امیر مسروری   l   جارچی‌ها رسمشان جار زدن و خبررسانی است. خبر از واقعه، ماجرا یا دستور حکومتی که باید تمام اهل شهر بدانند. روزگاری که پیام‌رسان‌ها وجود نداشت تا با ده‌ها شیوه انتشار خبر دست به دست شود، جارچی‌ها بزرگ‌ترین مرکز رسانه‌ای یک شهر بودند. در این بین گروهی از جارچی‌ها که رسمشان سخن‌گفتن از سفر زوار امام حسین و مکه مکرمه بود با صدای بلند جلوی کاروان به راه می‌افتادند تا مردم را خبر کنند. بعدها اسم این جارچی‌ها «چاوش‌خوان» شد. گروهی که برای سفرهای زیارتی پیشاپیش حرکت می‌کردند و ذکر مصیبت از حسین بن علی ؟ع؟ می‌خواندند. رسمی که در استان‌های جنوبی از جمله بوشهر و در شمال ایران مازندران قرن‌ها برقرار است. چاوش‌خوانان ابتدای محرم به مناطق مختلف سر می‌زنند و خبر از ماه حزن و اندوه اهل بیت می‌دهند. رسم است چاوش‌خوانان با صدای بلند این شعر را زمزمه می‌کنند: ‌«بر مشامم می‌رسد هر لحظه بوی کربلا». چاوش‌خوان با صدای بلند از مناقب اهل بیت سخن می‌گوید و ذکر مصیبت می‌کند. چاوش‌خوانی تنها به صدای بلند نبود، بهترین صداها چاوش‌خوان می‌شدند و رسم بود کسانی چاو‌ش‌خوانی کنند که در تقوا و کسب و کار از خوشنامان محله باشند. بعدها چاوش‌خوانی به تمام سرزمین ایران کشید. کاشانی‌ها هر ساله رسم دارند قبل از محرم در میان کوچه‌ها حرکت کنند و با چاوش‌خوانی از محرم بگویند، این رسم در خراسان نیز وجود دارد. افرادی به روستاهای خراسان سر می‌زنند و از محرم سخن می‌گویند. هرچند چاوش‌خوانی رسم میزبانی از کاروان حسینی و زائران بیت‌ا... الحرام است، اما این رسم در اول ماه محرم با استقبال بیشتری همراه است. متاسفانه در این سال‌ها نسل چاوش‌خوانان در حال فروکش است و عده کمی به این فرهنگ مشغولند. در ماه محرم امسال نیز با آن که شرایط کرونایی فضای کشور را تحت تاثیر قرار داد، اما چاوش‌خوانان به روستاها و محلات رفتند و از رسیدن ماه محرم سخن گفتند.