از امروز انتقال پول از طریق ساتنا با کد شهاب امکان‌پذیر خواهد بود
سد شهاب در مقابل پولشویی
بانک مرکزی ایران به منظور یکی از مصادیق مبارزه با پولشویی کد شهاب را اجرا کرد. به این صورت که پیش از این برخی اشخاص حقیقی و اشخاص حقوقی که مدارک شناسایی آنها نزد بانک مورد نظر تکمیل نبود، اجازه فعالیت در نظام بانکی را داشتند و نقل و انتقال پول را از طریق ساتنا انجام می‌دادند.
بانک مرکزی تصمیم گرفت در راستای شفافیت و مبارزه با پولشویی طرح کد شهاب را اجرا کند. کد شهاب همان کدملی برای اشخاص حقیقی و شناسه ملی برای اشخاص حقوقی است. از این رو بانک مرکزی به عنوان نهاد سیاستگذار پولی و بانکی، با جدیت هرچه تمام‌تر فرآیند جلوگیری از انجام تراکنش‌هایی که به یک شخص حقیقی یا حقوقی معین مربوط نیستند را آغاز کرده است و این مهم بلافاصله در سایر سامانه‌های بین‌بانکی و پس از آن در سامانه‌های درون بانکی اجرا می‌شود. لذا افراد حقیقی یا حقوقی که کدملی یا شناسه ملی خود را به بانک اظهار نکرده باشند، نمی‌توانند از خدمات بانکی بهره‌مند شوند. این اقدام بر فعالیت مشتریانی که اطلاعات هویتی ایشان نزد بانک‌ها و موسسات اعتباری موجود است، تاثیری نخواهد داشت و صرفا حساب‌ها و تراکنش‌هایی را که فاقد شناسه ملی هستند برگشت می‌زند.
آن‌طور که کارشناسان بانکی می‌گویند؛ بانک مرکزی طی چند سال اخیر در تلاش بوده تا هویت صاحبان تراکنش‌های بانکی شفاف شود و در همین راستا نیز نسبت به راه‌اندازی سامانه نهاب با همکاری سازمان‌هایی ازجمله ثبت‌احوال کشور، ثبت شرکت‌ها، وزارت کشور و سایر نهادهای ذی‌ربط اقدام کرد.
نهاب و شهاب در نظام بانکی
یکی از هویت‌های اساسی و پر اهمیت در نظام بانکی کشور مشتریان آنها است. اتخاذ سیاست‌های تشویقی برای پیشبرد اهداف عالی بانک ازجمله تعیین اعتبار و امتیاز مشتری، جلوگیری از مفاسد اقتصادی و سوء‌استفاده‌های احتمالی، امکان پاسخگویی شبکه بانکی به سایر ارگان‌ها و نهادهای قضایی و دولتی و بسیاری موارد دیگر همگی نیازمند نگهداری اطلاعات کامل مشتریان بانکی به صورت یکپارچه و حفظ کیفیت و اعتبار آنها در سیستم‌های بانک مرکزی و بانک‌های زیر مجموعه است. همچنین با توجه به استقلال سیستم‌های اطلاعاتی بانکی، ایجاد یک ساختار و دستورالعمل یکسان و جامع برای نگهداری و به‌روزرسانی اطلاعات مشتریان بانکی و فراهم‌آوری زیرساخت‌های لازم جهت جمع‌آوری و پردازش اطلاعات تجمیعی مشتریان بانکی ضروری است. برهمین اساس بانک مرکزی ایران اقدام به ایجاد و استقرار نظام هویت‌سنجی الکترونیکی بانکی (نهاب) در شبکه سراسری بانکی کشور کرده است. سامانه نهاب به صورت یک سیستم اطلاعاتی متمرکز در بانک مرکزی وظیفه نگهداری و استعلام اطلاعات هویتی مشتریان بانکی را برعهده خواهد داشت.
شناسه هویت الکترونیک بانکی (کد شهاب)
کد شهاب شناسه هویت الکترونیکی بانکی است. برای هر مشتری بانکی یک شناسه هویتی منحصر‌به‌فرد توسط سامانه نهاب تعریف می‌شود. کد شهاب رابط اصلی برقراری میان سامانه‌های بانکی و نهاب است. سامانه نهاب بر روی شبکه ملی کشور برای تمامی بانک‌ها و موسسات مالی دارای مجوز از رسمی بانک مرکزی قابل استفاده است. کد شهاب، شناسه‌ای 16 رقمی است که برای سهولت خوانایی به گروه‌های چهار رقمی قابل تقسیم شده است. به بیان بهتر، کد شهاب شناسه هویت الکترونیکی بانکی است. برای هر مشتری بانکی یک شناسه هویتی منحصر‌به‌فرد توسط سامانه نهاب ایجاد می‌شود. این شناسه رابط اصلی برقراری میان سامانه‌های بانکی و نهاب است. سامانه نهاب روی شبکه ملی کشور، برای تمامی بانک‌ها و موسسات مالی دارای مجوز رسمی بانک مرکزی قابل استفاده خواهد بود. بدیهی است درصورت نهایی و آنلاین شدن سامانه مذکور کد شهاب به صورت آنی از سوی سامانه نهاب صادر و در صورت عدم اخذ کد شهاب توسط شعبه افتتاح‌کننده حساب، حساب مذکور مسدود خواهد شد. همچنین براساس دستورالعمل بانک مرکزی حساب‌های فاقد کد شهاب مسدود خواهد شد و هیچ‌گونه خدماتی به این دسته از مشتریان ارائه نمی‌شود. لذا در راستای بازاریابی، تجهیز منابع، حفظ مشتریان بانک و جلوگیری از مسدود شدن حساب‌های ناقص، اصلاح و تکمیل حساب‌های دارای اطلاعات ناقص ضروری است. همچنین به جهت منحصر‌به‌فرد بودن کد شهاب بسیاری از معضلات مربوط به شناسایی مشتریان رفع خواهد شد.
دریافت کد شهاب
برای دسترسی به کد شهاب، درج کدملی در سایت اصلی بانک قابل دستیابی برای کلیه مشتریان بانک است. برای دریافت کد شهاب باید با مراجعه به شعبه محل افتتاح حساب بانکی، نسبت به تکمیل اطلاعات هویتی و دریافت کد شهاب اقدام کنید.
ساتنای شفاف
ساتنا مخفف سامانه تسویه ناخالص آتی است. این سامانه الکترونیکی پردازش و تسویه تراکنش‌های بین‌بانکی و دستور پرداخت‌های فوری را به صورت انفرادی و آنی انجام می‌دهد. در این سامانه مشتریانی که در یک بانک دارای یکی از انواع حساب (جاری، پس‌انداز و کوتاه‌مدت) هستند، می‌توانند نسبت به انتقال وجوه (مبالغ بیش از 150میلیون ریال) به حساب خود یا سایر افراد در سایر بانک‌ها اقدام کنند.
سامانه یادشده به مشتریان یک بانک این امکان را می‌دهد که با مراجعه به شعب بانک خود یا از طریق سامانه اینترنتی بانک، حواله‌هایی با مبالغ بیش از 150 میلیون ریال را به هر حسابی در هر بانکی انتقال دهند. یکی از مزایای به‌کارگیری ساتنا امنیت، سرعت و سادگی انجام عملیات آن بود که البته با شرایط جدید، بدون احراز هویت دیگر امکان فعالیت مشتریان وجود ندارد.
روش انجام کار هم به این صورت است که حواله الکترونیک پول از یک حساب در یک بانک به حساب دیگر در بانک دیگر، اثرات مثبتی در ارائه خدمات بانکی دارد. از جمله این مزایا افزایش خدمات و کاهش مراجعات به نظام بانکی است. مشتری با یک بار مراجعه به بانک حواله‌دهنده، این خدمت را دریافت می‌کند، در حالی که با چک‌های رمزدار لازم است به بانک دریافت‌کننده وجه نیز مراجعه کند. بنابراین حواله الکترونیکی بین‌بانکی موجب کاهش مراجعه به شعب بانک‌ها می‌شود.
استفاده از چک‌های رمزدار و ایران‌چک برای انتقالات بین وجوه بین بانک‌ها، مستلزم حمل فیزیکی آنها توسط مشتری است که خطرات گم شدن، سرقت و نظایر آن را دربر دارد. همچنین تردد بین بانک مبدأ و مقصد، هزینه‌ای است که مشتری پرداخت می‌کند. باتوجه به امکان صدور حواله الکترونیکی بین بانکی از طریق اینترنت، مشتری نیاز به مراجعه به شعب بانک را نیز نخواهد داشت.
حواله‌های ساتنا بدون محدودیت جغرافیایی و بین شهرهای مختلف، طی روز انجام می‌شوند. مشتریان دارای حساب در یک بانک برای صدور حواله‌های ساتنا به یکی از شعب همان بانک یا از طریق سامانه اینترنتی با در اختیار داشتن شماره حساب شبای بانک مقصد مراجعه می‌کنند.
بانک مرکزی تصمیم گرفت در راستای شفافیت و مبارزه با پولشویی طرح کد شهاب را اجرا کند. کد شهاب همان کدملی برای اشخاص حقیقی و شناسه ملی برای اشخاص حقوقی است. از این رو بانک مرکزی به عنوان نهاد سیاستگذار پولی و بانکی، با جدیت هرچه تمام‌تر فرآیند جلوگیری از انجام تراکنش‌هایی که به یک شخص حقیقی یا حقوقی معین مربوط نیستند را آغاز کرده است و این مهم بلافاصله در سایر سامانه‌های بین‌بانکی و پس از آن در سامانه‌های درون بانکی اجرا می‌شود. لذا افراد حقیقی یا حقوقی که کدملی یا شناسه ملی خود را به بانک اظهار نکرده باشند، نمی‌توانند از خدمات بانکی بهره‌مند شوند. این اقدام بر فعالیت مشتریانی که اطلاعات هویتی ایشان نزد بانک‌ها و موسسات اعتباری موجود است، تاثیری نخواهد داشت و صرفا حساب‌ها و تراکنش‌هایی را که فاقد شناسه ملی هستند برگشت می‌زند.
آن‌طور که کارشناسان بانکی می‌گویند؛ بانک مرکزی طی چند سال اخیر در تلاش بوده تا هویت صاحبان تراکنش‌های بانکی شفاف شود و در همین راستا نیز نسبت به راه‌اندازی سامانه نهاب با همکاری سازمان‌هایی ازجمله ثبت‌احوال کشور، ثبت شرکت‌ها، وزارت کشور و سایر نهادهای ذی‌ربط اقدام کرد.
نهاب و شهاب در نظام بانکی
یکی از هویت‌های اساسی و پر اهمیت در نظام بانکی کشور مشتریان آنها است. اتخاذ سیاست‌های تشویقی برای پیشبرد اهداف عالی بانک ازجمله تعیین اعتبار و امتیاز مشتری، جلوگیری از مفاسد اقتصادی و سوء‌استفاده‌های احتمالی، امکان پاسخگویی شبکه بانکی به سایر ارگان‌ها و نهادهای قضایی و دولتی و بسیاری موارد دیگر همگی نیازمند نگهداری اطلاعات کامل مشتریان بانکی به صورت یکپارچه و حفظ کیفیت و اعتبار آنها در سیستم‌های بانک مرکزی و بانک‌های زیر مجموعه است. همچنین با توجه به استقلال سیستم‌های اطلاعاتی بانکی، ایجاد یک ساختار و دستورالعمل یکسان و جامع برای نگهداری و به‌روزرسانی اطلاعات مشتریان بانکی و فراهم‌آوری زیرساخت‌های لازم جهت جمع‌آوری و پردازش اطلاعات تجمیعی مشتریان بانکی ضروری است. برهمین اساس بانک مرکزی ایران اقدام به ایجاد و استقرار نظام هویت‌سنجی الکترونیکی بانکی (نهاب) در شبکه سراسری بانکی کشور کرده است. سامانه نهاب به صورت یک سیستم اطلاعاتی متمرکز در بانک مرکزی وظیفه نگهداری و استعلام اطلاعات هویتی مشتریان بانکی را برعهده خواهد داشت.
شناسه هویت الکترونیک بانکی (کد شهاب)
کد شهاب شناسه هویت الکترونیکی بانکی است. برای هر مشتری بانکی یک شناسه هویتی منحصر‌به‌فرد توسط سامانه نهاب تعریف می‌شود. کد شهاب رابط اصلی برقراری میان سامانه‌های بانکی و نهاب است. سامانه نهاب بر روی شبکه ملی کشور برای تمامی بانک‌ها و موسسات مالی دارای مجوز از رسمی بانک مرکزی قابل استفاده است. کد شهاب، شناسه‌ای 16 رقمی است که برای سهولت خوانایی به گروه‌های چهار رقمی قابل تقسیم شده است. به بیان بهتر، کد شهاب شناسه هویت الکترونیکی بانکی است. برای هر مشتری بانکی یک شناسه هویتی منحصر‌به‌فرد توسط سامانه نهاب ایجاد می‌شود. این شناسه رابط اصلی برقراری میان سامانه‌های بانکی و نهاب است. سامانه نهاب روی شبکه ملی کشور، برای تمامی بانک‌ها و موسسات مالی دارای مجوز رسمی بانک مرکزی قابل استفاده خواهد بود. بدیهی است درصورت نهایی و آنلاین شدن سامانه مذکور کد شهاب به صورت آنی از سوی سامانه نهاب صادر و در صورت عدم اخذ کد شهاب توسط شعبه افتتاح‌کننده حساب، حساب مذکور مسدود خواهد شد. همچنین براساس دستورالعمل بانک مرکزی حساب‌های فاقد کد شهاب مسدود خواهد شد و هیچ‌گونه خدماتی به این دسته از مشتریان ارائه نمی‌شود. لذا در راستای بازاریابی، تجهیز منابع، حفظ مشتریان بانک و جلوگیری از مسدود شدن حساب‌های ناقص، اصلاح و تکمیل حساب‌های دارای اطلاعات ناقص ضروری است. همچنین به جهت منحصر‌به‌فرد بودن کد شهاب بسیاری از معضلات مربوط به شناسایی مشتریان رفع خواهد شد.
دریافت کد شهاب
برای دسترسی به کد شهاب، درج کدملی در سایت اصلی بانک قابل دستیابی برای کلیه مشتریان بانک است. برای دریافت کد شهاب باید با مراجعه به شعبه محل افتتاح حساب بانکی، نسبت به تکمیل اطلاعات هویتی و دریافت کد شهاب اقدام کنید.
ساتنای شفاف
ساتنا مخفف سامانه تسویه ناخالص آتی است. این سامانه الکترونیکی پردازش و تسویه تراکنش‌های بین‌بانکی و دستور پرداخت‌های فوری را به صورت انفرادی و آنی انجام می‌دهد. در این سامانه مشتریانی که در یک بانک دارای یکی از انواع حساب (جاری، پس‌انداز و کوتاه‌مدت) هستند، می‌توانند نسبت به انتقال وجوه (مبالغ بیش از 150میلیون ریال) به حساب خود یا سایر افراد در سایر بانک‌ها اقدام کنند.
سامانه یادشده به مشتریان یک بانک این امکان را می‌دهد که با مراجعه به شعب بانک خود یا از طریق سامانه اینترنتی بانک، حواله‌هایی با مبالغ بیش از 150 میلیون ریال را به هر حسابی در هر بانکی انتقال دهند. یکی از مزایای به‌کارگیری ساتنا امنیت، سرعت و سادگی انجام عملیات آن بود که البته با شرایط جدید، بدون احراز هویت دیگر امکان فعالیت مشتریان وجود ندارد.
روش انجام کار هم به این صورت است که حواله الکترونیک پول از یک حساب در یک بانک به حساب دیگر در بانک دیگر، اثرات مثبتی در ارائه خدمات بانکی دارد. از جمله این مزایا افزایش خدمات و کاهش مراجعات به نظام بانکی است. مشتری با یک بار مراجعه به بانک حواله‌دهنده، این خدمت را دریافت می‌کند، در حالی که با چک‌های رمزدار لازم است به بانک دریافت‌کننده وجه نیز مراجعه کند. بنابراین حواله الکترونیکی بین‌بانکی موجب کاهش مراجعه به شعب بانک‌ها می‌شود.
استفاده از چک‌های رمزدار و ایران‌چک برای انتقالات بین وجوه بین بانک‌ها، مستلزم حمل فیزیکی آنها توسط مشتری است که خطرات گم شدن، سرقت و نظایر آن را دربر دارد. همچنین تردد بین بانک مبدأ و مقصد، هزینه‌ای است که مشتری پرداخت می‌کند. باتوجه به امکان صدور حواله الکترونیکی بین بانکی از طریق اینترنت، مشتری نیاز به مراجعه به شعب بانک را نیز نخواهد داشت.
حواله‌های ساتنا بدون محدودیت جغرافیایی و بین شهرهای مختلف، طی روز انجام می‌شوند. مشتریان دارای حساب در یک بانک برای صدور حواله‌های ساتنا به یکی از شعب همان بانک یا از طریق سامانه اینترنتی با در اختیار داشتن شماره حساب شبای بانک مقصد مراجعه می‌کنند.
مدارک مورد نیاز برای صدور کد شهاب
براساس بخشنامه بانک مرکزی، بانک‌ها و مؤسسات مالی برای صدور کد شهابی مشتریان، نیاز به در اختیار داشتن اطلاعات هویتی کامل مشتریان دارند؛ بر همین اساس باید نام، نام خانوادگی، کدملی، شماره شناسنامه، آدرس منزل، شماره تماس، شغل و... است واز مشتریانی که برای آنها کد شهاب در شبکه بانکی به دلیل نقص اطلاعات صادر نشده، اخذ شود تا کد شهاب صادر و حساب بانکی به کارکرد ادامه دهد و در غیر این‌صورت حساب بانکی مسدود خواهد شد؛ همچنین در صورت عدم اخذ کد فراگیر برای اتباع بیگانه، کد مذکور باید اخذ شود تا فعالیت حساب بانکی ادامه داشته باشد.
