آداب همسایگی آداب مسلمانی
درباره همسایه و همسایهداری توصیههای زیادی وجود دارد. آنقدر که آیه 36 سوره مبارکه نسا میگوید آدمها چطور با همسایهها زندگی کنند:«وَاعْبُدُوا اللَّـهَ وَلَا تُشْرِکوا بِهِ شَیئًا وَبِالْوَالِدَینِ إِحْسَانًا وَبِذِی الْقُرْبَی وَالْیتَامَی وَالْمَسَاکینِ وَالْجَارِ ذِیالْقُرْبَی وَالْجَارِ الْجُنُبِ وَالصَّاحِبِ بِالْجَنبِ وَ ابْنِ السَّبِیلِ وَ مَا مَلَکتْ أَیمَانُکمْ إِنَّ اللَّـهَ لَا یحِبُّ مَن کانَ مُخْتَالًا فَخُورًا»
مفسران میگویند این آیه ابتدا میگوید که خدا را پرستش بکنید، برای خدا شریک قائل نشوید.
بعد از توحید هم مردم را به نیکی کردن به پدر و مادر، بستگان و فامیلها و آنهایی که سرپرست ندارند، افرادی که مسکین و فقیر و ضعیف هستند دعوت میکند. اما بعد به سراغ همسایه میرود.
این آیه به سه نوع از همسایه اشاره میکند یکی همسایههایی که فامیل هستند. انسان باید به آنها بیشتر محبت کند. دوم همسایههایی که فامیل نیستند یا فاصله دارند. عدهای از مفسران هم میگویند ذیالقربی، یعنی به همسایههای دور و نزدیک محبت و خدمت کنند. سومین گروه هم آنهایی هستند که همسایه نیستند ولی در جوار ما زندگی میکنند؛ یا همکار هستند، یا همسفر.
در واقع آنهایی که همراه ما هستند هم به نوعی همسایه ما هستند. بهطور کلی احسان و نیکی به همسایههای دور و نزدیک و آنهایی که همنشین و همکار ما و در کنار ما هستند، سفارش شده است.
نیکی و خیر رساندن به همسایه در کلام حضرت امیر و در نهجالبلاغه هم تاکید شده است:« خدا را در نظر بگیرید، درباره همسایههایتان احسان و نیکی کنید، رفتار خوبی داشته باشید.»
در روایت آمده است که حضرت امیر فرمودهاند، همسایه به منزله نفس خودت است. یعنی چگونه به خودت محبت میکنی؟ رسیدگی و مواظبت میکنی؟ خیر خودت را میخواهی؟ نسبت به همسایهها هم همینطور باش و مثل خودت که ضرری به خودت نمیزنی و مواظب هستی گناه و معصیت نکنی، نسبت به همسایه هم اینطور عمل کن.
حضرت محمد(ص) هم همیشه نسبت به همسایهها وصیت میکرد آنقدر که فرموده است:«جبرئیل آنقدر از طرف خدای متعال سفارش همسایه را کرد که ما فکر میکردیم همسایه از همسایه ارث میبرد.»
پیغمبر ما فرمودهاند:« یا عَلِی، أَکْرِمِ الْجَارَ وَ لَوْ کَانَ کَافِراً (جامع الأخبار، ص84)»
کسی که با تو و در جوار تو و در کنار تو زندگی میکند، واجب است به او اکرام بکنی و احترامش را بگیری حتی اگر کافر باشد. طبق این روایت، فرقی ندارد که همسایه ما چه دینی داشته باشد؛ غیرمسلمان باشد، بتپرست، یهودی، مسیحی یا هر دینی که داشته باشد همسایه است و احترام به او واجب.