متولی راهاندازی آزمایشگاه مرجع کیست؟
از دكتر حمیدرضا طیبی، رئیس جهاد دانشگاهی پرسیدیم آیا محصولاتی كه مهندسان جهاد دانشگاهی تولید میكنند، با گارانتیهای لازم به صنعت ارائه نمیشود؟ وی در پاسخ گفت: ما آزمایشگاه مرجع در كشور نداریم. اگر میخواهیم فناوری خود را به دنیا بفروشیم، باید آزمایشگاه مرجع داشته باشیم كه مصرفكننده براساس استانداردهای بینالمللی تست كیفیت محصولات را ببیند. اكنون ما ناچاریم شرایط تست را خودمان فراهم كنیم یا با تقاضای زیاد از بهرهبردار باید بخواهیم در شرایط واقعی عملكرد خود را نشان دهد. ما در تحریم هستیم، اما با پیشپرداخت 25 درصد كل پروژه را باید اجرا كنیم و بعد بانك با سود بالا منابعی در اختیار قرار میدهد كه اصلا توجیه ندارد. در شرایط تحریم باید مواد اولیه را با هزینه بالا از خارج از كشور بخریم. باید برای این فرآیند زمان بگذاریم. خیلی از تجهیزات پیشرفته كه میتواند بهطور طبیعی در صنایع نظامی هم استفاده شود، ناگهان تهیهاش برای ما تحریم میشود و انواع مشكلات این گونه را داریم. در نتیجه گاهی اجرای طرح طولانی میشود و ما متهم به تحویل با تأخیر پروژه میشویم! ما باید شرایط تحریم را مدیریت و وجود مشكلات را درك كنیم. گاهی احساس میكنیم در شرایط تحریم مناقصاتی برگزار میشود كه گویی هیچ مشكل و تحریمی وجود ندارد و شرایط عادی است!
دكتر طیبی درباره متولی راهاندازی آزمایشگاه مرجع گفت: «شاید به لحاظ حمایتی معاونت علمی و فناوری باید عهدهدار احداث آن شود. ولی مأموریتی به عهدهاش گذاشته نشده است. در مقطعی معاون علمی و فناوری وقت یكسری ستاد و كانون ارتباط با صنعت تشكیل داد، ولی اشكال این بود كه با برنامه دولت انجام نشد و تصمیم فردی معاون علمی این كار را پیش برد. این تصمیمات باید در سطح كلان گرفته و مأموریتش ابلاغ شود. ما باید همه اجزای چرخه توسعه علمی را با هم توسعه دهیم. یعنی نیروی مناسب تربیت كنیم، فناوری را تولید كنیم، آزمایشگاه مرجع داشته باشیم، تقاضا برای فناوری را داشته باشیم، اراده خرید محصول از طرف كارفرما وجود داشته باشد و ... این حلقه باید پشت سر هم به شكل درست انجام شود.» وی تصریح میكند: «نظام علم و فناوری و نوآوری باید اجزایش با هم درست كار كند تا علم و فناوری بتواند به ثروت تبدیل شود. نظام نوآوری ما به مهندسی مجدد نیاز دارد.»
شاید این سؤال مطرح میشود كه با فرض نداشتن آزمایشگاه مرجع داخلی، آیا امكان استفاده از آزمایشگاه مرجع خارجی را داریم؟ رئیس جهاد دانشگاهی در پاسخ گفت: هزینه تست محصولات در آزمایشگاه مرجع خارجی فوقالعاده بالاست. بعلاوه امكان خطا و امكان بروز اشكال وجود دارد و هزینه حمل و نقل و ارسال محصول و اعزام متخصص بسیار بالاست. در حالی كه با داشتن آزمایشگاه مرجع در داخل این هزینهها كاملا سرشكن میشود. معاونت علم و فناوری میتواند از هزینههای تست محصول در آزمایشگاه مرجع داخلی حمایت كند. ما قبول میكنیم اگر محصولمان با موفقیت از آزمایش خارج نشد هزینههای تست را بپردازیم.
دكتر طیبی در پاسخ به این سوال كه وقتی آزمایشگاه مرجع تا این حد مهم است، چرا تا امروز در كشور ساخته نشده است، گفت: واقعیت این است كه مدیران ارشد ما به قدری درگیر مسائل سیاسی شدهاند یا مشكلات سیاسی برایشان پیش میآورند كه فرصت برنامهریزی دراز مدت را پیدا نمیكنند. اگر بهدنبال اقتصاد دانشبنیان هستیم و مقام معظم رهبری هم بهدرستی بر داشتن اقتصاد درونزا و بروننگر (داشتن صادرات) تأكید دارند، مدیران ما باید روی الزامات تحقق آن به توافق برسند. ما سند چشمانداز بسیار خوبی نوشتیم و مشخص كردیم در هر برنامه چقدر باید پیشرفت كنیم و بعد هم ساختار مناسبی برای این كار در نظر میگیریم كه به آن نظام ملی علم، فناوری و نوآوری میگوییم. بعد اركان گوناگون آن معلوم میشود. ولی بهقدری درگیر سیاست هستیم كه به این موارد نمیپردازیم. راهاندازی آزمایشگاه مرجع در راستای تحقق اقتصاد دانشبنیان و اهداف افق سند چشمانداز 1404 برای جلب اطمینان مصرفكننده فناوری ماست.
دكتر طیبی درباره متولی راهاندازی آزمایشگاه مرجع گفت: «شاید به لحاظ حمایتی معاونت علمی و فناوری باید عهدهدار احداث آن شود. ولی مأموریتی به عهدهاش گذاشته نشده است. در مقطعی معاون علمی و فناوری وقت یكسری ستاد و كانون ارتباط با صنعت تشكیل داد، ولی اشكال این بود كه با برنامه دولت انجام نشد و تصمیم فردی معاون علمی این كار را پیش برد. این تصمیمات باید در سطح كلان گرفته و مأموریتش ابلاغ شود. ما باید همه اجزای چرخه توسعه علمی را با هم توسعه دهیم. یعنی نیروی مناسب تربیت كنیم، فناوری را تولید كنیم، آزمایشگاه مرجع داشته باشیم، تقاضا برای فناوری را داشته باشیم، اراده خرید محصول از طرف كارفرما وجود داشته باشد و ... این حلقه باید پشت سر هم به شكل درست انجام شود.» وی تصریح میكند: «نظام علم و فناوری و نوآوری باید اجزایش با هم درست كار كند تا علم و فناوری بتواند به ثروت تبدیل شود. نظام نوآوری ما به مهندسی مجدد نیاز دارد.»
شاید این سؤال مطرح میشود كه با فرض نداشتن آزمایشگاه مرجع داخلی، آیا امكان استفاده از آزمایشگاه مرجع خارجی را داریم؟ رئیس جهاد دانشگاهی در پاسخ گفت: هزینه تست محصولات در آزمایشگاه مرجع خارجی فوقالعاده بالاست. بعلاوه امكان خطا و امكان بروز اشكال وجود دارد و هزینه حمل و نقل و ارسال محصول و اعزام متخصص بسیار بالاست. در حالی كه با داشتن آزمایشگاه مرجع در داخل این هزینهها كاملا سرشكن میشود. معاونت علم و فناوری میتواند از هزینههای تست محصول در آزمایشگاه مرجع داخلی حمایت كند. ما قبول میكنیم اگر محصولمان با موفقیت از آزمایش خارج نشد هزینههای تست را بپردازیم.
دكتر طیبی در پاسخ به این سوال كه وقتی آزمایشگاه مرجع تا این حد مهم است، چرا تا امروز در كشور ساخته نشده است، گفت: واقعیت این است كه مدیران ارشد ما به قدری درگیر مسائل سیاسی شدهاند یا مشكلات سیاسی برایشان پیش میآورند كه فرصت برنامهریزی دراز مدت را پیدا نمیكنند. اگر بهدنبال اقتصاد دانشبنیان هستیم و مقام معظم رهبری هم بهدرستی بر داشتن اقتصاد درونزا و بروننگر (داشتن صادرات) تأكید دارند، مدیران ما باید روی الزامات تحقق آن به توافق برسند. ما سند چشمانداز بسیار خوبی نوشتیم و مشخص كردیم در هر برنامه چقدر باید پیشرفت كنیم و بعد هم ساختار مناسبی برای این كار در نظر میگیریم كه به آن نظام ملی علم، فناوری و نوآوری میگوییم. بعد اركان گوناگون آن معلوم میشود. ولی بهقدری درگیر سیاست هستیم كه به این موارد نمیپردازیم. راهاندازی آزمایشگاه مرجع در راستای تحقق اقتصاد دانشبنیان و اهداف افق سند چشمانداز 1404 برای جلب اطمینان مصرفكننده فناوری ماست.