اکران آنلاین فیلم های سینمایی امکان تازه ای است که پیش روی سینما قرار گرفته و تهیه کنندگان در حال محک زدن آن برای تجربه اش هستند «خروج» حاتمی کیا از فردا آغازگر این طرح خواهد بود
خروج از سینما
كرونا از راه رسیده و سینما را هم مانند دیگر فعالیتها با معضلاتی روبه رو كرده، اما آنچه امروز در سینما و در این شرایط به نظر میرسد این است كه گویی هیچ راهی جز اكران آنلاین فیلمهای نوروزی باقی نمانده. اكرانی كه میتواند هم كمك به سینما باشد و هم مخاطب را كه مدتی است از تازههای سینمای ایران دور مانده، به تماشای فیلمهای تازه بنشاند. هر چند جامجم در گزارشهایی از اسفند سال گذشته پیگیر اكران آنلاین فیلمها بود، اما عوامل و بهخصوص سینماداران مخالف این اتفاق بودند، تا اینكه «خروج» محصول مركز فیلم و سریال سازمان اوج و تازهترین ساخته ابراهیم حاتمیكیا از مهمترین فیلمهای جشنواره سی و هشتم فیلم فجر هم بود، تصمیم گرفت به اكران آنلاین را آغاز كند و این اتفاق از فردا آغاز خواهد شد. این اولینبار است كه در سینمای ایران فیلمی بدون اكران در سینماها در فضای مجازی پخش میشود و مخاطبان میتوانند در سرویسهای vod تازهترین اثر ابراهیم حاتمیكیا را تماشا كنند. با این تفاسیر، به نظر میرسد بعد از اكران اینترنتی خروج، حواشی زیادی را پیرامون آن ببینیم. كمااینكه حالا هم عدهای این كار را ضربه به سالنهای سینما میدانند. اینكه آیا این روش صرفا مناسب تهیهكنندگان دولتی است كه پیشتر سرمایهشان را از سازمانها و ارگانهای مختلف دریافت كردهاند یا تهیهكنندگان خصوصی هم میتوانند به آن بپیوندند، از موضوعات مهمی است كه این روزها دربارهاش صحبت میشود. همچنین این موضوع مطرح است كه آیا اكران آنلاین فیلمها در صورت موفقیت نسبی، سرمایهگذاران بخش خصوصی در سینما را به مخاطره میاندازد یا خیر. بیشمار سوالات دیگری هم البته مطرح است، از جمله اینكه تضمین امنیت مالی فیلمهای اكران شده به روش اینترنتی تا چه اندازه میسر است؟ اگر فیلمها اكران آنلاین شوند قانون كپی رایت به كلی نابود میشود؟ در این میان تكلیف لذت دسته جمعی فیلم دیدن روی پرده سینماها چه میشود؟ و... البته برای پاسخ به همه این سوالات باید منتظر گذر زمان بود و دید چه اتفاقی رخ میدهد. در این گزارش، سراغ تهیهكنندگانی رفتیم كه قرار بود فیلمهایشان را در نوروز اكران كنند و نظر آنها را درباره ساز و كار اكران اینترنتی فیلمها جویا شدیم؛البته برخی از این تهیهكنندگان به دلایلی از صحبت در این باره سر باز زدند و ترجیح دادند فعلا سكوت كنند!
غلامرضا موسوی، تهیهكننده فیلم «بازیوو» از اقدام مثبت سازمان اوج در اكران اینترنتی فیلم «خروج» تقدیر كرده و موضوع را از دریچههای دیگری جز تعطیلی موقت سینماها در روزگار كرونا نگاه میكند. او به جامجم میگوید: ابراهیم حاتمیكیا و همكارانشان در سازمان اوج اقدام بسیار مثبتی را در شرایط فعلی انجام دادند كه امیدوارم نهایتا نتیجه این حركت دریچه مثبتی را به سینمای ایران بگشاید. در شرایطی كه دهها شهر و روستا در ایران سینما ندارند، اینترنت گستردگی فراوانی دارد و اكثر نقاط ایران از آن برخوردارند. بنابراین اكران اینترنتی فیلمها را نهتنها در این روزگار كرونایی كه حتی پس از آن هم بسیار مثبت ارزیابی میكنم.
او با اشاره به لذت دیدن دستجمعی فیلمها در سالن سینما میافزاید: در این شرایط اكران اینترنتی فیلمها، منافاتی با اكران جمعی آنها در سالن سینما ندارد. چون در بسیاری از كشورها حتی پیش از كرونا هم هر دو حالت اكران فیلمها وجود داشت و بنابر ساز و كاری مناسب برخی از فیلمها اكران اینترنتی میشدند و برخی دیگر در سالنها به نمایش عمومی درمیآمدند. او با تاكید بر اینكه «خروج» متعلق به بخش دولتی در سینما است، ادامه میدهد: این طرح با پیشگامی بخش دولتی آغاز شد و چنانچه به موفقیت برسد نهتنها من كه بسیاری دیگر هم در مسیر گام برمیدارند.
موسوی در پایان درباره مسائل مالی اجرای این طرح توضیح میدهد: بر اساس مصوبهای كه در ستاد كرونای سازمان سینمایی انجام گرفت، تصمیم بر این شد به تمام فیلمهایی كه از نوبت اكران خارج شدند براساس قراردادی كه با شبكه نمایش خانگی منعقد میكنند 20 درصد اضافه پرداخت شود كه این خود تشویقی برای صاحبان فیلمهایی است كه در فهرست اكران اینترنتی قرار بگیرند.
کرونا و ماجرای اول آنلاین، بعدا اکران!
تورج منصوری، تهیهكننده فیلم «لاله» دنیای درگیر با كرونا را بسیار پیچیده میداند. او به جامجم میگوید: روزگار فعلی چیزهایی را به ما دیكته میكند كه ما تجربه آن را نداشتیم. ما با تكنولوژی قرن بیستم زندگی میكنیم و قصه یك بیماری اپیدمیك بیشتر ما را یاد قرن 18 یا 19 میاندازد. در این شرایط ضمن اینكه نمیتوان حضور اجتماعی را زیاد كرد، نمیتوان كسب و كارها را هم تعطیل كرد. پارادوكس عجیبی است و بدیهی است كه برای تمام دنیا تازگی دارد.
او میافزاید: سابقا روال بود كه فیلمها در ابتدا اكران عمومی میشدند و بعد اكران اینترنتی، اما اكنون ظاهرا چاره دیگری غیر از حالت برعكس آن نیست. تصمیم و جسارت متولیان فیلم «خروج» را تحسین میكنم و شاید این روش راهگشایی باشد برای فیلمهای سینمایی، اما واقعیت این است كه ما حتی نمیدانیم تا چه زمان با این بیماری درگیر هستیم كه برای آن برنامهریزی كنیم. قطعا دو ماه درگیری با كرونا با یكسال متفاوت است. به نظرم در این شرایط هر روش نوینی كه سازگار با قرن بیستم باشد و بتواند ما را از این بنبست بیرون بیاورد مثبت است.
او در خصوص اكران اینترنتی «لاله» یادآور میشود: مالكیت فیلم «لاله» مركز گسترش سینمای مستند و تجربی است و طبعا دوستان این مركز و وزارت ارشاد باید درباره اكران اینترنتی این فیلم تصمیم بگیرند، اما به گمان من، اكران اینترنتی فیلمها تجربه تازهای است و چنانچه جوابگو باشد چراكه نه؟! تماشای فیلم در منزل هم مردم را از خطر بیماری محفوظ نگه میدارد و هم سینما را دچار رخوت نمیكند.
کمدی را باید در سالن دید
«خوب، بد، جلف2» به كارگردانی پیمان قاسمخانی پس از پایان جشنواره فجر و برای گرم كردن روزهای مرده اكران در روزهای باقیمانده تا آخر سال روی پرده رفت ولی با شیوع ویروس كرونا از ادامه اكران باز ماند.
حالا پیمان قاسمخانی، كارگردان این فیلم در گفتوگویی با ایسنا در پاسخ به اینكه آیا حاضر است فیلم خود را اینترنتی اكران یا آن را روانه شبكه نمایش خانگی كند، میگوید: چنین روشی به طور كلی مسبوق به سابقه است و شبكههایی مثل نتفلیكس اختصاصی فیلمهایی برای شبكه خودشان تولید میكنند كه ممكن است اكران هم شود، ولی ما در ایران به این موضوع فكر نكردهایم. كاری كه صاحبان فیلم «خروج» انجام دادهاند هم جالب بوده و خطشكنی كردهاند و فكر میكنم برای خیلی از فیلمها میتواند اتفاق درستی باشد.
او ادامه میدهد: اكران در سامانههای «ویاودی» به نظرم بیشتر برای فیلمهایی مناسب است كه شاید قرار نیست یا پیشبینی نمیشود آثار پرفروشی باشند و در ویاودی شانس بیشتری برای دیده شدن دارند، اما كمدی قطعا شرایط متفاوتتری دارد. تماشای كمدی در سالن سینما حال بهتری دارد و اینكه مردم همه با هم بخندند یك تجربه دستهجمعی جذاب است برای همین علاقه شخصی من این است كه فیلم «خوب، بد، جلف ۲» در سینما اكران شود، چون ماجرا فقط پول و فروش فیلم نیست.
گامی نو، سینمایی شاید نو
بدون شك نمایش آنلاین فیلمها و فناوری رو به رشد VOD چنانچه حساب شده و با زیرساختهای مناسب و نگاهی سالم به مقوله پخش و تولید همراه باشد، باعث میشود دست واسطهها از این وسط كوتاه شود. قیمت دستمزدها منطقی شده، ارقام جعلی فروش در گیشه حذف میشود، لابیگری معنایش را از دست میدهد و میتوان گفت در این شكل و شمایل نوین، تقریبا هر كسی به اندازه خلاقیت و نوآوریاش میتواند رقابت كند.
كرونا ویروس از این نظر شاید بتواند رانت و كلاهبرداری را كاملا از سینما جمع كند و چه بسا با تمام هولناكیاش بتواند باعث شروعی تازه در سینمای تقریبا ویران سالهای اخیر شود. ضمن اینكه سینما و فیلمهای روی پرده را هم بردارد و ببرد به شهرها و روستاهایی كه دسترسی چندانی به سینما ندارند. البته باید این را هم اضافه كرد كه طرح اكنون در حال آزمون و خطاست، اما هر اتفاق خوبی هم از دل همین آزمون و خطاها بیرون آمده است دیگر.