چطور خاطره خوبی در ذهن روزه اولی‌ها ثبت کنیم؟
افطار با فرشته‌ها
بچه‌های دهه 60، روزه‌داران خوشحالی بودند، روزهای كوتاه زمستان و پاییز مجال تشنگی و گرسنگی به كسی نمی‌داد. بچه‌های شیفت صبح بعد از سحری چرتی می‌زدند و بعد راهی مدرسه می‌شدند، بعد از برگشتن از مدرسه هم خواب ظهرگاهی و چشم باز می‌كردند غروب شده بود و سفره افطار و شب‌های بلند. بچه‌های شیفت عصر كه روزه‌داران خوشبخت‌تری بودند، از سحر تا نزدیك ظهر می‌خوابیدند و بعد مدرسه و سر سفره افطار به خانه می‌رسیدند. اما روزه‌داری برای متولدین دهه 80 كمی سخت‌تر شد، روزهای بلند، شب‌های كوتاه و گرمی هوا. همین تغییرات فصلی باعث شد مدل روزه‌داری و سبك زندگی در چند سال اخیر تغییرات چشمگیری داشته باشد. در سال‌های پیش كه مشكل ویروس كرونا وجود نداشت، شب‌های رمضان پارك‌ها و استخرها و زمین‌های بازی شلوغ می‌شد و مهمانی‌های افطار برپا بود. اما در شرایط خاص امسال چطور می‌توان برای روزه‌اولی‌ها هم برنامه مفرحی داشت و هم كسالت روزهای بلند در خانه ماندن و قرنطینه را برطرف كرد؟ علاوه بر اینها چالش‌های تغذیه‌ای این ماه و بحث بر سر روزه گرفتن یا نگرفتن فرزندان هم در بعضی از خانواده‌ها در جریان است.
زهرا صالحی‌نیا / روزنامه نگار
با کدام ترفندهاکودکان را سرگرم كنیم؟
با توجه به شرایط قرنطینه، برنامه‌های این روزها در محدوده خانه تعریف می‌شود، فعالیت‌ها باید سرگرم‌كننده و همچنین متناسب با روزه‌دار‌بودن بچه‌ها باشد. لیست زیر مجموعه‌ای از پیشنهادهاست كه می‌تواند با توجه به شرایط و سبك زندگی شما تكمیل شود.
آشپزی با کودکان
قلب تپنده خانه، سپردن بخشی از فعالیت‌های داخل آشپزخانه به روزه‌داران كوچك یكی از فعالیت‌های سرگرم‌كننده و گاهی پرزحمت برای مادران است. شرایط پیش آمده باعث شده كه بسیاری از افراد به تجربیات جدید آشپزی و شیرینی و نان‌پزی روی بیاورند، 30 روز ماه رمضان، زمان مناسبی است برای تست كردن دستور پخت‌هایی كه تا به حال از آنها می‌ترسیدید یا حتی نیازی به آنها نداشتید، مثل پختن نان تافتون و بربری و انواع نان‌های خانگی. می‌توانید مسوولیت نانوایی خانه را به روزه‌دار كوچكتان بسپارید و علاوه بر سرگرمی و آموزش مسوولیت، بستر گفت‌وگوی خوبی را در حین انجام این فعالیت ایجاد كنید، گفت‌وگویی پیرامون مشاغلی مانند نانوایی و جایگاه آن در جامعه، گفت‌وگویی كمی عمیق‌تر درباره هدف از انجام كار و پیش بردن یكی از چرخ‌های جامعه انسانی. لذت پیروزی و عطر و طعم خوش نان و توامان شكست و خمیر‌شدن و پف نكردن و ترش شدن، مجموعه‌ای از تجربیات و احساسات را برای فرزندتان به همراه دارد كه ممكن است زمان دیگری برای این تجربیات نداشته باشد، چرا كه او در مقام مسؤول نانوایی كوچك خانه، می‌تواند تا جایی پیش برود كه خود را مسوول نان افطار روزه‌داران خانواده بداند. كارهایی مانند تهیه بستنی خانگی، اسموتی، نوشیدنی‌های جذاب و معجون‌های شگفت‌انگیز، خرده فعالیت‌هایی هستند كه می‌توانید در جیب بغل فرزند پروری نگاه دارید تا در لحظات نزدیك به خوردن زنگ قرمز استفاده‌كرده و آرامش را به خانه و اعضای خانواده برگردانید.
افطاری در بالکن
چیدن سفره افطار در بعضی از روزهای ماه رمضان در بالكن یا حتی اتاق مشرف به بالكن یا پشت‌بام خانه می‌تواند برنامه جدیدی برای روزه‌داران كوچك خانه باشد. همچنین تهیه كمی بذر شاهی و یك گلدان و سپردن مسوولیت سبزی سفره افطار به روزه‌دار كوچك می‌تواند بخشی از زمان روز او را به خود اختصاص دهد علاوه‌بر این‌كه این فعالیت كوچك باغبانی می‌تواند شروعی برای پرورش محصولات دیگری برای سفره خانواده باشد.
تفریحات فرهنگی متفاوت
تلویزیون و موبایل و تبلت، خوب‌های خطرناك اما كار راه‌اندازی هستند. ممكن است برنامه‌ریزی همیشگی را نتوانید در این روزها پیاده‌كنید اما می‌توانید كارهای جدیدی در پیش بگیرید، مثل دیدن جمعی یك فیلم مناسب و گفت‌وگو پیرامون آن و حتی بازی كردن چند صحنه از فیلم.
خواندن كتاب یكی از كلاسیك‌ترین و جذاب‌ترین فعالیت‌های این روزهاست، كتابخانه‌ها می‌توانند منبع عظیمی از كتاب برای شما و خانواده‌تان باشند. اما چه فعالیت جذابی می‌توان از یك كتاب خواندن ساده بیرون كشید؟ تئاترهای خانگی و یا حتی نوشتن نمایشنامه و فیلمنامه و فیلمبرداری از صحنه‌های فیلم، یا ساختن انیمیشن با فیلمنامه خود بچه‌ها، می‌توانید در طی این فعالیت مهارت‌های مورد نیاز را فرابگیرید، تولید یك اثر تصویری علاوه بر آموزش مهارت‌هایی مثل تدوین و فیلمنامه‌نویسی و كارگردانی دستاوردهای دیگری نیز دارد، بچه‌ها بعد از تولید یك فیلم مدل نگاه‌شان به فیلم‌ها و انیمیشن‌ها تغییر می‌كند و شاید دقیق‌تر به پیام پشت این محصولات نگاه كنند علاوه بر این یادگاری زیبایی از رمضان سال 99 می‌شود.
عبادت دسته‌جمعی
در این روزها كه مساجد تعطیل هستند، می‌توان در خانه و كنار هم نمازجماعت برگزار كرد، گوشه‌ای از خانه را به عنوان محراب در نظر بگیرید و از بچه‌ها بخواهید آنجا را طبق سلیقه خودشان تزئین كنند، حتی برنامه خواندن روزانه قرآن را هم می‌توانید در همین مكان پیاده كنید، می‌توانید از روزه‌دار كوچكتان بخواهید هر روز بعد از نماز برای‌تان سخنرانی كند، همین سخنرانی می‌تواند بهانه‌ای برای مطالعه و بستری برای گفت‌وگو باشد.
مهمانی‌های مجازی
روزهای قرنطینه مانع از این می‌شود كه برای سفره سحر و افطار مهمانی از دوستان فرزندتان داشته باشید كه اگر می‌شد شب پرهیجان و سحری شادی را درپیش داشتید، اما شاید بشود یك سحر یا افطار را در كنار خانواده یا دوستان به صورت مجازی برگزار كرد. فراموش نكنید كه هدف این مهمانی نشان دادن سفره و غذاهای آن نیست، بلكه قرار است فرزندتان دوستان و هم‌سالانش را كه مثل او روزه می‌گیرند، ببیند.
كدام خوراكی‌ها را در برنامه غذایی ماه رمضان بگنجانیم؟
رمضان امسال در حالی آغاز می‌شود كه ویروس كرونا در سراسر جهان در حال پیشروی است، مساله سلامت اولویت نخست جوامع انسانی شده و با نزدیك شدن به ماه رمضان سوالاتی درباره نحوه روزه گرفتن مطرح شده‌است. با وارد شدن ماه رمضان به روزهای بلند تابستان و بعد بهار، مساله مدل تغذیه و رسیدگی به بدن در طی ماه رمضان در بین روزه‌داران پررنگ شد، اهمیت تغذیه وقتی بیشتر شد كه در خانواده، نوبت به روزه اولی‌ها رسید، مخصوصا دختران عزیز خانواده كه با رسیدن به سن تكلیف، موظف به انجام وظائف شرعی خود می‌شوند. برای طی كردن یك ماه روزه‌داری و جلوگیری از چاقی و لاغری بی‌دلیل یا از دست دادن توان و انرژی، داشتن یك برنامه غذایی و نقشه راه كمك‌كننده است. شناخت پنج گروه اصلی و جایگاه آن در هرم غذایی در یك سوی ماجرا و ذائقه و سلیقه غذایی خانواده و مخصوصا روزه‌اولی‌ها در طراحی این برنامه نقش مهمی دارد.
آب: كم‌آبی بدن باعث بی‌حالی و خستگی می‌شود، گاهی بی‌حوصلگی و بی‌قراری به همراه دارد و در این شرایط اگر روزه‌اولی در خانه دارید، در نظر بگیرید كه تغییر ناگهانی خلق او به خاطر فشار جسمی است و نیاز به حمایت و درك‌شدن دارد. برای جبران، در فاصله افطار تا سحر هشت لیوان آب بنوشید، از مایعاتی مانند شربت و آبمیوه هم غافل نشوید، شربت‌های سنتی مانند سكنجبین، تركیبات زعفران و عسل با عرقیجات مثل نعنا و گلاب و بادرنجبویه و شاهسترن و همچنین شربت شیره انگور و نوشیدنی‌های مدرن مانند اسموتی‌های جذاب كه هیجان درست‌كردن و خوردن‌شان می‌تواند كرختی و بی‌حالی بعد از افطار را از خانواده و روزه اولی‌های خانه ببرد. بهترین زمان مصرف میوه و مخصوصا طالبی در فاصله افطار تا سحر است. خوردن چای و نوشیدنی‌های كافئین‌دار و هندوانه در وعده سحری توصیه نمی‌شود اما در وعده افطار گزینه‌های خوبی برای رفع تشنگی هستند. سوپ‌های رقیق هم گزینه‌های جانبی خوبی هستند، سوپ‌هایی كه به معده فشار زیادی نمی‌آورند و زودهضم‌اند. صیفی‌جاتی مانند كاهو و خیار هم در رفع عطش كمك‌كننده است همچنین استفاده از لیموترش در سحر و قبل از اذان صبح می‌تواند مانع از ترش شدن معده و در ادامه آن تشنگی شود.
گروه نان و غلات: در سفره ایرانی علاوه بر صفا، برنج و نان حضور همیشگی دارد و البته ماكارونی، یكی از مشكلات ماه رمضان یبوست ناشی از كم‌آبی و خوردن برنج و نان بدون سبوس است، برای تنظیم ارگانیسم بدن و همچنین تامین ویتامین‌های خانواده بهتر است كمی سبوس برنج به برنج وعده غذایی اضافه كنید و همچنین برنج را كته مصرف كنید، اگر به خاطر شرایط كرونا از نان‌های بسته‌بندی استفاده می‌كنید بهترین زمان برای روی آوردن به پخت نان یا انتخاب نان‌های جو و یا سبوس‌دار است. جو دو سر، غنی از فیبر و یك وعده غذایی فوق‌العاده است كه بدن شما در سحری به آن نیاز دارد. فیبر محلول در معده به ژل تبدیل می‌شود و باعث آهسته‌تر شدن روند هضم می‌شود.
میوه‌ها و سبزی‌ها : فرصت كوتاه سحر تا افطار، زمانی است برای تجدید قوای بدن، مصرف میوه در این فاصله زمانی ویتامین‌های مورد نیاز بدن را تامین می‌كند، مصرف سبزی در وعده افطار مناسب است اما در وعده سحری باعث ایجاد عطش می‌شود. البته با توجه به شرایط فعلی بهتر است میوه و سبزیجات را با مواد مناسب گندزدایی سبزیجات ضدعفونی كرده و سپس مصرف كنید.
شیر و لبنیات: پروتئین، كلسیم، فسفر، بعضی از انواع ویتامین‌های گروه B و ویتامین Aدر این دسته قرار دارند. شیر گرم سفره افطار، نان و پنیر، فرنی، كشك آش رشته یا دوغ همراه با برگ گل سرخ پای ثابت سفره‌های افطار و سحر خانه ایرانی است.
گوشت، حبوبات، مغزها و تخم‌مرغ: گروه غذایی لذیذ اما گران این روزها. اگر بتوان در برنامه غذایی به جای تمركز بر یك مدل گوشت، انواع منابع پروتئین را مصرف كرد هم از لحاظ سلامت و هم از لحاظ هزینه سبد خانواده به یك تعادل خواهد رسید. استفاده از حبوباتی مانند عدس كه منبع غنی از پروتئین است یكی از نمونه‌های تنوع غذایی این دسته است.
با فرزندانی كه به روزه گرفتن علاقه ندارند چه كنیم؟
نگرانی مربوط به سلامت جسمی فرزندان مخصوصا در روزهای بلند روزه‌داری و این روزهای شیوع ویروس كرونا، نگرانی به‌جا و درستی است البته اگر كنترل شده باشد و بتوان برای این نگرانی ریشه‌ای درست پیدا كرد، یكی از راه‌های پی بردن به ریشه‌دار‌بودن این نگرانی مراجعه به متخصص كودكان برای چكاپ سلامت فرزندتان است، البته این نكته را در نظر بگیرید كه بجز تخصص پزشكی در بسیاری از موارد مدل تفكر و عقاید شخصی افراد در بازخورد نهایی تاثیر دارد پس در انتخاب پزشك معتمدتان دقت كنید.
اگر فرزندتان اصرار بر روزه‌داری دارد و شرایط جسمی‌اش مناسب است با او درباره برنامه غذای و فعالیت‌های مربوط به ماه رمضان قول و قرار سفت و سختی بگذارید و برنامه جدی اما متنوع و منعطفی با یكدیگر برای 30 روز ماه رمضان بچینید. اما اگر فرزندتان تمایلی به روزه‌داری ندارد، در آن صورت رویكرد شما چیست؟
پاسخ به این سوال را باید ابتدا در خانه و روابط و تفكرات و شرایط خانواده جست‌وجوكرد. همین ابتدا گزینه‌هایی مانند دین‌گریزی و سست‌اعتقادی را از لیست‌تان خارج كنید، بسیاری از رفتارها و تصمیمات افراد در مواجه با اعمال و عبادات بیشتر ریشه اخلاقی دارد تا اعتقادی، چند نوجوان و حتی بزرگسال می‌شناسید كه به خاطر مشكلاتی كه با والدین خود دارد نماز را كنار گذاشته در حالی كه در قلب خود نیاز به این ارتباط معنوی را حس و خلأ آن را درك می‌كند. این سوال را از خودتان بپرسید كه آیا ریشه این عدم تمایل در فرزندم ترس و نگرانی از بابت میزان توانایی در به سرانجام رساندن یك روز، روزه‌داری است؟ شاید اگر اعتماد به نفس و حس توانمندی فرزندتان را تقویت كنید این مشكل هم خودبه‌خود حل شود.
جامعه دوستان و اطرافیان فرزندتان را هم بررسی كنید، گاهی میزان فشار جامعه همراهان به قدری می‌شود كه قدرت تصمیم‌گیری را از فرد می‌گیرد، در این زمان تقویت تفكر انتقادی و گفت‌وگو پیرامون ارزش‌های درونی خانواده می‌تواند این قدرت را به فرزندتان بدهد كه شفاف‌تر و بهتر تصمیم بگیرد.
بسیاری از مخالفت‌های اینچنینی فرزندان با اموری كه در خانواده به صورت قانون و یا روتین فرض شده از این جهت است كه مرز‌های قدرت و استقلال خود را بررسی كنند. با درك این مساله كه فرزندتان در خانواده این قدرت را دارد كه در شرایطی خلاف جهت نظر خانواده شنا كند و نظری مستقل و قابل احترام در خانه داشته باشد، می‌تواند باعث شود او سریع‌تر از آنچه كه فكر می‌كردید به آغوش خانواده بازگردد.
گاهی تغییر یك روال در روابط می‌تواند مشكلات بزرگی را حل كند، مانند یك ابراز علاقه دائمی اما كوچك، حتی نیازی به آراستن سفره افطار و سحری نیست یا خرید هدیه‌های گران برای تشویق به روزه‌داری، به جای آن مهری كه در میان افراد نشسته كنار سفره جاری است می‌تواند باعث شود فرزندتان مشتاق شركت در این حركت جمعی باشد و تصمیم بگیرد كه جزئی از این
رویداد ویژه باشد.
رنگ و طعم این روزها باید اصیل باشد، باید از دل برآید تا لاجرم بر دل هم بنشیند. اجبار و اصرار شاید مدت‌زمان كوتاهی پاسخگو باشد اما آنچه درونی است و منجر به ایمان قلبی می‌شود از تصمیم و اراده خود شخص می‌آید. اگر شما اراده و تصمیمی برای ترك یك عادت ناپسند یا پرورش یك خصیصه مثبت در خودتان در این ماه داشته باشید، فرزندتان تفاوت این ماه را با ماه‌های دیگر سال درك‌می‌كند و همراه شما در مسیر بندگی قدم برمی‌دارد.
با توجه به شرایط قرنطینه، برنامه‌های این روزها در محدوده خانه تعریف می‌شود، فعالیت‌ها باید سرگرم‌كننده و همچنین متناسب با روزه‌دار‌بودن بچه‌ها باشد. لیست زیر مجموعه‌ای از پیشنهادهاست كه می‌تواند با توجه به شرایط و سبك زندگی شما تكمیل شود.
آشپزی با کودکان
قلب تپنده خانه، سپردن بخشی از فعالیت‌های داخل آشپزخانه به روزه‌داران كوچك یكی از فعالیت‌های سرگرم‌كننده و گاهی پرزحمت برای مادران است. شرایط پیش آمده باعث شده كه بسیاری از افراد به تجربیات جدید آشپزی و شیرینی و نان‌پزی روی بیاورند، 30 روز ماه رمضان، زمان مناسبی است برای تست كردن دستور پخت‌هایی كه تا به حال از آنها می‌ترسیدید یا حتی نیازی به آنها نداشتید، مثل پختن نان تافتون و بربری و انواع نان‌های خانگی. می‌توانید مسوولیت نانوایی خانه را به روزه‌دار كوچكتان بسپارید و علاوه بر سرگرمی و آموزش مسوولیت، بستر گفت‌وگوی خوبی را در حین انجام این فعالیت ایجاد كنید، گفت‌وگویی پیرامون مشاغلی مانند نانوایی و جایگاه آن در جامعه، گفت‌وگویی كمی عمیق‌تر درباره هدف از انجام كار و پیش بردن یكی از چرخ‌های جامعه انسانی. لذت پیروزی و عطر و طعم خوش نان و توامان شكست و خمیر‌شدن و پف نكردن و ترش شدن، مجموعه‌ای از تجربیات و احساسات را برای فرزندتان به همراه دارد كه ممكن است زمان دیگری برای این تجربیات نداشته باشد، چرا كه او در مقام مسؤول نانوایی كوچك خانه، می‌تواند تا جایی پیش برود كه خود را مسوول نان افطار روزه‌داران خانواده بداند. كارهایی مانند تهیه بستنی خانگی، اسموتی، نوشیدنی‌های جذاب و معجون‌های شگفت‌انگیز، خرده فعالیت‌هایی هستند كه می‌توانید در جیب بغل فرزند پروری نگاه دارید تا در لحظات نزدیك به خوردن زنگ قرمز استفاده‌كرده و آرامش را به خانه و اعضای خانواده برگردانید.
افطاری در بالکن
چیدن سفره افطار در بعضی از روزهای ماه رمضان در بالكن یا حتی اتاق مشرف به بالكن یا پشت‌بام خانه می‌تواند برنامه جدیدی برای روزه‌داران كوچك خانه باشد. همچنین تهیه كمی بذر شاهی و یك گلدان و سپردن مسوولیت سبزی سفره افطار به روزه‌دار كوچك می‌تواند بخشی از زمان روز او را به خود اختصاص دهد علاوه‌بر این‌كه این فعالیت كوچك باغبانی می‌تواند شروعی برای پرورش محصولات دیگری برای سفره خانواده باشد.
تفریحات فرهنگی متفاوت
تلویزیون و موبایل و تبلت، خوب‌های خطرناك اما كار راه‌اندازی هستند. ممكن است برنامه‌ریزی همیشگی را نتوانید در این روزها پیاده‌كنید اما می‌توانید كارهای جدیدی در پیش بگیرید، مثل دیدن جمعی یك فیلم مناسب و گفت‌وگو پیرامون آن و حتی بازی كردن چند صحنه از فیلم.
خواندن كتاب یكی از كلاسیك‌ترین و جذاب‌ترین فعالیت‌های این روزهاست، كتابخانه‌ها می‌توانند منبع عظیمی از كتاب برای شما و خانواده‌تان باشند. اما چه فعالیت جذابی می‌توان از یك كتاب خواندن ساده بیرون كشید؟ تئاترهای خانگی و یا حتی نوشتن نمایشنامه و فیلمنامه و فیلمبرداری از صحنه‌های فیلم، یا ساختن انیمیشن با فیلمنامه خود بچه‌ها، می‌توانید در طی این فعالیت مهارت‌های مورد نیاز را فرابگیرید، تولید یك اثر تصویری علاوه بر آموزش مهارت‌هایی مثل تدوین و فیلمنامه‌نویسی و كارگردانی دستاوردهای دیگری نیز دارد، بچه‌ها بعد از تولید یك فیلم مدل نگاه‌شان به فیلم‌ها و انیمیشن‌ها تغییر می‌كند و شاید دقیق‌تر به پیام پشت این محصولات نگاه كنند علاوه بر این یادگاری زیبایی از رمضان سال 99 می‌شود.
عبادت دسته‌جمعی
در این روزها كه مساجد تعطیل هستند، می‌توان در خانه و كنار هم نمازجماعت برگزار كرد، گوشه‌ای از خانه را به عنوان محراب در نظر بگیرید و از بچه‌ها بخواهید آنجا را طبق سلیقه خودشان تزئین كنند، حتی برنامه خواندن روزانه قرآن را هم می‌توانید در همین مكان پیاده كنید، می‌توانید از روزه‌دار كوچكتان بخواهید هر روز بعد از نماز برای‌تان سخنرانی كند، همین سخنرانی می‌تواند بهانه‌ای برای مطالعه و بستری برای گفت‌وگو باشد.
مهمانی‌های مجازی
روزهای قرنطینه مانع از این می‌شود كه برای سفره سحر و افطار مهمانی از دوستان فرزندتان داشته باشید كه اگر می‌شد شب پرهیجان و سحری شادی را درپیش داشتید، اما شاید بشود یك سحر یا افطار را در كنار خانواده یا دوستان به صورت مجازی برگزار كرد. فراموش نكنید كه هدف این مهمانی نشان دادن سفره و غذاهای آن نیست، بلكه قرار است فرزندتان دوستان و هم‌سالانش را كه مثل او روزه می‌گیرند، ببیند.
كدام خوراكی‌ها را در برنامه غذایی ماه رمضان بگنجانیم؟
رمضان امسال در حالی آغاز می‌شود كه ویروس كرونا در سراسر جهان در حال پیشروی است، مساله سلامت اولویت نخست جوامع انسانی شده و با نزدیك شدن به ماه رمضان سوالاتی درباره نحوه روزه گرفتن مطرح شده‌است. با وارد شدن ماه رمضان به روزهای بلند تابستان و بعد بهار، مساله مدل تغذیه و رسیدگی به بدن در طی ماه رمضان در بین روزه‌داران پررنگ شد، اهمیت تغذیه وقتی بیشتر شد كه در خانواده، نوبت به روزه اولی‌ها رسید، مخصوصا دختران عزیز خانواده كه با رسیدن به سن تكلیف، موظف به انجام وظائف شرعی خود می‌شوند. برای طی كردن یك ماه روزه‌داری و جلوگیری از چاقی و لاغری بی‌دلیل یا از دست دادن توان و انرژی، داشتن یك برنامه غذایی و نقشه راه كمك‌كننده است. شناخت پنج گروه اصلی و جایگاه آن در هرم غذایی در یك سوی ماجرا و ذائقه و سلیقه غذایی خانواده و مخصوصا روزه‌اولی‌ها در طراحی این برنامه نقش مهمی دارد.
آب: كم‌آبی بدن باعث بی‌حالی و خستگی می‌شود، گاهی بی‌حوصلگی و بی‌قراری به همراه دارد و در این شرایط اگر روزه‌اولی در خانه دارید، در نظر بگیرید كه تغییر ناگهانی خلق او به خاطر فشار جسمی است و نیاز به حمایت و درك‌شدن دارد. برای جبران، در فاصله افطار تا سحر هشت لیوان آب بنوشید، از مایعاتی مانند شربت و آبمیوه هم غافل نشوید، شربت‌های سنتی مانند سكنجبین، تركیبات زعفران و عسل با عرقیجات مثل نعنا و گلاب و بادرنجبویه و شاهسترن و همچنین شربت شیره انگور و نوشیدنی‌های مدرن مانند اسموتی‌های جذاب كه هیجان درست‌كردن و خوردن‌شان می‌تواند كرختی و بی‌حالی بعد از افطار را از خانواده و روزه اولی‌های خانه ببرد. بهترین زمان مصرف میوه و مخصوصا طالبی در فاصله افطار تا سحر است. خوردن چای و نوشیدنی‌های كافئین‌دار و هندوانه در وعده سحری توصیه نمی‌شود اما در وعده افطار گزینه‌های خوبی برای رفع تشنگی هستند. سوپ‌های رقیق هم گزینه‌های جانبی خوبی هستند، سوپ‌هایی كه به معده فشار زیادی نمی‌آورند و زودهضم‌اند. صیفی‌جاتی مانند كاهو و خیار هم در رفع عطش كمك‌كننده است همچنین استفاده از لیموترش در سحر و قبل از اذان صبح می‌تواند مانع از ترش شدن معده و در ادامه آن تشنگی شود.
گروه نان و غلات: در سفره ایرانی علاوه بر صفا، برنج و نان حضور همیشگی دارد و البته ماكارونی، یكی از مشكلات ماه رمضان یبوست ناشی از كم‌آبی و خوردن برنج و نان بدون سبوس است، برای تنظیم ارگانیسم بدن و همچنین تامین ویتامین‌های خانواده بهتر است كمی سبوس برنج به برنج وعده غذایی اضافه كنید و همچنین برنج را كته مصرف كنید، اگر به خاطر شرایط كرونا از نان‌های بسته‌بندی استفاده می‌كنید بهترین زمان برای روی آوردن به پخت نان یا انتخاب نان‌های جو و یا سبوس‌دار است. جو دو سر، غنی از فیبر و یك وعده غذایی فوق‌العاده است كه بدن شما در سحری به آن نیاز دارد. فیبر محلول در معده به ژل تبدیل می‌شود و باعث آهسته‌تر شدن روند هضم می‌شود.
میوه‌ها و سبزی‌ها : فرصت كوتاه سحر تا افطار، زمانی است برای تجدید قوای بدن، مصرف میوه در این فاصله زمانی ویتامین‌های مورد نیاز بدن را تامین می‌كند، مصرف سبزی در وعده افطار مناسب است اما در وعده سحری باعث ایجاد عطش می‌شود. البته با توجه به شرایط فعلی بهتر است میوه و سبزیجات را با مواد مناسب گندزدایی سبزیجات ضدعفونی كرده و سپس مصرف كنید.
شیر و لبنیات: پروتئین، كلسیم، فسفر، بعضی از انواع ویتامین‌های گروه B و ویتامین Aدر این دسته قرار دارند. شیر گرم سفره افطار، نان و پنیر، فرنی، كشك آش رشته یا دوغ همراه با برگ گل سرخ پای ثابت سفره‌های افطار و سحر خانه ایرانی است.
گوشت، حبوبات، مغزها و تخم‌مرغ: گروه غذایی لذیذ اما گران این روزها. اگر بتوان در برنامه غذایی به جای تمركز بر یك مدل گوشت، انواع منابع پروتئین را مصرف كرد هم از لحاظ سلامت و هم از لحاظ هزینه سبد خانواده به یك تعادل خواهد رسید. استفاده از حبوباتی مانند عدس كه منبع غنی از پروتئین است یكی از نمونه‌های تنوع غذایی این دسته است.
با فرزندانی كه به روزه گرفتن علاقه ندارند چه كنیم؟
نگرانی مربوط به سلامت جسمی فرزندان مخصوصا در روزهای بلند روزه‌داری و این روزهای شیوع ویروس كرونا، نگرانی به‌جا و درستی است البته اگر كنترل شده باشد و بتوان برای این نگرانی ریشه‌ای درست پیدا كرد، یكی از راه‌های پی بردن به ریشه‌دار‌بودن این نگرانی مراجعه به متخصص كودكان برای چكاپ سلامت فرزندتان است، البته این نكته را در نظر بگیرید كه بجز تخصص پزشكی در بسیاری از موارد مدل تفكر و عقاید شخصی افراد در بازخورد نهایی تاثیر دارد پس در انتخاب پزشك معتمدتان دقت كنید.
اگر فرزندتان اصرار بر روزه‌داری دارد و شرایط جسمی‌اش مناسب است با او درباره برنامه غذای و فعالیت‌های مربوط به ماه رمضان قول و قرار سفت و سختی بگذارید و برنامه جدی اما متنوع و منعطفی با یكدیگر برای 30 روز ماه رمضان بچینید. اما اگر فرزندتان تمایلی به روزه‌داری ندارد، در آن صورت رویكرد شما چیست؟
پاسخ به این سوال را باید ابتدا در خانه و روابط و تفكرات و شرایط خانواده جست‌وجوكرد. همین ابتدا گزینه‌هایی مانند دین‌گریزی و سست‌اعتقادی را از لیست‌تان خارج كنید، بسیاری از رفتارها و تصمیمات افراد در مواجه با اعمال و عبادات بیشتر ریشه اخلاقی دارد تا اعتقادی، چند نوجوان و حتی بزرگسال می‌شناسید كه به خاطر مشكلاتی كه با والدین خود دارد نماز را كنار گذاشته در حالی كه در قلب خود نیاز به این ارتباط معنوی را حس و خلأ آن را درك می‌كند. این سوال را از خودتان بپرسید كه آیا ریشه این عدم تمایل در فرزندم ترس و نگرانی از بابت میزان توانایی در به سرانجام رساندن یك روز، روزه‌داری است؟ شاید اگر اعتماد به نفس و حس توانمندی فرزندتان را تقویت كنید این مشكل هم خودبه‌خود حل شود.
جامعه دوستان و اطرافیان فرزندتان را هم بررسی كنید، گاهی میزان فشار جامعه همراهان به قدری می‌شود كه قدرت تصمیم‌گیری را از فرد می‌گیرد، در این زمان تقویت تفكر انتقادی و گفت‌وگو پیرامون ارزش‌های درونی خانواده می‌تواند این قدرت را به فرزندتان بدهد كه شفاف‌تر و بهتر تصمیم بگیرد.
بسیاری از مخالفت‌های اینچنینی فرزندان با اموری كه در خانواده به صورت قانون و یا روتین فرض شده از این جهت است كه مرز‌های قدرت و استقلال خود را بررسی كنند. با درك این مساله كه فرزندتان در خانواده این قدرت را دارد كه در شرایطی خلاف جهت نظر خانواده شنا كند و نظری مستقل و قابل احترام در خانه داشته باشد، می‌تواند باعث شود او سریع‌تر از آنچه كه فكر می‌كردید به آغوش خانواده بازگردد.
گاهی تغییر یك روال در روابط می‌تواند مشكلات بزرگی را حل كند، مانند یك ابراز علاقه دائمی اما كوچك، حتی نیازی به آراستن سفره افطار و سحری نیست یا خرید هدیه‌های گران برای تشویق به روزه‌داری، به جای آن مهری كه در میان افراد نشسته كنار سفره جاری است می‌تواند باعث شود فرزندتان مشتاق شركت در این حركت جمعی باشد و تصمیم بگیرد كه جزئی از این
رویداد ویژه باشد.
رنگ و طعم این روزها باید اصیل باشد، باید از دل برآید تا لاجرم بر دل هم بنشیند. اجبار و اصرار شاید مدت‌زمان كوتاهی پاسخگو باشد اما آنچه درونی است و منجر به ایمان قلبی می‌شود از تصمیم و اراده خود شخص می‌آید. اگر شما اراده و تصمیمی برای ترك یك عادت ناپسند یا پرورش یك خصیصه مثبت در خودتان در این ماه داشته باشید، فرزندتان تفاوت این ماه را با ماه‌های دیگر سال درك‌می‌كند و همراه شما در مسیر بندگی قدم برمی‌دارد.
