شرطی شدن فضای کشور نسبت به سرنوشت برجام یا تصمیمات کشورهای دیگر ازجمله بازگشت یا عدم بازگشت آمریکا به برجام از طرح‌های شناخته‌شده‌ای است که معمولا از سوی غرب به کار گرفته می‌شود و با تاسف باید گفت که با وجود هشدارها و روشنگری‌های فراوان نسبت به این راهبرد، هرگاه به کار گرفته می‌شود شاهد آثاری از آن در داخل کشور هستیم. هدف از آن نیز روشن است و آن این‌که زمینه پذیرش خواسته‌های زیاده‌خواهانه طرف مقابل از سوی افکار عمومی مردم ایران، فراهم شود.  
در همین راستا از چند روز قبل، فضاسازی رسانه‌های غربی شروع شده و شرایط به گونه‌ای در حال طراحی است که بدون این‌که اقدام عملی از سوی آمریکا برای لغو تحریم‌ها انجام شده‌باشد این‌طور القا کنند که بایدن همان‌طور که قول داده، روندی متفاوت نسبت به ترامپ در پیش گرفته‌است.  برای القای این رویکرد غیراصیل چه جایی بهتر از کنفرانس امنیتی مونیخ و بر همین اساس بود که رسانه‌های آمریکایی از چند روز قبل به پیشواز این رویداد رفتند و با گمانه‌زنی درباره مواضع بایدن، تاثیرگذاری بر افکار عمومی ایران را شروع کردند.  در همین خصوص لورا روزن، خبرنگار آمریکایی که در مذاکرات برجام در سال 94 هم با اخبار محرمانه‌ای که منتشر می‌کرد بسیار مطرح بود در مطلبی به نقل از یک مقام آگاه و طرف مشاوره دولت آمریکا گزارش داد که بایدن ممکن است قصد خود برای بازگشت آمریکا به برجام را در کنفرانس امنیتی مونیخ اعلام کند.
سخنرانی ناامیدکننده بایدن
بلافاصله پس از این گزارش، رسانه‌های غربی شروع به برجسته‌سازی اخبار مربوط به احتمال بازگشت آمریکا به برجام کردند اما مواضعی که دیشب از سوی بایدن در کنفرانس امنیتی مونیخ اعلام شد پوچ بودن این فضاسازی‌ها را نشان داد. بایدن بخش عمده‌ای از سخنرانی دیشب خود را به ضرورت احیای اتحاد آمریکا و اروپا اختصاص داد؛ موضوعی که در دوره ترامپ تا حدودی آسیب‌ دیده بود و اتخاذ مواضع همسو از سوی مقامات اروپا و آمریکا در روزهای اخیر نشان می‌دهد احیای این اتحاد به خوبی کلید خورده است.  بایدن همچنین به مقابله آمریکا با روسیه و چین پرداخت و بر‌خلاف فضاسازی که رسانه‌های غربی کرده بودند فقط بخش کوتاهی از سخنان خود را به موضوع توافق هسته‌ای ایران اختصاص داد. او در این بخش از آمادگی آمریکا برای تعامل دوباره با 1+5 درباره برنامه هسته‌‌ای ایران گفت. وی همچنین با ادعای اینکه رفتار ایران در منطقه، بی‌ثبات‌کننده است گفت باید دراتحاد با اروپایی‌ها، این اقدامات ایران را زیر سوال ببریم. 


تب و تاب جبهه غرب برای جلوگیری از لغو اجرای پروتکل الحاقی در حالی است که ایران در سال 98 نیز در پنج گام، برخی تعهدات هسته‌ای خود را کنار گذاشته بود اما هیچ‌یک از آن گام‌ها تاثیری در رفتار اروپایی‌ها نداشت و دلیل آن هم این بود که به گفته بسیاری از تحلیلگران، اقداماتی جدی از سوی ایران انجام نشده بود. بر همین اساس بود که مجلس شورای اسلامی، حدود دو ماه قبل قانون راهبردی رفع تحریم‌ها و صیانت از حقوق ملت ایران را تصویب کرد؛ قانونی که دولت را ملزم به ورود به عرصه‌های جدی‌تر ازجمله غنی‌سازی 20 درصد و همچنین لغو برخی نظارت‌ها کرد.  این عرصه‌ها، همان حوزه‌هایی هستند که غربی‌ها به‌شدت روی آن حساسیت دارند و با توجه به تجربه تاریخی، آمریکا و اروپا صرفا زمانی حاضر به عقب‌نشینی از مواضع خود هستند که در مقابل آنها مقاومت شود. مهدی محمدی، مشاور رئیس مجلس در امور بین‌الملل در همان زمان تصویب طرح مجلس در مطلبی تاکید کرد: پیش‌فرض بنیادین این طرح این است که تنها راه موثر برای کاستن از فشار تحریم و تهدید دشمن، هزینه‌مند کردن اقدامات آنها در حوزه‌هایی است که از آن نگرانی جدی دارند.  رفتار فعلی غرب برای منصرف کردن ایران از اقدامات خود نشان می‌دهد که تحلیل نمایندگان در طراحی قانون لغو تحریم‌ها درست بوده و اروپا و آمریکا به‌شدت در تلاشند مانع کاهش نظارت‌های آژانس بر برنامه‌ هسته‌ای ایران شوند.
البته در مقطعی که نمایندگان در حال بررسی طرح لغو تحریم‌ها بودند مقامات دولتی با استدلال‌هایی اعلام کردند با این طرح مخالفند اما پس از این‌که شورای نگهبان، مصوبه مجلس را تایید کرد و به قانون تبدیل شد رهبر انقلاب از این قانون حمایت کردند و اجرای این قانون در دستورکار سازمان انرژی اتمی قرار گرفت. از آن پس مقامات دولتی نیز در تمام موضعگیری‌های خود اعلام کردند با وجود برخی اختلاف‌نظرها در خصوص این نظر مجلس، اکنون که این طرح به قانون تبدیل شده با جدیت آن را اجرا خواهند کرد. این موضعی بود که بارها از سوی رئیس‌جمهور و وزیر خارجه در هفته‌های گذشته تکرار شده است.   مواضع انفعالی این روزهای اروپا و آمریکا را می‌توان یکی از آثار این همصدایی و اجماع داخلی دانست. در کنار اینها مقاومت مردم ایران در برابر فشار حداکثری و شکست این پروژه از دیگر مواردی است که موضع ایران را در جایگاهی بالاتر نسبت به طرف مقابل قرار داده و تکاپوی دیپلماتیک مقامات غربی را به همراه داشته است. چراکه اگر اروپا و آمریکا هنوز به کارایی ابزار تحریم، امیدی داشتند حتما از آن به عنوان یک گزینه استفاده می‌کردند اما نه‌تنها گزینه جدیدی برای تحریم باقی نمانده که آثار تحریم‌های قبلی نیز در حال کاهش است و همین مساله باعث شده اروپا و آمریکا در کنار تهدیدهای توخالی، برای راضی کردن ایران به تکاپو بیفتند.


در کنار اقدامات مثبت ناچیزی که آمریکا در روزهای اخیر انجام داده، غربی‌ها همچنان از ابزار شکست خورده تهدید نیز استفاده می‌کنند تا نشان دهند هنوز از گذشته و ناکارآمدی این ابزار درس نگرفته‌اند. در همین راستا وزیران خارجه آمریکا، فرانسه، انگلیس و آلمان پنجشنبه پس از نشست مجازی که درباره مسائل مرتبط با ایران و برجام داشتند در بیانیه‌ای ضمن هشدار در مورد سیاست اخیر ایران در کاهش تعهدات هسته‌ای از این کشور خواستند به برجام به طور کامل
پایبند بماند. آنها با لحنی تحکم‌آمیز تاکید کردند که ایران نباید در جهت کاهش تعهداتش در توافق هسته‌ای گام‌های بیشتری بردارد.
قبل از آغاز این نشست هم هایکو ماس وزیر خارجه آلمان هشدار داده‌بود که اقدامات اخیر ایران در برنامه هسته‌ای بازگشت ایالات متحده آمریکا به برجام را به خطر می‌اندازد و این اقدامات همچون بازی با آتش است. اما واکنش ایران به این‌گونه ژست‌ها روشن است و وزیر خارجه کشورمان برای یادآوری این موضع، خطاب به تروئیکای اروپایی گفـت: اروپایی‌ها باید توجه کنند که فشار به ایران کارساز نیست و اظهارات بی‌ارزش هم فایده‌ای ندارد. محمدجواد ظریف در گفت‌وگو با خبرگزاری صداوسیما افزود: ما اعلام کرده‌ایم که اقدامات جمهوری اسلامی در اجرای ماده۳۶ برجام به عنوان اقدامات جبرانی بود و اروپایی‌ها می‌دانند که ما یکسال به آنها فرصت دادیم تا اقدامات جبرانی را انجام دهند اما انجام ندادند. ظریف افزود: آمریکا هم به تعهداتش بازنگشت و به‌رغم آنکه اعلام کرده‌بود سیاست فشار حداکثری شکست‌خورده‌است اما همچنان این سیاست را ادامه می‌دهد. وزیر خارجه گفت:‌ به محض این‌که اقدامی از طرف آمریکا و اروپا به منظور اجرای تعهداتشان ببینیم ما هم بلافاصله واکنش نشان می‌دهیم و به تعهداتمان بازمی‌گردیم.
ظریف همچنین در توئیتی نوشت: به جای سفسطه و قراردادن بار مسوولیت بر دوش ایران، تروئیکای اروپایی/اتحادیه‌اروپا باید به تعهدات خود عمل‌کرده و خواستار آن شود که میراث تروریسم اقتصادی ترامپ علیه ایران پایان یابد. تدابیر جبرانی ما پاسخی هستند به نقض‌های ایالات متحده و تروئیکای اروپایی. اگر از معلول هراسانید، علت را حذف کنید. ما اقدام را با اقدام پاسخ می‌دهیم.


آمریکایی‌ها در کنار بازی‌های رسانه‌ای، اقداماتی را هم انجام داده‌اند که گرچه مثبت است اما در فضایی که میان دو طرف حاکم است، نمی‌توان از آنها به عنوان یک گام قابل اعتنا یاد کرد و بیشتر به نظر می‌رسد روغن‌های ریخته‌ای هستند که آمریکا می‌خواهد با نذر کردن آنها برای امامزاده، نوعی تغییر صوری را به نمایش بگذارد. ازجمله مهم‌ترین آنها که بازتاب فراوانی در یکی دو روز گذشته داشته، تصمیم دولت بایدن برای عقب‌نشینی از اعلام فعال شدن مکانیسم ماشه است و دولت جو بایدن در نامه‌ای به شورای امنیت سازمان ملل خبر داد که آمریکا اعلان خود مبنی بر بازگشت تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران را که در دولت ترامپ به سازمان ملل اطلاع داده شده‌بود، لغو کرده‌است.
این اقدام آمریکا بازتاب زیادی داشت و استقبال برخی کشورها ازجمله روسیه را به همراه داشت. میخائیل اولیانوف، سفیر روسیه در مقر اروپایی سازمان ملل در این‌باره گفت: لغو درخواست آمریکا درباره احیای تحریم‌ها علیه ایران نشانه خوبی است که تأیید می‌کند ایالات متحده متعهد به احیای عملکرد عادی برجام است.
گرچه از این اقدام آمریکا استقبال شده و عده‌ای از آن به عنوان تغییر نگرش آمریکا به برجام یاد کرده‌اند اما عملا تاثیری برای ایران ندارد زیرا به‌کارگیری مکانیسم ماشه در دوره ترامپ شکست خورد و سازمان ملل تاکید کرد بازگرداندن تحریم‌های این سازمان علیه ایران ممکن نیست. بنابراین هیچ تحریمی به‌واسطه این ساز و کار علیه ایران اعمال نشد که اکنون لغو آن بتواند برای ایران تاثیرگذار باشد.
 جواد نیکی‌ملکی، تحلیلگر مسائل سیاسی و فعال رسانه‌ای با اشاره به همین مساله در فضای مجازی نوشت: بایدن از ترس توقف اجرای پروتکل الحاقی از سوی ایران، نامه ترامپ از شورای‌امنیت را پس می‌گیرد؛ نامه‌ای که قبلا رد شده بود. نیکی ملکی معتقد است بایدن با این اقدامات در تدارک بازگشت به برجام است تا بتواند ازفرصت مکانیزم ماشه استفاده کند.
وزیرخارجه کشورمان هم پس از اقدام دولت بایدن در عقب‌نشینی از مکانیسم ماشه با انتشار مطلبی در توییتر ضمن موافقت با این اقدام دولت بایدن، اقدام اصلی را که باید از سوی دولت آمریکا درخصوص برجام انجام شود به کاخ سفید یادآوری کرد: در انطباق با قطعنامه ۲۲۳۱، ایالات متحده باید بدون قیدوشرط و به‌صورت موثر تمام تحریم‌های اعمال، بازاعمال یا تغییر برچسب‌داده‌شده توسط ترامپ را لغو کند.
میخائیل اولیانوف، سفیر روسیه در مقر اروپایی سازمان ملل هم با انتشار مطلبی در فضای مجازی نوشت: کسانی که طرفدار مکانیسم ماشه بودند و با سیاست‌های آمریکا در مورد ایران تا حد ممکن و حتی فراتر از سیاست کاملا شکست‌خورده فشار حداکثری کنار آمدند، بدانند که اکنون، زمان زمان سیاست واقعگرایانه و دیپلماسی است.
رفع محدودیت دیپلمات‌ها
از دیگر اقدامات مثبت اما کم‌اثری که در این یکی دو روز ازسوی دولت جدید آمریکا انجام‌شده، کاهش محدودیت‌های تردد علیه دیپلمات‌های ایران در نیویورک است و یک مقام آمریکایی به رویترز گفت، واشنگتن به نمایندگی ایران در سازمان ملل‌متحد اطلاع‌داده محدودیت‌های تردد اعمال‌شده علیه دیپلمات‌های ایران در نیویورک کاهش خواهد یافت. به گفته این مقام، دولت بایدن غیر از اطلاع‌رسانی درباره کاهش این محدودیت‌های تردد هیچ تماسی با مقام‌های ایران نداشته‌است.
سی‌ان‌ان هم در گزارشی با بیان این‌که محدودیت تردد دیپلمات‌های ایرانی به ۲۵مایل از مرکز منهتن بازگشته‌است، نوشت: هدف، تسهیل دیپلماسی و تلاش برای احیای برجام است.
نفس این اقدام هم گرچه مثبت است اما باز هم در چارچوب مطالبات اصلی ایران از آمریکا نمی‌گنجد و بیشتر در همان چارچوب اقدامات بی‌هزینه دولت بایدن برای نشان‌دادن رویکردی متفاوت نسبت به دولت ترامپ قابل تحلیل است.
حمیدرضا ترقی، تحلیلگر مسائل بین‌الملل با اشاره به این مواضع آمریکا به جام‌جم می‌گوید: همه تلاش آمریکا این است که با نشان دادن چند رفع تحریم ناچیز که تاثیری هم بر وضعیت اقتصادی ما ندارد، چراغ سبزی نشان دهند. این رویه‌ای که از سوی غربی‌ها در پیش گرفته‌شده با هدف فریب ملت ایران صورت می‌گیرد تا با صحنه‌سازی‌هایی به گمان خود باب گفت‌وگو و مذاکره را برای رسیدن به خواسته‌های خود باز کنند.
مواضع دولت آمریکا در چند روز اخیر نشان داده که هر جا بحث از مسائل اصلی از جمله برداشتن تحریم‌های اقتصادی از جمله تحریم فروش نفت مطرح است صرفا وعده‌هایی در آینده مطرح می‌شود و خبری از اقدام نیست.
خبرنگار سی‌ان‌بی‌اس در مطلبی در همین زمینه نوشت: هرگونه تخفیف تحریم‌ها نه فوری، بلکه در ماه‌های آتی و بعد از مذاکرات
 اتفاق می‌افتد.


در مجموع به نظر می‌رسد در پی اعلام تصمیم ایران برای توقف اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی، تروئیکای اروپایی و آمریکا بازی جدیدی را شروع کرده‌اند و به دنبال متقاعدسازی افکار عمومی داخلی و خارجی در مورد قصد آمریکا برای تغییر مسیر گذشته و بازگشت به برجام بوده و تلاش می‌کنند اراده ایران برای توقف اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی را تحت تاثیر قرار دهند.
اما رهبر معظم انقلاب با هوشمندی و پیش‌بینی رفتار طرف‌های قانون‌شکن و بدعهد در برجام که معمولا سیاست بی‌عملی و لفاظی‌های بی‌حاصل را به جای حل مساله و عمل به تعهدات قانونی‌شان، دنبال می‌کنند، چهارشنبه موضع صریح و قاطع ایران را اعلام کردند و فرمودند: «تا به حال وعده دادید و دیگر وعده اثری ندارد. امروز ایران فقط منتظر عمل است.»
به دنبال مواضع مقامات اروپایی و آمریکایی در یکی دو روز اخیر هم دیروز اینستاگرام سایت رهبر انقلاب بخشی از بیانات اخیر ایشان را بازنشر کرد. حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای در این سخنان تاکید کرده‌بودند: آن طرفی که حق دارد برای ادامه کار برجام شرط معین کند، ایران است.... و این شرط را هم گذاشتیم و گفتیم و هیچ‌کس هم از آن عدول نخواهدکرد و آن این است اگر می‌خواهند ایران به تعهدات برجامی برگردد، باید آمریکا تحریم‌ها را کلا لغو بکند؛ آن هم نه به زبان و روی کاغذ که بگوید لغو کردیم؛ نه، بایستی در عمل تحریم‌ها را لغو کنند و ما راستی‌آزمایی کنیم و احساس کنیم که درست تحریم‌ها لغو شده، آن وقت ما هم به این تعهدات برجامی برمی‌گردیم؛ این سیاست قطعی جمهوری‌اسلامی است و مورد اتفاق مسؤولان کشور هم هست و از این سیاست بر نخواهیم‌گشت.
حمیدرضا ترقی، تحلیلگر مسائل بین‌الملل با اشاره به این فرمایشات رهبری به جام‌جم می‌گوید: طبیعی است که مردم و مسؤولان ایران چنین رفتارهای فریبکارانه‌ای را از سوی آمریکا و اروپا نمی‌پذیرند و مصوبه مجلس‌شورای‌اسلامی در خصوص توقف پروتکل‌ الحاقی اجرا خواهدشد. لغو تحریم‌ها و راستی‌آزمایی آن موضع جمهوری‌اسلامی‌ایران در خصوص مذاکرات احتمالی آتی خواهدبود.
بنابراین اروپا و آمریکا نباید نسبت به اقدامات نمادینی که این روزها در حال انجام آن هستند خوش‌بین باشند و باید بدانند ایران دیگر معطل جلسات، عکس گرفتن و‌ وعده‌های توخالی کاخ‌سفید و سه کشور‌اروپایی نخواهدشد.
 مقاومت و پیگیری مصوبه مجلس تا تحقق شروط ایران، تنها گزینه روی میز است و همان‌طور که حسین امیرعبداللهیان، مدیرکل امور بین‌الملل مجلس شورای اسلامی در توییتی نوشت؛ 5 اسفند، فرصت برای آمریکا و سه کشور اروپایی عضو برجام به پایان می‌رسد و بدون لغو موثر تحریم‌ها، خروج ایران از پروتکل الحاقی قطعی و حتمی است.