در لرستان، صنایع و واحدهای اقتصادی، حال و روز خوبی ندارند؛ این گزارش دلایل این اتفاق را بررسی میکند
تعطیلات کاری!
لرستان از ویژگیها و ظرفیتهای خاصی برخوردار است؛ منابع غنی معدنی و غیرمعدنی و واقعشدن در مسیر کریدور شمال به جنوب و غرب به شرق و مهمتر از همه تنوع آبوهوایی و ظرفیتهای ویژه گردشگری از امتیازات این استان است. بااینهمه در تعاریف اقتصادی، لرستان را به دامپروری و کشاورزی آنهم از نوع سنتی میشناسند؛ مشاغلی که با توجه به شیوه اجرا معمولا صرفه اقتصادی ندارند و گاه به دلایل مختلف با خسارت هم مواجه میشوند. این درحالیاستکه با نگاهی به پیشینه این خطه متوجه میشوید در دهه 1350 با راهاندازی صنایع بزرگی مانند کارخانه پارسیلون (بزرگترین کارخانه تولید نخ در خاورمیانه) نساجی بروجرد، سیمان دورود، فارسیت؛ گچ پلدختر، کشتوصنعت، یخچالسازی، پوشاک و ... گامهایی در مسیر صنعتیشدن این استان برداشته شدهاست. وقوع هشتسال جنگ تحمیلی و قرارگرفتن لرستان بهعنوان استان پشتیبانیکننده جنگ، امکان سرمایهگذاری در این استان را طی دهههای گذشته از آن گرفت و متاسفانه پس از پایان جنگ نیز اعتبارات خاصی در جهت توسعه استان اختصاص دادهنشد تا همین عوامل روند صنعتیشدن این استان را تعطیلکرده و در دهه 80 به بهانه خصوصیسازی، این واحدها یکی پس از دیگری واگذار و تعطیل شوند.
100 واحد صنعتی آماده واگذاری است
مدیرکل ادارهکل تعاون و رفاه اجتماعی لرستان درباره شرایط اقتصادی استان به جامجم میگوید: هماکنون بیشترین قابلیت اقتصادی در لرستان در حوزه خدمات 6/45درصد، بخش صنعت 7/27درصد و کشاورزی 7/26درصد است و رشد اقتصادی در بخش صنعت در سال 98 نسبت به سال 97، 5/3 درصد رشد داشتهاست.
علی آشتاب، بخش عمده فعالیتهای صنعتی استان را مربوط به صنعت سنگ دانسته و میافزاید: اما حتی کار و بهرهبرداری در این بخش بهصرفهاقتصادی نیست، زیرا فرسودهبودن تجهیزات و تکنولوژی در این صنعت باعث خامفروشی شده و سود واقعی را درواقع خریداران سنگ استان به جیب میزنند. وی توجه به بازسازی و نوسازی تجهیزات و ایجاد پایانه صادراتی را در بهبود شرایط اقتصادی و صنعتی استان موثر دانسته و میگوید: هماکنون به جهت کمک به صنایع استان تعداد 100واحد که در تملک بانکهاست با بهترین شرایط آماده واگذاری است.
به عقیده آشتاب، ثبات در اجرای قوانین و مقررات، توجه به زیرساختها مخصوصا در شهرکهای صنعتی مانند تعبیه امکانات خدماتی و اقتصادی و ایجاد حملونقل پایانههای صادراتی، تجدیدنظر در قوانین مالیات و ارزشافزوده (که هم از تولیدکننده و هم مصرفکننده اخذ شود) حذف کالاهای قاچاق در چرخه اقتصادی، توجه مدیران استانی به نقش کارآفرینان و تولیدکنندگان، احترام به سرمایهگذاری و کارآفرینی و تسهیل شرایط برای دستیابی بازارهای هدف، میتواند صنایع و واحدهای تولیدی استان را سرزنده کند.
قوای سهگانه حمایت کنند
مدیرکل ادارهکل تعاون و رفاه اجتماعی لرستان همچنین تاکید میکند: قوای سهگانه بایستی نقش حمایتی و تسهیلگری کسبوکار در این استان محروم را ایفا کند و با مشوقهایی مانند کاهش مالیات، واگذاری زمین به متقاضیان ایجاد واحدهای تولیدی، و ایجاد زیرساختها زمینه را برای سرمایهگذاری و حضور سرمایهگذاران در این استان فراهم کنند.
آشتاب درخصوص مشکلاتی که هماکنون بنگاههای اقتصادی لرستان با آن درگیر هستند هم میگوید: بحث مدیریت این واحدها مهمترین چالشی است که با آن درگیر هستند و به نظر میرسد مدیران اقتصادی و صنعتی باید خود را با شرایط روز و تغییر و تحولات کشور و دنیا سازگار کرده و برای واحدهای خود چشماندازهای چندینساله مبنی بر علم و تکنولوژی جدید طراحی کرده و افقهای روشنی برای صنایع خود مشخص سازند.
شهرکهای روبه تعطیلی
در همین رابطه مدیرعامل شهرکهای صنعتی لرستان هم به جامجم میگوید: در استان لرستان 18 شهرک، نواحی و منطقه ویژه اقتصادی با قابلیت استقرار واحدهای صنعتی وجود دارد. هم اکنون از حدود 1250واحد صنعتی در لرستان بیش از 30درصد آنها در داخل این شهرکها و 67 درصد آنها فعال و فقط با ظرفیت بین 20 تا 100 درصد کار میکنند.
بختیار رازانی مهمترین مشکل واحدهای صنعتی تعطیل شده را کمبود نقدینگی و نبود بازار فروش می داند و میافزاید: نیاز به خرید مواد اولیه، بازسازی و نوسازی خط تولید و اختلاف شرکا از دیگر دلایل تعطیلی واحدهای صنعتی است.
مدیر عامل شهرکهای صنعتی استان لرستان معتقد است لرستان امروز از داشتن صنایع بزرگ محروم است و احیای پروژه راه اندازی واحدهای بزرگ کار دولتمردان است و میتواند موتور محرکه صنعت و رونق اقتصادی و رفع بیکاری در استان شود.
لزوم توجه به صنایع آب بر
رازانی به نکته جالب دیگری هم اشاره میکند و آن اینکه بیشترین صنایعی که تعطیل شدهاند، بدون کارشناسی احداث شده بودند، از همین رو به نظر میرسد صنایع و واحدهای تولیدی بایستی براساس آمایش صنعتی استان که همان داشتن توانها و نیازها باشد احداث شود و مسوولان استان روی این مهم نظارت جدی و دقیق داشته باشند تا باعث هدررفت سرمایهها و فراری شدن سرمایهگذاران نشود.
مدیر عامل شهرکهای صنعتی استان لرستان، صنایع بسته بندی فرآوردههای کشاورزی، توسعه صنایع دارویی دامی، انسانی، شیمیایی، گیاهی و صنایع بهداشتی و آرایشی، صنایع پایین دستی نفت و پتروشیمی و معادن مصالح ساختمانی را از پتانسیلهای مهم سرمایهگذاری در لرستان دانسته و میافزاید: احداث و راه اندازی این صنایع و صنایع آب بر مانند فولاد و صنایع غذایی میتواند لرستان را به قطب صنعتی و اقتصادی تبدیل کند. همچنین با توجه به پر آب بودن لرستان و جاری بودن 12 درصد از آبهای جاری در لرستان، آب میتواند سکوی پرتاب اقتصادی شدن لرستان شود.
چوب حراج بر صنایع
حسین باقری نژاد، پیشکسوت و فعال کارگری هم که خاطرات خوبی از رونق صنایع در لرستان در دهههای گذشته دارد، به ما میگوید: در ابتدای انقلاب واحدهایی مانند پارسیلون داشتیم که در چهار شیفت و نزدیک به 1500 نفر فعالیت داشت که متاسفانه به بهانه خصوصی سازی به آهن آلات آن هم رحم نکردند.
وی که از مدیران قبلی کارخانه پارسیلون بوده، میگوید: کارخانه مذکور املاک زیادی نیز در خرم آباد داشت که به آنها هم چوب حراج خورد و امروز نه از خود کارخانه خبری هست و نه از آن املاک. به گفته وی، شنیدن صدای اتوبوسهای سرویس کارگران واحدهای کشت و صنعت، پوست وچرم، پوشاک و پارسیلون که هرروز درشهر خرم آباد میپیچید، امروز به رویایی دست نیافتنی تبدیل شده و امروز و با بررسی آمار و اطلاعات کارگران شاغل در واحدهای صنعتی متوجه خواهید شد که لرستان به گورستان صنایع تبدیل شده است.
فشار روی صادرکنندگان
فخرالدین مالزیری، دبیر اتاق بازرگانی و صنایع و معادن استان لرستان اما صادرات را یکی از عوامل موثر در پایداری و ادامه حیات و فعالیت واحدهای صنعتی دانسته و میگوید: در استان لرستان بین 40 تا 50 واحد وجود دارد که عضو اتاق بازرگانی هستند و در زمینه صادرات فعالیت دارند.
با این همه مالزیری بازگشت ارز حاصل از صادرات را اساسی ترین معضل و مشکل صادرکنندگان دانسته و میافزاید: به دلیل شرایط تحریم بانکی در روابط بینالملل بازگشت ارز حاصل از صادرات سخت است و دولت تعهدات ارزی را نقدی میخواهد و صادرکنندگان بایستی تعهدات بازگشت ارزی خود را با دلار 18 هزار تومان به دولت پرداخت کنند، در صورتی که امروز دلار 23 هزار تومان است و این اختلاف قیمت مالیات غیرمستقیمی است که دولت از صادرکنندگان اخذ میکند.
به گفته وی، زنده بودن صنعت در لرستان در گروه تولیدات صادراتمحور است.