چند رویداد مهم هنرهای تجسمی ایران و جهان را در سال 98 روی نوار زمان مرور کردهایم
عصیان جــــــــــهانی هنر در خیابان
فروردین
دختر گریان؛ بهترین عکس سال
لابد میدانید که مهمترین جایزه عکس سال را هرسال وردپرسفوتو اعطا میکند. عکس معروف «دختر گریان در مرز» از جان مو، عکاس آژانس گتیایمیج این عنوان را دریافت کرد. این عکس دختری دوساله را در مرز مکزیک و آمریکا نشان میدهد که مامور آمریکایی در حال بازرسی مادرش است و او گریه میکند. فروغ علایی هم از ایران رتبه اول را در بخش مجموعه عکس ورزشی این جایزه کسب کرد.
اردیبهشت
خداحافظی با منیر
منیر فرمانفرماییان، هنرمندی که آینههایش تا ابد در ذهنهایمان خواهد درخشید، در 97 سالگی در تهران درگذشت.
عکسهای انقلاب
در پاریس
در دومین نمایشگاه سالانه بینالمللی ایرانفوتوی پاریس با عنوان «درون و بیرون» که در انجمن فرهنگ و هنر خاورمیانه پاریس برپا بود؛ دو کتاب عکس «انقلاب 57» اثر مریم زندی و «انقلابیون» اثر کاوه کاظمی رونمایی شد.
نقاشیهای باب دیلن
وقتی نوبل ادبیات را برد، سر و صدای برخی درآمد که چرا نوبل اهالی کلمه را دادهاند به یک خواننده و ترانهسرا. البته این سروصداها هم به خاطر بهره نبردن از منطقی درست و هم به خاطر محبوبیت آقای دیلن، سریع خوابید وگرنه میتوانست اینجا هم که او نقاشیهایش را به نمایش گذاشت، دوباره حاشیهها تکرار شود که شما را چه به نقاشی. موزهای در شهر تالسا در ایالت اوکلاهما؛ نمایشگاهی از نقاشیهای این موزیسین سرشناس آمریکایی ترتیب داد؛ ۱۲ پرتره پاستل که به دست او خلق شده بودند.
رکورد گرانترین اثر هنرمند زنده
لابد تیتر را که دیدهاید، گفتهاید ای بابا بالاخره این رکورد دست کیست که مدام خبر تازهای دربارهاش منتشر میشود؛ اشتباه نکنید، این، آن نیست! این بار رکورد فروش گرانترین اثر هنری متعلق به هنرمندی زنده جابهجا شد. ماجرا از این قرار بود که در حراجی کریستیز نیویورک، یک مجسمه براق استیل به شکل خرگوشی، ساخته جف کونز، 1/91 میلیون دلار چکش خورد.
خرداد
ایرانیها در کریستیز، ساتبیز و بونامز
در حراجهای بینالمللی فصل بهار حسین زندهرودی که اینجا او را لمداده روی اتومبیلش میبینید، به عنوان چهره اصلی مارکت هنر ایران شناخته شد و فریده لاشایی نیز نتوانست جایگاهی در میان چهرههای اصلی مارکت هنر کشور پیدا کند. هنرآنلاین، گزارشی نوشت و حراجهای بینالمللی فصل بهار «هنر خاورمیانه» کریستیز، ساتبیز و بونامز را بررسی کرد و به این نتیجه رسید که در این حراجها 55 اثر از 30 هنرمند ایرانی ارائه شد و توانست بالاتر از هنرمندان تمام منطقه بیش از 35 درصد از فروش کل این حراجها را به هنر ایران اختصاص دهد. این سه حراج در مجموع حدود 7میلیون و 730 هزار پوند فروش داشتند که حدود 2میلیون و 115 هزار پوند از این فروش به آثار هنرمندان ایران اختصاص داشت.
کشف صدای فریدا
نواری کشف شد مربوط به گفتوگوی رادیویی فریدا کالوی، نقاش که او در این گفتوگو همسر هنرمند نامدارش دیگو ریو را اینگونه خطاب میکند: «بچهای بزرگ، خیلی گنده، با صورتی مهربان و نگاهی غمگین».
مسؤولان آرشیو ملی مکزیک گفتند این نوار به احتمال قوی، حوالی سال ۱۹۵۳ ضبط شده، اما پس از مرگ کالو از رادیو پخش شده است.
تیر
حراج تهران
یازدهمین حراج تهران، ۴۲ میلیارد و ۲۰۴ میلیون تومان فروخت و پرویز تناولی با مجسمه «سر شاعر» به قیمت سه میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان شد رکورددار این دوره. البته خب، منیر فرمانفرماییان با مجموع فروش سه اثرش به قیمت پنج میلیارد و ۴۴۰ میلیون تومان گرانقیمتترین هنرمند حراج یازدهم تهران شد.
مرداد
وقتی دروس قفل شد
بیستوهفتمین رویداد «صد اثر، صد هنرمند» امسال با مشارکت 228 هنرمند، یازدهم مرداد در حالی افتتاح شد که حجم استقبال از آن، دروس و خیابان کماسایی که گالری گلستان در آن واقع است را دچار ترافیک شدید کرد.
شامپانزه پیکاسو و میرو
این شامپانزده را خیلیها از قدیمالایام میشناسند، چون به عنوان یکی از هنرمندان دهه ۵۰ میلادی محسوب میشود.
55 تابلوی نقاشی از او که آثار هنریاش پیشتر توسط نقاشان بزرگی همچون پابلو پیکاسو و خوان میرو نگهداری میشد، در لندن به مزایده گذاشته شد. قیمت تخمینی هرکدام از تابلوها بین 5000 الی ۶۰۰۰ پوند تعیین شده بود.
سرقت در روز روشن از دالی
البته امسال پر بود از خبرهای عجیب و غریب از دزدیدن آثار مشهور، پیداشدنشان، تخریبشان و... . اما شاید سرقت یک طراحی از سالوادور دالی نامدار از یکی از گالریهای هنری سانفرانسیسکو، تکاندهندهترینشان بود. فردی وارد گالری شد و طراحی ۲۰ هزار دلاری دالی را از سهپایه جدا کرد و ظرف مدت ۳۰ ثانیه از گالری خارج شد. به همین راحتی!
آبان
مینیمالهای پرطرفدار
لابد شما هم دیدیدشان؛ این طراحیهای مینیمال بسیار ساده را میگوییم که چند روزی در شبکههای اجتماعی دستبهدست میشدند. برای همه شگفتانگیز بود که محسن ولیحی توانسته با کمترین کار، بیشترین نکات را در این طراحیها رعایت کند. مهدی اخوان ثالث، هوشنگ ابتهاج، محمدرضا شجریان، شهرام ناظری و خیلیها به دست این هنرمند، مینیمال شدند.
رکوردداری هنرهای اسلامی-ایرانی
چهارمین حراج باران با شگفتی در بازار هنر خوشنویسی و هنرهای ایرانی-اسلامی برپا شد؛ غیر از رکورد فروش ۲۶ میلیاردی، خلق رکورد گرانترین اثر هنری ایران به نام پنج برگ شاهنامه دوره تیموری به قیمت ۹ میلیارد، عبور دو اثر دیگر هنر ایرانی-اسلامی از مرز یک میلیارد و فروش ۱۶ اثر بالای یکصد میلیون تومان از جمله دستاوردهای شب چهارمین حراج باران بود.
مهدی سحابی
منهای ترجمه
گالری مژده بزرگداشت مهدی سحابی، مترجم و مجسمهساز را برگزار کرد و آثار او را به نمایش گذاشت. اغلب سحابی را به خاطر ترجمه رمان «در جستوجوی زمان ازدسترفته» مارسل پروست میشناسیم.
آذر
موز 120هزار دلاری
شاید عجیبترین اتفاق هنر سال بود؛ موزی که به عنوان یک اثر هنری به دیواری در موزه میامی چسبانده شده بود، توسط یک هنرمند دیگر خورده شد. این اثر که توسط مائوریتزه کاتلان، هنرمند ایتالیایی خلق شده، ۱۲۰ هزار دلار به فروش رسیده بود؛ اما دیوید داتونا، یک هنرمند آمریکایی این موز را از دیوار کند و خورد. او در حالی که از دیوار محل چسباندن این موز دور میشد، کار خودش را یک اجرای هنری به نام «هنرمند گرسنه» توصیف کرد. موزه میامی به سرعت یک موز دیگر را جانشین موز اول کرد.
دی
کاریکاتوریستها و کولبران
مرگ دردناک دو کولبر جوان و مصائب ادامهدار کولبری تا مدتها در شبکههای اجتماعی واکنش دربرداشت و ازجمله از جانب هنرمندان کاریکاتوریست. یکی را برایتان برگزیدهایم.
کار هنرمندان برای پاریزی
یکی از فعالیتهای بینابینی بین ادبیات و هنر امسال که به چشم آمد، برپایی آیین اعطای نخستین دوره جایزه «آینهدار دوران» بود؛ جایزهای با هدف گرامیداشت بزرگان ایران از جمله ابراهیم باستانی پاریزی که در این تصویر پشت به ما درحال کوهنوردی است، با موضوع برگزاری دورهای تصویرگری از آثار نخبگان ادب و احیای سنت تصویرسازی کتاب بزرگ سال.
در ستایش ایده هنری
پایین همین صفحه هم توضیح دادهایم که برگزاری سومین جایزه هنر معاصر ویستا، به خاطر تمرکزش بر ایدههای هنری به جای اثر هنری رویداد مهمی بود. آیین تجلیل از برگزیده سومین جایزه هنر معاصر ویستا در سالن استاد جلیل شهناز خانه هنرمندان ایران برپا شد و نمایشگاه «خط سوم» هم که ۹ ایده برگزیده راه یافته به مرحله نهایی سومین جایزه ویستا را به تماشا دارد تا چهارم بهمن ماه در گالری ویستا میزبان هنردوستان بود.
بهمن
جشنواره تجسمی فجر ناقص ماند
همه جشنوارههای هنری فجر به نوعی دامان خود را از شیوع ویروس کرونا بیرون کشیدند و پیش از این غائله به کار خود پایان دادند؛ اما دوازدهمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر ناقص ماند و اختتامیهاش به وقت دیگری موکول شد.
اسفند
شوخی چینی با کرونا
در روزهایی که شیوع ویروس کرونا همه برنامههای هنری در ایران را لغو کرده بود، آی ویوی چهره مشهور هنرهای تجسمی به قصد شوخی ویروس کرونا را با پاستا مقایسه کرد و با این کار ایتالیاییها را بهشدت رنجاند و واکنشهای گاه بسیار تندی را برانگیخت.
هنرمند نامدار چینی در پیام خود آورده بود: «ویروس کرونا به پاستا شبیه است؛ چینیها آن را اختراع کردند و ایتالیاییها آن را در جهان پخش کردند».
دختر گریان؛ بهترین عکس سال
لابد میدانید که مهمترین جایزه عکس سال را هرسال وردپرسفوتو اعطا میکند. عکس معروف «دختر گریان در مرز» از جان مو، عکاس آژانس گتیایمیج این عنوان را دریافت کرد. این عکس دختری دوساله را در مرز مکزیک و آمریکا نشان میدهد که مامور آمریکایی در حال بازرسی مادرش است و او گریه میکند. فروغ علایی هم از ایران رتبه اول را در بخش مجموعه عکس ورزشی این جایزه کسب کرد.
اردیبهشت
خداحافظی با منیر
منیر فرمانفرماییان، هنرمندی که آینههایش تا ابد در ذهنهایمان خواهد درخشید، در 97 سالگی در تهران درگذشت.
عکسهای انقلاب
در پاریس
در دومین نمایشگاه سالانه بینالمللی ایرانفوتوی پاریس با عنوان «درون و بیرون» که در انجمن فرهنگ و هنر خاورمیانه پاریس برپا بود؛ دو کتاب عکس «انقلاب 57» اثر مریم زندی و «انقلابیون» اثر کاوه کاظمی رونمایی شد.
نقاشیهای باب دیلن
وقتی نوبل ادبیات را برد، سر و صدای برخی درآمد که چرا نوبل اهالی کلمه را دادهاند به یک خواننده و ترانهسرا. البته این سروصداها هم به خاطر بهره نبردن از منطقی درست و هم به خاطر محبوبیت آقای دیلن، سریع خوابید وگرنه میتوانست اینجا هم که او نقاشیهایش را به نمایش گذاشت، دوباره حاشیهها تکرار شود که شما را چه به نقاشی. موزهای در شهر تالسا در ایالت اوکلاهما؛ نمایشگاهی از نقاشیهای این موزیسین سرشناس آمریکایی ترتیب داد؛ ۱۲ پرتره پاستل که به دست او خلق شده بودند.
رکورد گرانترین اثر هنرمند زنده
لابد تیتر را که دیدهاید، گفتهاید ای بابا بالاخره این رکورد دست کیست که مدام خبر تازهای دربارهاش منتشر میشود؛ اشتباه نکنید، این، آن نیست! این بار رکورد فروش گرانترین اثر هنری متعلق به هنرمندی زنده جابهجا شد. ماجرا از این قرار بود که در حراجی کریستیز نیویورک، یک مجسمه براق استیل به شکل خرگوشی، ساخته جف کونز، 1/91 میلیون دلار چکش خورد.
خرداد
ایرانیها در کریستیز، ساتبیز و بونامز
در حراجهای بینالمللی فصل بهار حسین زندهرودی که اینجا او را لمداده روی اتومبیلش میبینید، به عنوان چهره اصلی مارکت هنر ایران شناخته شد و فریده لاشایی نیز نتوانست جایگاهی در میان چهرههای اصلی مارکت هنر کشور پیدا کند. هنرآنلاین، گزارشی نوشت و حراجهای بینالمللی فصل بهار «هنر خاورمیانه» کریستیز، ساتبیز و بونامز را بررسی کرد و به این نتیجه رسید که در این حراجها 55 اثر از 30 هنرمند ایرانی ارائه شد و توانست بالاتر از هنرمندان تمام منطقه بیش از 35 درصد از فروش کل این حراجها را به هنر ایران اختصاص دهد. این سه حراج در مجموع حدود 7میلیون و 730 هزار پوند فروش داشتند که حدود 2میلیون و 115 هزار پوند از این فروش به آثار هنرمندان ایران اختصاص داشت.
کشف صدای فریدا
نواری کشف شد مربوط به گفتوگوی رادیویی فریدا کالوی، نقاش که او در این گفتوگو همسر هنرمند نامدارش دیگو ریو را اینگونه خطاب میکند: «بچهای بزرگ، خیلی گنده، با صورتی مهربان و نگاهی غمگین».
مسؤولان آرشیو ملی مکزیک گفتند این نوار به احتمال قوی، حوالی سال ۱۹۵۳ ضبط شده، اما پس از مرگ کالو از رادیو پخش شده است.
تیر
حراج تهران
یازدهمین حراج تهران، ۴۲ میلیارد و ۲۰۴ میلیون تومان فروخت و پرویز تناولی با مجسمه «سر شاعر» به قیمت سه میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان شد رکورددار این دوره. البته خب، منیر فرمانفرماییان با مجموع فروش سه اثرش به قیمت پنج میلیارد و ۴۴۰ میلیون تومان گرانقیمتترین هنرمند حراج یازدهم تهران شد.
مرداد
وقتی دروس قفل شد
بیستوهفتمین رویداد «صد اثر، صد هنرمند» امسال با مشارکت 228 هنرمند، یازدهم مرداد در حالی افتتاح شد که حجم استقبال از آن، دروس و خیابان کماسایی که گالری گلستان در آن واقع است را دچار ترافیک شدید کرد.
شامپانزه پیکاسو و میرو
این شامپانزده را خیلیها از قدیمالایام میشناسند، چون به عنوان یکی از هنرمندان دهه ۵۰ میلادی محسوب میشود.
55 تابلوی نقاشی از او که آثار هنریاش پیشتر توسط نقاشان بزرگی همچون پابلو پیکاسو و خوان میرو نگهداری میشد، در لندن به مزایده گذاشته شد. قیمت تخمینی هرکدام از تابلوها بین 5000 الی ۶۰۰۰ پوند تعیین شده بود.
سرقت در روز روشن از دالی
البته امسال پر بود از خبرهای عجیب و غریب از دزدیدن آثار مشهور، پیداشدنشان، تخریبشان و... . اما شاید سرقت یک طراحی از سالوادور دالی نامدار از یکی از گالریهای هنری سانفرانسیسکو، تکاندهندهترینشان بود. فردی وارد گالری شد و طراحی ۲۰ هزار دلاری دالی را از سهپایه جدا کرد و ظرف مدت ۳۰ ثانیه از گالری خارج شد. به همین راحتی!
آبان
مینیمالهای پرطرفدار
لابد شما هم دیدیدشان؛ این طراحیهای مینیمال بسیار ساده را میگوییم که چند روزی در شبکههای اجتماعی دستبهدست میشدند. برای همه شگفتانگیز بود که محسن ولیحی توانسته با کمترین کار، بیشترین نکات را در این طراحیها رعایت کند. مهدی اخوان ثالث، هوشنگ ابتهاج، محمدرضا شجریان، شهرام ناظری و خیلیها به دست این هنرمند، مینیمال شدند.
رکوردداری هنرهای اسلامی-ایرانی
چهارمین حراج باران با شگفتی در بازار هنر خوشنویسی و هنرهای ایرانی-اسلامی برپا شد؛ غیر از رکورد فروش ۲۶ میلیاردی، خلق رکورد گرانترین اثر هنری ایران به نام پنج برگ شاهنامه دوره تیموری به قیمت ۹ میلیارد، عبور دو اثر دیگر هنر ایرانی-اسلامی از مرز یک میلیارد و فروش ۱۶ اثر بالای یکصد میلیون تومان از جمله دستاوردهای شب چهارمین حراج باران بود.
مهدی سحابی
منهای ترجمه
گالری مژده بزرگداشت مهدی سحابی، مترجم و مجسمهساز را برگزار کرد و آثار او را به نمایش گذاشت. اغلب سحابی را به خاطر ترجمه رمان «در جستوجوی زمان ازدسترفته» مارسل پروست میشناسیم.
آذر
موز 120هزار دلاری
شاید عجیبترین اتفاق هنر سال بود؛ موزی که به عنوان یک اثر هنری به دیواری در موزه میامی چسبانده شده بود، توسط یک هنرمند دیگر خورده شد. این اثر که توسط مائوریتزه کاتلان، هنرمند ایتالیایی خلق شده، ۱۲۰ هزار دلار به فروش رسیده بود؛ اما دیوید داتونا، یک هنرمند آمریکایی این موز را از دیوار کند و خورد. او در حالی که از دیوار محل چسباندن این موز دور میشد، کار خودش را یک اجرای هنری به نام «هنرمند گرسنه» توصیف کرد. موزه میامی به سرعت یک موز دیگر را جانشین موز اول کرد.
دی
کاریکاتوریستها و کولبران
مرگ دردناک دو کولبر جوان و مصائب ادامهدار کولبری تا مدتها در شبکههای اجتماعی واکنش دربرداشت و ازجمله از جانب هنرمندان کاریکاتوریست. یکی را برایتان برگزیدهایم.
کار هنرمندان برای پاریزی
یکی از فعالیتهای بینابینی بین ادبیات و هنر امسال که به چشم آمد، برپایی آیین اعطای نخستین دوره جایزه «آینهدار دوران» بود؛ جایزهای با هدف گرامیداشت بزرگان ایران از جمله ابراهیم باستانی پاریزی که در این تصویر پشت به ما درحال کوهنوردی است، با موضوع برگزاری دورهای تصویرگری از آثار نخبگان ادب و احیای سنت تصویرسازی کتاب بزرگ سال.
در ستایش ایده هنری
پایین همین صفحه هم توضیح دادهایم که برگزاری سومین جایزه هنر معاصر ویستا، به خاطر تمرکزش بر ایدههای هنری به جای اثر هنری رویداد مهمی بود. آیین تجلیل از برگزیده سومین جایزه هنر معاصر ویستا در سالن استاد جلیل شهناز خانه هنرمندان ایران برپا شد و نمایشگاه «خط سوم» هم که ۹ ایده برگزیده راه یافته به مرحله نهایی سومین جایزه ویستا را به تماشا دارد تا چهارم بهمن ماه در گالری ویستا میزبان هنردوستان بود.
بهمن
جشنواره تجسمی فجر ناقص ماند
همه جشنوارههای هنری فجر به نوعی دامان خود را از شیوع ویروس کرونا بیرون کشیدند و پیش از این غائله به کار خود پایان دادند؛ اما دوازدهمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر ناقص ماند و اختتامیهاش به وقت دیگری موکول شد.
اسفند
شوخی چینی با کرونا
در روزهایی که شیوع ویروس کرونا همه برنامههای هنری در ایران را لغو کرده بود، آی ویوی چهره مشهور هنرهای تجسمی به قصد شوخی ویروس کرونا را با پاستا مقایسه کرد و با این کار ایتالیاییها را بهشدت رنجاند و واکنشهای گاه بسیار تندی را برانگیخت.
هنرمند نامدار چینی در پیام خود آورده بود: «ویروس کرونا به پاستا شبیه است؛ چینیها آن را اختراع کردند و ایتالیاییها آن را در جهان پخش کردند».
تیتر خبرها