجموعه ویژه محرم كه سال 87 روی آنتن رفت ماجرای یك نماینده پیشین مجلس و دامادش را كه میخواهد وارد مجلس شود روایت می‌كرد و در بخش دیگری از قصه، دشمنی‌های نامزدهایی كه سعی در
بدنام كردن این خانواده و به زیركشیدن آنها در رقابت دارد را نشان می‌دهد. این سریال در میانه‌هایش دل به صحرای كربلا می‌زند و خط اصلی قصه را به شهادت امام حسین(ع) و فضای محرم پیوند می‌زند.
كارگردان و تهیه‌كننده: حسین سهیلی‌زاده/ مهران رسام
بازیگران: فرامرز قریبیان، حامد بهداد، الهام حمیدی، پرویز فلاحی‌پور و...
قصه: یك استاد دانشگاه كه نماینده سابق مجلس است، طی سفری به غرب كشور دچار حادثه می‌شود و بعد از به هوش آمدن خود متوجه می‌شود به سال 60 هجری و روزهای منتهی به واقعه كربلا رفته است.
كمی انتخابات
سریالهای دیگری هم هستند كه گرچه قصه‌شان به طور مستقیم به موضوع انتخابات، آن هم انتخابات مجلس نمی‌پردازد اما خمیر مایه آنها به فضای سیاست و مسأله انتخاب نزدیك است. از میان این مجموعه‌ها می‌شود به سریالهای گل یا پوچ (1384)، سراب (1390) و... اشاره كرد.سیمای استان‌ها و شبكه‌های رادیویی هم در این زمینه آثاری را به پخش رساندند كه سریال برگ برنده به نویسندگی و كارگردانی علیرضا اسكندری، متعلق به سیمای خراسان رضوی جزو همین موارد است كه آن هم مثل غالب این آثار زبانی طنز داشت.
یك عاشقانه انتخاباتی
یكی دیگر از سریالهای انتخاباتی «غیرعلنی» است كه از شبكه دو روی آنتن رفت. ماجرای عاشقانه و عاطفی كه در دل داستان این مجموعه است تا حدی آن را با بقیه متمایز كرده است. به گفته كارگردان مجموعه مفهوم سریال این است كه شركت در انتخابات بهتر از شركت نكردن در آن است و بر درست رای دادن تاكید می‌كند و می‌گوید نباید فریب تبلیغاتی را خورد كه اساسا امكان اجرایی شدن ندارند.
كارگردان و تهیه‌كننده: مهرداد خوشبخت/ رضا جودی
بازیگران: برزو ارجمند، متین ستوده، بهاره رهنما، علی دهكردی، علیرضا جلالی‌تبار و ...
قصه: در این سریال، سه نامزد انتخاباتی با سن و موقعیت شغلی متفاوتی نسبت به هم حضور دارند. یكی از آنها پزشك است، دیگری مهندس و آن یكی در رشته تربیت بدنی فعالیت می‌كند. در این میان قصه اصلی درباره جوانی در یك شهرستان است كه عاشق دختر فرماندار آن منطقه می‌شود... .
مهریه، چك برگشتی ، آقای کاندیدا و ...
«چك برگشتی» از دیگر سریالهای سیروس مقدم است كه قصه‌اش در حال و هوای روزهای پیش از انتخابات می‌گذشت. این سریال نوروزی هم مثل بیشتر نمونه مجموعه‌هایی كه قصه‌ای با فضای انتخاباتی را روایت می‌كنند، كمدی بود و بیشتر بار طنز خود را از تقابل كلامی میان زوج هدایت هاشمی و امیر جعفری می‌گرفت. این دو نفر كه كاملا با یكدیگر تضاد داشتند، فضای شیرینی را در قصه ایجاد می‌كردند.
بازیگران: هدایت هاشمی، امیر جعفری، ریما رامین‌فر، هومن برق‌نورد، یوسف صیادی و...
قصه: سریال درباره یكی از دوره‌های انتخابات مجلس است. دكتر مشرفی یكی از كاندیداهای مجلس همراه با لطیف كه مثلا به عنوان مشاور در كنارش حضور دارد درگیر ماجراهایی می‌شوند؛ ماجراهایی كه از ماهی دو سكه دادن لطیف به همسرش بابت مهریه آغاز می‌شود.
همه كاره، اما هیچ كاره!
تیم پایتخت علاوه بر این سریال، با مجموعه «علی‌البدل» مستقیم سراغ انتخابات رفتند. مجموعه‌ای كه آن هم ماجراهای كاندیدا‌ها را از ابتدای اعلام اسمشان و تلاش برای جلب طرفدار تا زمان رای‌گیری و بعد از آن را روایت می‌كند. طعنه‌های سیاسی و اجتماعی هم چاشنی اصلی این مجموعه هستند. با همه اینها مقدم گفته بود علی‌البدل یك كار سیاسی یا جنایی نیست و یك قصه است؛ قصه‌ای كه ماجرایی را
در ناكجاآباد روایت می‌كند. نه شعار سیاسی می‌دهد، نه از جناحی طرفداری می‌كند.
كارگردان و تهیه‌كننده: سیروس مقدم/ الهام‌غفوری
بازیگران: حسین محب اهری، مهدی فخیم زاده، مهدی هاشمی و…
قصه: داستان این مجموعه در یك ده خیالی در نزدیكی همدان می‌گذرد و ماجرای آن به انتخاباتی كه قرار است در آن منطقه برای تعیین اعضا و ریاست شورا اتفاق بیفتد، برمی‌گردد.
كمدی یا راه‌دررو؟
شهرام خرازی‌ها منتقد: به نظر می‌رسد شوخی با مقامات سیاسی در سریالهای تلویزیونی ایرانی، حد و مرزهای مشخصی دارد. در این راستا شوخی كردن با نماینده‌های مجلس از آن حوزه‌های مسبوق به سابقه است و دردسر كمتری دارد. به نظر می‌رسد سریال‌سازها و كسانی كه متن سریالهای تلویزیونی را می‌نویسند در شوخی با نامزدهای انتخابات مجلس و خود نماینده‌های مجلس نسبت به شوخی با مقاماتی مثل رئیس جمهور دستشان بازتر است. این است كه خود به خود به حوزه‌های كم دردسرتری مثل مجلس سوق داده می‌شوند. چنین حوزه‌هایی، این امكان را برایشان فراهم می‌كند كه خلق داستان و داستانپردازی كنند و قصه سریال را بر مبنای فرآیند انتخابات و نماینده‌های مجلس پیش ببرند.
اگر قرار باشد لحن جدی را انتخاب كنند و رویكرد جدی به این مسأله داشته باشند، شاید کمی حساسیت ایجاد كند، اما ممكن است به سمت طنز كه بروند، مقداری از آن حساسیت‌های ممیزی كاسته شود. پس می‌شود گفت این‌كه رویكرد طنز در این موضوع میان سریال‌سازان ایرانی بیشتر است، به خاطر بازتر بودن دست نویسنده سریال است. وقتی قضیه جدی باشد حساسیت بالاتر می‌رود، ضمن این‌كه این برداشت غلط میان نویسندگان متن سریالهای انتخاباتی وجود دارد كه وقتی رویكرد طنز را انتخاب كنند، لازم نیست حاصل و خروجی كارشان مبتنی بر مستندات و پژوهش محور باشد.
شاید حس كنند وقتی رویكرد سیاسی مطلق را انتخاب می‌كنند و كاملا با لحن جدی می‌خواهند به مسأله انتخابات بپردازند، باید بر اساس مستندات و واقعیت موجود قصه و نقش‌ها را بنویسند. بنابراین نویسنده سریال برای كمتر به دردسر انداختن خود و گریز از پژوهش، به سمت طنز روی می‌آورد.
همان‌گونه كه گفته شد وقتی رویكرد طنز را برمی‌گزیند این پیش‌فرض غلط را در ذهنش دارد كه مخاطب توقع واقع‌نمایی از او ندارد و لازم نیست وقایع سریال را مبتنی بر مستندات پشت همدیگر بچیند و بنویسد. همراه با رویكرد جدی سیاسی باید كاملا واقعگرایانه و به دور از لحن طنزآلود به مسائل انتخاباتی بپردازد. در این حالت نویسندگان خود را مقید می‌دانند خیلی از دایره واقعیت پا را فراتر ننهند و در همان چارچوب واقعیت و براساس مستندات تاریخی متنشان را بنویسند. طبعا نویسندگان جدی‌تر، نخبه‌تر و حرفه‌ای‌تر رویكرد واقعگرایانه را انتخاب می‌كنند و براساس مستندات و پژوهش‌محور كارشان را پیش می‌برند و متن خود را نهایی می‌كنند. ولی آنها كه می‌خواهند گریز بزنند و كمی راحت‌طلب هستند ممكن است به سمت طنز بروند و حتی واقعیت را تحریف كنند.
سریال «پایتخت» كه احتمالا معرف حضور همه‌تان هست، چند فصلی در هر سری، موضوعات مختلفی را در بستر داستانی كه دارد روایت می‌كند. قصه فصل چهارم این سریال اما به انتخابات شورای شهر برمی‌گشت. البته طبق خبرهای منتشر شده قرار است در فصل ششم این مجموعه بازهم رنگ و بوی انتخابات به چشم بخورد، ماجرایی كه در طول آن سید امیر سیدزاده، تهیه‌كننده سینما نقش یك نماینده مجلس با شرافت را بازی می‌كند. در این فصل گویا پای پایتختی‌ها به بهارستان هم باز می‌شود و قرار است بازهم در فضای طنز سیاسی این مجموعه به ماجراهای مختلفی در این زمینه پرداخته شود.
كارگردان و تهیه‌كننده: سیروس مقدم/ الهام غفوری
بازیگران: محسن تنابنده، علیرضا خمسه، احمد مهران‌فر، ریما رامین‌فر، نسرین نصرتی، هدایت هاشمی و...
قصه: بخش اصلی داستان فصل چهارم به جریان داوطلب شدن هما (ریما رامین‌فر) در انتخابات شورای شهر برمی‌گردد؛ ماجرایی كه درواقع در جامعه كوچك تری بخشی از اتفاقاتی كه زمان انتخابات در سطح كشور رخ می‌دهد را منعكس می‌كند. از رفتار نامزدها گرفته تا جریانی كه قبل و بعد از رای‌گیری در طول رقابت‌ها شكل می‌گیرد.
آخرین دعوت انتخاباتی
از معدود سریال‌هایی كه خالی از هرگونه طنز و بذله‌گویی به موضوع انتخابات پرداختند، سریال آخرین دعوت بود. این مجموعه ویژه محرم كه سال 87 روی آنتن رفت ماجرای یك نماینده پیشین مجلس و دامادش را كه میخواهد وارد مجلس شود روایت می‌كرد و در بخش دیگری از قصه، دشمنی‌های نامزدهایی كه سعی در
بدنام كردن این خانواده و به زیركشیدن آنها در رقابت دارد را نشان می‌دهد. این سریال در میانه‌هایش دل به صحرای كربلا می‌زند و خط اصلی قصه را به شهادت امام حسین(ع) و فضای محرم پیوند می‌زند.
كارگردان و تهیه‌كننده: حسین سهیلی‌زاده/ مهران رسام
بازیگران: فرامرز قریبیان، حامد بهداد، الهام حمیدی، پرویز فلاحی‌پور و...
قصه: یك استاد دانشگاه كه نماینده سابق مجلس است، طی سفری به غرب كشور دچار حادثه می‌شود و بعد از به هوش آمدن خود متوجه می‌شود به سال 60 هجری و روزهای منتهی به واقعه كربلا رفته است.
كمی انتخابات
سریالهای دیگری هم هستند كه گرچه قصه‌شان به طور مستقیم به موضوع انتخابات، آن هم انتخابات مجلس نمی‌پردازد اما خمیر مایه آنها به فضای سیاست و مسأله انتخاب نزدیك است. از میان این مجموعه‌ها می‌شود به سریالهای گل یا پوچ (1384)، سراب (1390) و... اشاره كرد.سیمای استان‌ها و شبكه‌های رادیویی هم در این زمینه آثاری را به پخش رساندند كه سریال برگ برنده به نویسندگی و كارگردانی علیرضا اسكندری، متعلق به سیمای خراسان رضوی جزو همین موارد است كه آن هم مثل غالب این آثار زبانی طنز داشت.
یك عاشقانه انتخاباتی
یكی دیگر از سریالهای انتخاباتی «غیرعلنی» است كه از شبكه دو روی آنتن رفت. ماجرای عاشقانه و عاطفی كه در دل داستان این مجموعه است تا حدی آن را با بقیه متمایز كرده است. به گفته كارگردان مجموعه مفهوم سریال این است كه شركت در انتخابات بهتر از شركت نكردن در آن است و بر درست رای دادن تاكید می‌كند و می‌گوید نباید فریب تبلیغاتی را خورد كه اساسا امكان اجرایی شدن ندارند.
كارگردان و تهیه‌كننده: مهرداد خوشبخت/ رضا جودی
بازیگران: برزو ارجمند، متین ستوده، بهاره رهنما، علی دهكردی، علیرضا جلالی‌تبار و ...
قصه: در این سریال، سه نامزد انتخاباتی با سن و موقعیت شغلی متفاوتی نسبت به هم حضور دارند. یكی از آنها پزشك است، دیگری مهندس و آن یكی در رشته تربیت بدنی فعالیت می‌كند. در این میان قصه اصلی درباره جوانی در یك شهرستان است كه عاشق دختر فرماندار آن منطقه می‌شود... .
مهریه، چك برگشتی ، آقای کاندیدا و ...
«چك برگشتی» از دیگر سریالهای سیروس مقدم است كه قصه‌اش در حال و هوای روزهای پیش از انتخابات می‌گذشت. این سریال نوروزی هم مثل بیشتر نمونه مجموعه‌هایی كه قصه‌ای با فضای انتخاباتی را روایت می‌كنند، كمدی بود و بیشتر بار طنز خود را از تقابل كلامی میان زوج هدایت هاشمی و امیر جعفری می‌گرفت. این دو نفر كه كاملا با یكدیگر تضاد داشتند، فضای شیرینی را در قصه ایجاد می‌كردند.
بازیگران: هدایت هاشمی، امیر جعفری، ریما رامین‌فر، هومن برق‌نورد، یوسف صیادی و...
قصه: سریال درباره یكی از دوره‌های انتخابات مجلس است. دكتر مشرفی یكی از كاندیداهای مجلس همراه با لطیف كه مثلا به عنوان مشاور در كنارش حضور دارد درگیر ماجراهایی می‌شوند؛ ماجراهایی كه از ماهی دو سكه دادن لطیف به همسرش بابت مهریه آغاز می‌شود.
همه كاره، اما هیچ كاره!
تیم پایتخت علاوه بر این سریال، با مجموعه «علی‌البدل» مستقیم سراغ انتخابات رفتند. مجموعه‌ای كه آن هم ماجراهای كاندیدا‌ها را از ابتدای اعلام اسمشان و تلاش برای جلب طرفدار تا زمان رای‌گیری و بعد از آن را روایت می‌كند. طعنه‌های سیاسی و اجتماعی هم چاشنی اصلی این مجموعه هستند. با همه اینها مقدم گفته بود علی‌البدل یك كار سیاسی یا جنایی نیست و یك قصه است؛ قصه‌ای كه ماجرایی را
در ناكجاآباد روایت می‌كند. نه شعار سیاسی می‌دهد، نه از جناحی طرفداری می‌كند.
كارگردان و تهیه‌كننده: سیروس مقدم/ الهام‌غفوری
بازیگران: حسین محب اهری، مهدی فخیم زاده، مهدی هاشمی و…
قصه: داستان این مجموعه در یك ده خیالی در نزدیكی همدان می‌گذرد و ماجرای آن به انتخاباتی كه قرار است در آن منطقه برای تعیین اعضا و ریاست شورا اتفاق بیفتد، برمی‌گردد.
كمدی یا راه‌دررو؟
شهرام خرازی‌ها منتقد: به نظر می‌رسد شوخی با مقامات سیاسی در سریالهای تلویزیونی ایرانی، حد و مرزهای مشخصی دارد. در این راستا شوخی كردن با نماینده‌های مجلس از آن حوزه‌های مسبوق به سابقه است و دردسر كمتری دارد. به نظر می‌رسد سریال‌سازها و كسانی كه متن سریالهای تلویزیونی را می‌نویسند در شوخی با نامزدهای انتخابات مجلس و خود نماینده‌های مجلس نسبت به شوخی با مقاماتی مثل رئیس جمهور دستشان بازتر است. این است كه خود به خود به حوزه‌های كم دردسرتری مثل مجلس سوق داده می‌شوند. چنین حوزه‌هایی، این امكان را برایشان فراهم می‌كند كه خلق داستان و داستانپردازی كنند و قصه سریال را بر مبنای فرآیند انتخابات و نماینده‌های مجلس پیش ببرند.
اگر قرار باشد لحن جدی را انتخاب كنند و رویكرد جدی به این مسأله داشته باشند، شاید کمی حساسیت ایجاد كند، اما ممكن است به سمت طنز كه بروند، مقداری از آن حساسیت‌های ممیزی كاسته شود. پس می‌شود گفت این‌كه رویكرد طنز در این موضوع میان سریال‌سازان ایرانی بیشتر است، به خاطر بازتر بودن دست نویسنده سریال است. وقتی قضیه جدی باشد حساسیت بالاتر می‌رود، ضمن این‌كه این برداشت غلط میان نویسندگان متن سریالهای انتخاباتی وجود دارد كه وقتی رویكرد طنز را انتخاب كنند، لازم نیست حاصل و خروجی كارشان مبتنی بر مستندات و پژوهش محور باشد.
شاید حس كنند وقتی رویكرد سیاسی مطلق را انتخاب می‌كنند و كاملا با لحن جدی می‌خواهند به مسأله انتخابات بپردازند، باید بر اساس مستندات و واقعیت موجود قصه و نقش‌ها را بنویسند. بنابراین نویسنده سریال برای كمتر به دردسر انداختن خود و گریز از پژوهش، به سمت طنز روی می‌آورد.
همان‌گونه كه گفته شد وقتی رویكرد طنز را برمی‌گزیند این پیش‌فرض غلط را در ذهنش دارد كه مخاطب توقع واقع‌نمایی از او ندارد و لازم نیست وقایع سریال را مبتنی بر مستندات پشت همدیگر بچیند و بنویسد. همراه با رویكرد جدی سیاسی باید كاملا واقعگرایانه و به دور از لحن طنزآلود به مسائل انتخاباتی بپردازد. در این حالت نویسندگان خود را مقید می‌دانند خیلی از دایره واقعیت پا را فراتر ننهند و در همان چارچوب واقعیت و براساس مستندات تاریخی متنشان را بنویسند. طبعا نویسندگان جدی‌تر، نخبه‌تر و حرفه‌ای‌تر رویكرد واقعگرایانه را انتخاب می‌كنند و براساس مستندات و پژوهش‌محور كارشان را پیش می‌برند و متن خود را نهایی می‌كنند. ولی آنها كه می‌خواهند گریز بزنند و كمی راحت‌طلب هستند ممكن است به سمت طنز بروند و حتی واقعیت را تحریف كنند.
