برجها و بادها
وضعیت آلودگی هوای تهران بدتر از همیشه است؛ اینكه دیگر تعارفی در اعتراف به بلایی كه بر سر شهروندان آورده میشود وجود ندارد ماجرا را ترسناكتر كرده است. همین ماجرا در قصه شهرسازی و نقش آن در آلودگی هوای تهران هم صدق میكند. سالهای سال شهروندان مقصران اصلی این وضعیت بودند در حالی كه در همه این سالها این نوع نگاه اشتباه برنامهریزی شهری بوده است كه شهروندان را قربانی میكرده است. بنزین بیكیفیت، سوداگری شركتهای خودروساز و عدم رعایت ملاحظات محیطزیستی از سوی آنها، حجم بالای خودروها و بیشمار موتورسیكلت آلاینده هوا و سوخت نامناسب كارخانههای اطراف تهران همه و همه دلایل اصلی آلودگی هوای پایتخت بودهاند اما كسی از سهم بالای نوع شهرسازی در این آلودگی حرفی نمیزند. اشتباهها در شیوه شهرسازی حالا عیانتر از آن است كه نخواهیم آن را در فهرست مقصران آلودگی قرار ندهیم، ساخت دریاچه خلیجفارس و ساختمانهای متراكم اطراف آن، پل صدر و بزرگراههایی در مركز تهران ازجمله اشتباههایی است كه در سایه ماندگاری ذرات آلاینده در خیابانهای تهران كمك میكنند و مهمتر اینكه این اشتباهها مهلك حالا هزینههای گزافی را بر جان شهروندان تهرانی گذاشته است. حتی تحقیقات سازمان هواشناسی كشور هم نشان میدهد ساختمانها در آلودگی هوا تاثیر دارند، چراكه ارتفاع جریانات باد محلی بیشتر از ۱۰ تا ۱۰۰ متر نیست و به همین خاطر وقتی قرار است بلندمرتبهسازی كنیم نیاز است قبل از آن مطالعات مربوط به هواشناسی شهری را انجام دهیم و بدانیم كه به چه نوع و چه شیوهای ساختمانها را طراحی و چیدمان كنیم تا روی تهویه طبیعی اثر منفی نگذارد.
برخی تحقیقات علمی در تهران هم تایید میكنند بلندمرتبهسازی در غرب تهران با كاهش كیفیت هوای تهران ارتباط معناداری دارد. در یكی از مطالعات علمی انجام شده در سال ۱۳۹۵ كه نتایج آن در پنجمین كنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم جغرافیا و برنامهریزی، معماری و شهرسازی منتشر شد، نویسندگان توانستند پس از بررسی اقلیم و توپوگرافی شهر تهران به عنوان نمونه موردی، اثبات كنند ساختمانهای بلندمرتبه در غرب تهران و بسته شدن كریدورهای باد در تهران دارای ارتباط با یكدیگرند. این مطالعه با بررسی نقش فرم و جانمایی ساختمانهای غرب تهران و ارتباط آنان بر تمركز یا پخش آلایندههای هوا با توجه به اقلیم و توپوگرافی شهر تهران، به تاثیر عوامل ساكن در شهر یعنی ساختمانها بر آلودگی هوا پرداخته و این اثرگذاری را اثبات كرده است.