گفت‌و‌گو با كارگردان و 2 بازیگر مجموعه «فرصتی برای همه» که از شبكه آموزش پخش می‌شود
فرصتی برای سوادآموزان
تا امروز برنامه هایی با محوریت سوادآموزی از شبکه های مختلف سیما روانه آنتن شده است. مسلما برنامه سازان هم با نگاه خودشان به این موضوع ، برنامه ها را ساخته و پخش کرده اند. حالا این سوژه باعث ساخت یک مجموعه نمایشی دیگر شده و این بار عبدالرضا فیروزان به سراغش رفته است. او تبلیغ سوادآموزی و آموزش مهارت برای زندگی بهتر و تشویق افراد باقیمانده بی‌سواد در كشور برای آموختن و یاد گرفتن را دستمایه مجموعه‌ای با عنوان «فرصتی برای همه» قرار داده كه فصل دوم آن در 30 قسمت تولید شده و مدتی است روی آنتن شبكه آموزش است. فصل اول این مجموعه مدتی پیش از شبكه سه پخش شد و با توجه به مضمونی كه داشت، مورد توجه قرار گرفت و سازندگان را بر آن داشت تا فصل دوم آن را نیز بسازند. با عبدالرضا فیروزان طراح، تهیه‌كننده و كارگردان و تعدادی از بازیگران این مجموعه گفت‌و‌گو كردیم تا جزئیات بیشتری از این اثر تازه به‌مخاطبان ارائه بدهیم.
این اواخر سریال «زندگی شگفت‌انگیز است» به تهیه‌كنندگی شما روی آنتن بود. چطور شد كه به فكر ساخت مجموعه‌ای با مضمون سوادآموزی افتادید؟
من از دهه 80 تا به امروز برای نهضت سوادآموزی كار می‌كنم و چندین مجموعه مستند، برنامه‌های آموزشی و داستانی برایشان ساخته‌ام. شروعش هم مجموعه مستند «مدرسه‌ای برای همه» بود كه از شبكه سه پخش شد. این بار مجموعه «فرصتی برای همه» را در دو فصل تولید كردیم. فصل نخست آن درباره كیومرث راننده وانتی با بازی فرهاد بشارتی كه بی‌سواد بود و از شبكه سه پخش شد. اما با توجه به سیاست‌های سازمان صداوسیما تصمیم بر این شد كه فصل دوم روی آنتن شبكه آموزش برود.
این‌كه فصل دوم این مجموعه از شبكه آموزش پخش می‌شود باعث نشد كه مخاطبان این شبكه كه بیننده فصل یك نبودند، سردرگم شوند؟
قصه فصل دوم از جایی آغاز می‌شود كه كاراكترهای اصلی داستان، دفتر حمل و نقل تاسیس كرده‌اند و خاطرات گذشته خودشان را بازگو می‌كنند و مخاطب متوجه می‌شود كه داستان فصل یك چه بوده. بنابراین مشكلی پیش نمی‌آید.
در كل هدف از ساخت چنین مجموعه‌ای چه بود؟
متاسفانه بخشی از جامعه هنوز درگیر بی‌سوادی هستند. بنابراین این مجموعه با هدف تبلیغ و تشویق افرادی كه هنوز بی‌سواد هستند ساخته شده است تا بلكه بدانند چقدر سوادآموزی مهم و در زندگی‌شان تاثیرگذار است و از این رو به مراكز سوادآموزی مراجعه كنند. برای تاثیرگذاری بیشتر هم سعی كردیم فضای طنز را در مجموعه ایجاد كنیم. البته بدین معنی نیست كه بخواهیم بی‌سوادی را به تمسخر بگیریم. بلكه برای تلطیف فضا و شیرین شدن داستان و این‌كه مخاطبان با مجموعه ارتباط برقرار كنند گاهی از فضای طنز استفاده كردیم.
درباره بخش خاطره‌ها كه در این مجموعه قرار دارد و از حضور هنرمندان هم بهره گرفته‌اید، توضیح بدهید.
در بخش خاطره از بین سوادآموزان، مدیران و آموزش‌یاران تعدادی را انتخاب كردیم كه هركدام بنا به موضوعی كه انتخاب شده در قاب خاطره داستان‌ها و خاطراتشان توسط یكی از هنرمندان روایت می‌شود. به عنوان مثال یكی از داستان‌ها مربوط به خانمی بود كه همسرش اجازه نمی‌داده به سوادآموزی برود و با آموزش‌یار درگیر شده اما در انتها متوجه اهمیت سواد و تاثیر آن روی زندگی‌اش شده است.
سال‌ها پیش یكی از دغدغه‌های مهم كشور سوادآموزی بود. آیا هنوز هم تعداد افراد بی‌سواد در جامعه به اندازه‌ای هست كه این آمار نگران‌كننده باشد؟
متاسفانه بله هنوز یكی از معضلات و دغدغه‌های مهم جامعه سوادآموزی افرادی است كه به هر دلیلی هنوز بی‌سواد هستند. اتفاقا یكی از كارهای مهم سوادآموزی مرور درس‌هایی است كه ممكن است سوادآموز فراموش كرده باشد. اقدام مهم دیگر آنها سوادآموزی در زندان‌ها، پادگان‌ها و عشایر است. همچنین آموزش به افراد معلول و همه افرادی كه در هر جایگاه و موقعیت اجتماعی بی‌سواد هستند.
«فرصتی برای همه» كار پربازیگری هم هست.
بله ضمن این‌كه در كنار بازیگران شناخته شده از بازیگران تئاتری هم دعوت به همكاری كردیم تا برای مخاطب باورپذیرتر باشد كه این افراد بی‌سواد هستند. چون اغلب مردم بازیگران را می‌شناسند و می‌دانند كه این افراد بی‌سواد نیستند. اما كسانی را كه نمی‌شناسند، برایشان باورپذیرتر است.
برنامه‌ای برای ساخت فصل سوم این مجموعه هم دارید؟
نه فكر می‌كنم دو فصل برای آشنایی با فعالیت‌های نهضت سوادآموزی كافی است.
ارتباط مستقیم بی‌سوادی با اعتیاد و جنایت
بهشته آلیان یكی از بازیگران این مجموعه است كه نقش خانم دكتر را بازی می‌كند. وی درباره حضورش در فرصتی برای همه به جام‌جم می‌گوید: من در چند اپیزود این مجموعه بازی كردم و نقش خانم دكتری را دارم كه كمپ ترك اعتیاد دارد و به‌تازگی همسایه كیومرث شده است.
وی در ادامه درباره تاثیر این سریال روی افراد بی‌سواد هم توضیح می‌دهد: به نظر من می‌توان در قالب نمایش و به زبان ساده حرف‌های بسیار مهمی را زد كه موثر هم واقع شود. در این سریال هم نویسنده خیلی خوب توانسته بود این كار را انجام بدهد و با جملات ساده و قابل درك برای همه حق مطلب را ادا كرده بود.
آلیان در پاسخ به این سوال كه تاكنون خودش با فرد بی‌سوادی رو‌به‌رو شده یا نه بیان می‌كند: به نسبت گذشته خیلی كمتر می‌توان با افراد بی‌سواد رو‌به‌رو شد. شاید مادربزرگ یا پدربزرگی را بتوان پیدا كرد كه بی‌سواد باشند. در بین جوان‌ترها و بچه‌ها هم ممكن است كودكان كار از تحصیل محروم شده باشند یا آنهایی كه به هر دلیلی خانواده‌هایشان نتوانستند شرایط تحصیل را برای فرزندشان مهیا كنند. اتفاقا از زبان خانم دكتر می‌شنوید كه یكی از دلایل جرم و جنایت در هر جامعه‌ای بی‌سوادی است. افراد آگاهی ندارند یا كم‌سواد هستند و این مساله باعث اعتیاد و جرم و جنایت شده است.
نقش جهان برای من نوشته شده
جهانگیر اژدری بازیگر نقش جهان در این مجموعه پیش از این در سریال‌هایی چون: ماه و پلنگ، دلدادگان، پادری و دندون طلا هم ایفای نقش كرده است. وی درباره حضورش در مجموعه «فرصتی برای همه» به جام‌جم می‌گوید: من به عنوان بازیگر مهمان با آقای فیروزان در فصل یك این مجموعه با گویش آبادانی كار كردم. برایم جالب بود با وجود این‌كه نویسنده من را نمی‌شناخت اما داستان به گونه‌ای است كه نكاتش خیلی به شخصیت من نزدیك است و انگار این نقش برای من نوشته شده بود.
به عنوان مثال این‌كه من فوبیای دیدن خون دارم و جهان در این سریال هم همین ویژگی را دارد یا من از كودكی عاشق بازیگری بودم یا این‌كه من موسیقی بوشهری كار می‌كنم و در کل همه نكاتی كه درباره شخصیت جهان در این سریال وجود دارد، درباره شخصیت من هم صدق می‌كند.
وی در ادامه عنوان می‌كند: من در اغلب سریال‌ها فقط دیالوگ می‌گفتم. اما مزیتی كه این كار برای من داشت این بود كه توانستم از میمیك صورتم استفاده كنم و كنسه و فضای بازی داشته باشم.
اژدری همچنین درباره تاثیر مثبت سریال روی معضل بی‌سوادی توضیح می‌دهد: به نظر من این سریال خیلی می‌تواند موثر باشد.
چون در دنیای امروز سواد نقش بسیار مهمی در زندگی ایفا می‌كند و اشتباه فكری یك فرد بی‌سواد می‌تواند به جامعه لطمه
وارد كند.
به عنوان مثال كسی كه سواد ندارد از اتفاقات روز جامعه بی‌خبر است و این مجموعه می‌تواند عزیزانی را كه سواد ندارند، تشویق به سوادآموزی كند.
البته فكر می‌كنم در جامعه امروزی بی‌سواد كم داریم و بی‌سواد كسی است كه نتواند به‌روز باشد و از تكنولوژی روز استفاده كند.
من از دهه 80 تا به امروز برای نهضت سوادآموزی كار می‌كنم و چندین مجموعه مستند، برنامه‌های آموزشی و داستانی برایشان ساخته‌ام. شروعش هم مجموعه مستند «مدرسه‌ای برای همه» بود كه از شبكه سه پخش شد. این بار مجموعه «فرصتی برای همه» را در دو فصل تولید كردیم. فصل نخست آن درباره كیومرث راننده وانتی با بازی فرهاد بشارتی كه بی‌سواد بود و از شبكه سه پخش شد. اما با توجه به سیاست‌های سازمان صداوسیما تصمیم بر این شد كه فصل دوم روی آنتن شبكه آموزش برود.
این‌كه فصل دوم این مجموعه از شبكه آموزش پخش می‌شود باعث نشد كه مخاطبان این شبكه كه بیننده فصل یك نبودند، سردرگم شوند؟
قصه فصل دوم از جایی آغاز می‌شود كه كاراكترهای اصلی داستان، دفتر حمل و نقل تاسیس كرده‌اند و خاطرات گذشته خودشان را بازگو می‌كنند و مخاطب متوجه می‌شود كه داستان فصل یك چه بوده. بنابراین مشكلی پیش نمی‌آید.
در كل هدف از ساخت چنین مجموعه‌ای چه بود؟
متاسفانه بخشی از جامعه هنوز درگیر بی‌سوادی هستند. بنابراین این مجموعه با هدف تبلیغ و تشویق افرادی كه هنوز بی‌سواد هستند ساخته شده است تا بلكه بدانند چقدر سوادآموزی مهم و در زندگی‌شان تاثیرگذار است و از این رو به مراكز سوادآموزی مراجعه كنند. برای تاثیرگذاری بیشتر هم سعی كردیم فضای طنز را در مجموعه ایجاد كنیم. البته بدین معنی نیست كه بخواهیم بی‌سوادی را به تمسخر بگیریم. بلكه برای تلطیف فضا و شیرین شدن داستان و این‌كه مخاطبان با مجموعه ارتباط برقرار كنند گاهی از فضای طنز استفاده كردیم.
درباره بخش خاطره‌ها كه در این مجموعه قرار دارد و از حضور هنرمندان هم بهره گرفته‌اید، توضیح بدهید.
در بخش خاطره از بین سوادآموزان، مدیران و آموزش‌یاران تعدادی را انتخاب كردیم كه هركدام بنا به موضوعی كه انتخاب شده در قاب خاطره داستان‌ها و خاطراتشان توسط یكی از هنرمندان روایت می‌شود. به عنوان مثال یكی از داستان‌ها مربوط به خانمی بود كه همسرش اجازه نمی‌داده به سوادآموزی برود و با آموزش‌یار درگیر شده اما در انتها متوجه اهمیت سواد و تاثیر آن روی زندگی‌اش شده است.
سال‌ها پیش یكی از دغدغه‌های مهم كشور سوادآموزی بود. آیا هنوز هم تعداد افراد بی‌سواد در جامعه به اندازه‌ای هست كه این آمار نگران‌كننده باشد؟
متاسفانه بله هنوز یكی از معضلات و دغدغه‌های مهم جامعه سوادآموزی افرادی است كه به هر دلیلی هنوز بی‌سواد هستند. اتفاقا یكی از كارهای مهم سوادآموزی مرور درس‌هایی است كه ممكن است سوادآموز فراموش كرده باشد. اقدام مهم دیگر آنها سوادآموزی در زندان‌ها، پادگان‌ها و عشایر است. همچنین آموزش به افراد معلول و همه افرادی كه در هر جایگاه و موقعیت اجتماعی بی‌سواد هستند.
«فرصتی برای همه» كار پربازیگری هم هست.
بله ضمن این‌كه در كنار بازیگران شناخته شده از بازیگران تئاتری هم دعوت به همكاری كردیم تا برای مخاطب باورپذیرتر باشد كه این افراد بی‌سواد هستند. چون اغلب مردم بازیگران را می‌شناسند و می‌دانند كه این افراد بی‌سواد نیستند. اما كسانی را كه نمی‌شناسند، برایشان باورپذیرتر است.
برنامه‌ای برای ساخت فصل سوم این مجموعه هم دارید؟
نه فكر می‌كنم دو فصل برای آشنایی با فعالیت‌های نهضت سوادآموزی كافی است.
ارتباط مستقیم بی‌سوادی با اعتیاد و جنایت
بهشته آلیان یكی از بازیگران این مجموعه است كه نقش خانم دكتر را بازی می‌كند. وی درباره حضورش در فرصتی برای همه به جام‌جم می‌گوید: من در چند اپیزود این مجموعه بازی كردم و نقش خانم دكتری را دارم كه كمپ ترك اعتیاد دارد و به‌تازگی همسایه كیومرث شده است.
وی در ادامه درباره تاثیر این سریال روی افراد بی‌سواد هم توضیح می‌دهد: به نظر من می‌توان در قالب نمایش و به زبان ساده حرف‌های بسیار مهمی را زد كه موثر هم واقع شود. در این سریال هم نویسنده خیلی خوب توانسته بود این كار را انجام بدهد و با جملات ساده و قابل درك برای همه حق مطلب را ادا كرده بود.
آلیان در پاسخ به این سوال كه تاكنون خودش با فرد بی‌سوادی رو‌به‌رو شده یا نه بیان می‌كند: به نسبت گذشته خیلی كمتر می‌توان با افراد بی‌سواد رو‌به‌رو شد. شاید مادربزرگ یا پدربزرگی را بتوان پیدا كرد كه بی‌سواد باشند. در بین جوان‌ترها و بچه‌ها هم ممكن است كودكان كار از تحصیل محروم شده باشند یا آنهایی كه به هر دلیلی خانواده‌هایشان نتوانستند شرایط تحصیل را برای فرزندشان مهیا كنند. اتفاقا از زبان خانم دكتر می‌شنوید كه یكی از دلایل جرم و جنایت در هر جامعه‌ای بی‌سوادی است. افراد آگاهی ندارند یا كم‌سواد هستند و این مساله باعث اعتیاد و جرم و جنایت شده است.
نقش جهان برای من نوشته شده
جهانگیر اژدری بازیگر نقش جهان در این مجموعه پیش از این در سریال‌هایی چون: ماه و پلنگ، دلدادگان، پادری و دندون طلا هم ایفای نقش كرده است. وی درباره حضورش در مجموعه «فرصتی برای همه» به جام‌جم می‌گوید: من به عنوان بازیگر مهمان با آقای فیروزان در فصل یك این مجموعه با گویش آبادانی كار كردم. برایم جالب بود با وجود این‌كه نویسنده من را نمی‌شناخت اما داستان به گونه‌ای است كه نكاتش خیلی به شخصیت من نزدیك است و انگار این نقش برای من نوشته شده بود.
به عنوان مثال این‌كه من فوبیای دیدن خون دارم و جهان در این سریال هم همین ویژگی را دارد یا من از كودكی عاشق بازیگری بودم یا این‌كه من موسیقی بوشهری كار می‌كنم و در کل همه نكاتی كه درباره شخصیت جهان در این سریال وجود دارد، درباره شخصیت من هم صدق می‌كند.
وی در ادامه عنوان می‌كند: من در اغلب سریال‌ها فقط دیالوگ می‌گفتم. اما مزیتی كه این كار برای من داشت این بود كه توانستم از میمیك صورتم استفاده كنم و كنسه و فضای بازی داشته باشم.
اژدری همچنین درباره تاثیر مثبت سریال روی معضل بی‌سوادی توضیح می‌دهد: به نظر من این سریال خیلی می‌تواند موثر باشد.
چون در دنیای امروز سواد نقش بسیار مهمی در زندگی ایفا می‌كند و اشتباه فكری یك فرد بی‌سواد می‌تواند به جامعه لطمه
وارد كند.
به عنوان مثال كسی كه سواد ندارد از اتفاقات روز جامعه بی‌خبر است و این مجموعه می‌تواند عزیزانی را كه سواد ندارند، تشویق به سوادآموزی كند.
البته فكر می‌كنم در جامعه امروزی بی‌سواد كم داریم و بی‌سواد كسی است كه نتواند به‌روز باشد و از تكنولوژی روز استفاده كند.
