آیا حذف 4 صفر از پول ملی تاثیر ملموسی بر اقتصاد دارد؟
این صفرهای بلاتکلیف
با اعلام رئیس‌كل بانك مركزی در مورد حذف چهار صفر از پول ملی این سؤال پیش می‌آید كه این كار چه تاثیری بر وضعیت اقتصادی كشور دارد. موضوعی كه پرسش بسیاری از مردم است. رئیس‌كل بانك مركزی اعلام كرد: لایحه حذف چهار صفر از پول ملی روز شنبه از سوی بانك مركزی تقدیم دولت شده است و امیدوارم هرچه سریع‌تر این مهم به نتیجه برسد. به گزارش روابط‌عمومی بانك مركزی، «عبدالناصر همتی» یكشنبه در نشست با فراكسیون ولایی مجلس شورای اسلامی، افزود: بانك مركزی روند تعادلی نرخ ارز را با تدبیر و رعایت عوامل دخیل در بازار پیش می‌برد و این روند تعادلی بازار ارز نبایستی براساس هیجانات كوتاه‌مدت هدایت شود. با توجه به سخنان همتی، این سؤالات مطرح می‌شود آیا حذف پول ملی از اقتصاد می‌تواند به رونق اقتصادی منجر شود؟ حذف چهار صفر از پول ملی قرار است چه مشكلی را رفع كند؟ پیش از این مسؤولان بانك مركزی حذف صفرها از پول ملی را منوط به كنترل پایدار نرخ تورم عنوان می‌كردند و معتقد بودند در شرایط تورمی نباید اقدام به حذف صفرها از پول ملی كرد، چرا كه احتمال گرد شدن ارقام (بهای كالاها و خدمات) به سمت بالا و همچنین بازگشت صفرها پس از چند سال وجود دارد. بنابراین از لوازم اجرای موفق سیاست حذف صفرها از پول ملی، حذف عوامل بروز تورم بوده و اجرای این طرح منوط به شرایط تورم تك‌رقمی و ثبات قیمتی است.
حذف صفر از پول ملی كشورها نخستین بار پس از پایان جنگ جهانی دوم تجربه شد و پس از آن به ویژه از دهه ۶۰
و ۷۰ میلادی به این سو، این عمل بارها و بارها در كشورهای مختلف كه اكثرا كشورهای در حال توسعه بودند، به اجرا درآمد.
حذف صفر از پول ملی ایران از ابتدای انقلاب اسلامی تاكنون چندین بار مطرح شده، اما هیچ‌گاه اقدامات اجرایی به صورت جدی در راستای آن انجام نگرفته كه سال‌های
72 و ۸۶ از نمونه‌های بارز این موضوع است.
آذر 95 بود كه برای نخستین بار، حذف چهار صفر از پول ملی به طور جدی از سوی دولت یازدهم مطرح شد تا جایی كه در جلسه هیات وزیران، واحد پول ایران، تومان و برابر با ۱۰ ریال تعیین شد.
با این اقدام به نظر می‌رسید بانك مركزی به دنبال حذف صفر از پول ملی است، اما ولی‌ا... سیف، رئیس‌كل وقت بانك مركزی گفت كه این موضوع به معنای حذف صفر از پول ملی نیست، اما دولت و بانك مركزی به دنبال این موضوع هستند كه در لایحه‌ای جداگانه نسبت به حذف چهار صفر از پول ملی اقدام كنند.
از سوی دیگر، تغییر واحد پول ایران از ریال به تومان نیازمند تصویب مجلس و شورای نگهبان است كه دولت به‌رغم تصویب این امر در هیات وزیران، موضوع را مسكوت نگه داشت و این تغییر در همین مرحله نیمه‌تمام ماند و لایحه‌ای از سوی دولت برای حذف چهار صفر از پول ملی نیز به مجلس ارائه نشد.
اما با گذشت دو سال پس از آن اتفاق، حذف صفر از پول ملی ایران، رنگ و بوی جدی‌تری به خود گرفته است.
نخستین جرقه از جدی شدن دوباره حذف چهار صفر از پول ملی زمانی زده شد كه بانك مركزی هفته گذشته از اسكناس ۵۰ هزار تومانی جدید خود رونمایی كرد و در طراحی این اسكناس نكاتی وجود داشت كه توجه برخی را به خود جلب كرد. نكته مهم نخست، استفاده از رنگ‌آمیزی متفاوت در ارقام چاپ‌شده روی اسكناس بود، به طوری كه چهار صفر بعد از عدد ۵۰ با رنگ متفاوت و كم‌رنگ طراحی شده‌اند و در قسمت پایینی اسكناس نیز عدد ۵۰ به طور جداگانه درج شده است.
اول بانک‌ها را اصلاح کنید
دكتر حیدر مستخدمین حسینی، معاون سابق بانك مركزی با این‌كه موافق حذف صفر از پول ملی است، اما اجرای آن را در شرایط فعلی مناسب نمی‌داند.
وی در این باره به خبرنگار ما می‌گوید: حذف صفر از پول ملی بعد از جنگ جهانی دوم در دنیا به دلیل بحران بدهی‌ها و تورم بالا در كشورها باب شد كه مشكلاتی را در زمینه حساب و كتاب و معاملات افراد به وجود آورد.
وی با اشاره به تأثیر حذف صفر از پول ملی افزود: تغییر واحد پولی ملی هیچ تاثیری بر بهبود وضعیت اقتصادی ندارد. حذف صفر در شرایطی اجرا می‌شود كه خلق پول و تورم در اقتصاد زیاد شده است كه برای كنترل آثار روانی آن این كار انجام خواهد شد.
مستخدمین حسینی با بیان این‌كه اقتصاد ما بیمار است و دولت در این شرایط ابتدا باید به فكر رفع محدودیت‌های كسب‌وكار باشد، تصریح كرد: مشكل اصلی اقتصاد ایران وجود صفر در پول ملی نیست و این خواسته توسط هیچ‌كدام از مراكز حسابداری یا مردم مطرح نشده است. معاون سابق بانك مركزی گفت: این در حالی است كه ایران از مشكل بیكاری، تورم و نقدینگی بالا رنج می‌برد.
وی گفت: این استاد دانشگاه به تجربه برخی كشورها در این زمینه اشاره كرد و گفت: حذف صفرها یك تصمیم اقتصادی نیست و فایده‌ای كه برای این موضوع تعریف می‌شود بیشتر به طرف هزینه سنگینی دارد تا فایده.
ونزوئلا چندین بار اقدام به حذف صفر از پول ملی خود كرده، اما با این حال طرح‌هایش فلج است و سرمایه‌گذاری در آن كشور به سختی انجام می‌شود.
مستخدمین حسینی گفت: باید توجه داشت مشكلات مردم در اقتصاد فراتر از این حرف‌هاست كه بخش مهم آن مربوط به نرخ ارز است.
وی با اشاره به آرامش نسبی در بازار ارز ادامه داد: نرخ ارز مدتی است در آرامش به سر می‌برد، اما برخی از مردم به این آرامش اعتماد ندارند و اگر همین امروز دلار به قیمت 20هزار تومان اعلام شود، مردم تعجب نمی‌كنند این موضوع به معنای بی‌اعتمادی به دولت است.
این كارشناس اقتصادی تاكید كرد: نباید تصمیمات اقتصادی را بر مبنای مصلحت‌اندیشی انجام دهیم و اگر مسؤولان نتوانند بر اساس برنامه پیش بروند، هزینه‌های زیادی به اقتصاد تحمیل می‌شود.
مستخدمین حسینی با تاكید بر این‌كه با اصل قضیه حذف صفر از پول ملی مشكل ندارم اما شرایط فعلی برای این كار مناسب نیست، گفت: بهتر بود دولت، اصلاحات در حوزه نظام بانكی، زیرساخت ورود بخش خصوصی به اقتصاد در شرایط تحریم، زیرساخت سرمایه‌گذاری و بهبود محیط كسب‌وكار را در برنامه‌های اقتصادی خود قرار می‌داد تا این‌كه بخواهد صفر را از پول ملی حذف كند.
وی گفت: بانك‌ها در طول سال‌های گذشته اقدام به خلق پول كردند كه اصلاح نظام بانكی را می‌طلبد، اما متاسفانه به جای موارد اصلی به فرعیات پرداخته می‌شود.
وی به شرایط سخت اقتصادی سال آینده اشاره كرد و افزود: احتمالا سال آینده درگیر ركود تورمی خواهیم بود، اما اعداد و ارقام بودجه سال 98 نشان می‌دهد هیچ برنامه‌ریزی در این زمینه انجام نشده است.
گلایه بزرگ مردم از بیكاری و فقری است كه به دلیل عملكرد دولت در اقتصاد به وجود آمده، اما به جای رفع آنها حذف صفر از پول ملی را مطرح می‌كنیم كه البته هزینه‌های اندكی را به اقتصاد تحمیل می‌كند، اما درنهایت تفاوتی در وضعیت اقتصادی ندارد.
تأثیر پوچ در اقتصاد
دكتر محمدرضا رنجــــــبر فــــــــــــــلاح، كارشناس بانكی در این زمینه به خبرنگار ما گفت: اگر تنها حذف صفر از پول ملی مطرح باشد باید بیان كرد كه این كار هیچ تأثیر اقتصادی در كشور ندارد و فقط به افزایش هزینه منجر می‌شود.
وی افزود: اكنون در اسناد حسابداری بانك‌ها ریال تعریف شده كه با تغییر صفر و تغییر واحد پول ملی همه برنامه‌نویسی و همچنین اسناد حسابداری باید تغییر كند.
رنجبر فلاح تاكید كرد: اگر حذف صفر از پول ملی یكی از بسته‌های سیاستی باشد كه دولت در زمینه سیاست‌های پولی در نظر دارد می‌تواند تا حدی برای اقتصاد مفید باشد در غیر این صورت تاثیری بر وضعیت اقتصادی مردم ندارد و نیاز به این همه تبلیغات و هزینه برای آن نیست.
اقدام صوری
دكتر فتح‌ا... تاری، عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی با تاكید بر این‌كه تغییر واحد پول ملی با شرایط تورمی كشور ما همخوانی ندارد به جام‌جم تصریح كرد: كشورهایی كه اقدام به تغییر واحد پولی ملی می‌كنند درگیر ابرتورم هستند، اما تورم 40 یا 50 درصدی ایران شرایطی نیست كه نیاز به تغییر واحد پول داشته باشد.
وی افزود: تغییر اسكناس‌ها هزینه چاپ زیادی به بانك مركزی تحمیل می‌كند و این در حالی است كه این بانك باید صرفه‌جویی داشته باشد و به نظر بنده كار بیهوده‌ای است كه دولت قصد دارد آن را اجرا كند. تاری تاكید كرد: تغییر واحد پول ملی یا حذف چهار صفر از اسكناس‌ها اقدامی صوری است كه متناسب با شرایط اقتصادی ما نیست. هزینه تبدیل اسكناس‌ها بسیار بالاست و حتما باید اسكناس‌هایی برای زیر هزار تومان كه یك تومان خوانده می‌شوند تعریف شود كه این موضوع نیز هزینه بیشتری را در بر خواهد داشت.
به گفته این استاد دانشگاه، تورمی كه در كشور وجود دارد اسكناس 100 تومانی و سكه‌های ارقام پایین‌تر را از دور مبادلات حذف كرده، اما همچنان اسكناس 200 تومانی در مراكز خرده‌فروشی و همچنین تاكسی‌ها رونق دارند كه بانك مركزی با تغییر واحد پول ملی و حذف صفر از اسكناس باید فكری به حال این ارقام كند. وی معتقد است، مشكل اقتصاد ایران وجود صفر در واحد پول ملی نیست و ضرورتی ندارد با انجام این كار هزینه‌های زیادی را به اقتصاد ایران اضافه كنیم.
