با رواج استفاده از فیس اپ، شایعات زیادی درباره جنبه‌های امنیتی این نرم‌افزار بر سر زبان‌ها افتاده است
لطفا پیر نشو!
«امروز كه اینستاگرام را باز كردم احساس كردم رفته‌ام خانه سالمندان!» این جمله یكی از همكاران‌مان در گروه فرهنگی جام‌جم بود. سه چهار روز قبل هنوز این چالش فیساپ به این اندازه داغ نشده و شور قضیه هم در نیامده بود. حالا اما هر كه را پیدا كنی یك تصویر از خودش در گروه‌های دوستانه و خانوادگی به اشتراك گذشته كه چهره او را در ایام پیری و كهنسالی نشان می‌دهد. چالش فیساپ و عكس پیری آن‌قدر همه‌گیر شده كه دیگر با تصویر اشخاص معمولی جذابیت ندارد و كاربران افتاده‌اند دنبال پیر كردن چهره‌هایی كه سال‌هاست درگذشته‌اند تا ببینید اگر فرد متوفی الان زنده بود در پیری‌اش چه شكلی داشت. همه مشغول بازی و سرگرمی بودند كه ناگهان فضای مجازی فارسی پر شد از حرف و حدیث‌هایی كه ملت چه نشسته‌اید كه فیساپ یك ابزار جاسوسی است یا از چهره شما سوءاستفاده می‌كنند و این حرف‌ها. همین هم باعث شد تا در حوزه صنایع فرهنگی صفحات فرهنگی جام‌جم برویم دنبال این قضیه و سر و گوشی آب بدهیم تا ببینیم قضیه چیست. اجمالا هم این را بگوییم كه قضیه به آن سفت و سختی نیست كه مدعیان امنیت شبكه دارند هشدار می‌دهند.
داستان از كجا شروع شد؟
قضیه ظاهرا از یك توییت یكی از متخصصان نرم‌افزار و رایانه شروع شده است. توییتی كه ظاهرا الان دیگر وجود خارجی ندارد. او توییت كرده بود مراقب فیساپ باشید، چراكه این اپ بدون این‌كه شما تصویری را انتخاب كرده باشید، آن را فورا آپلود می‌كند. همین هم شد كه دعوا بالا گرفت. در ادامه هم بعضی از رسانه‌های انگلیسیزبان به این نگرانی دامن زدند و سوال‌هایی را درباره حریم خصوصی این نرم‌افزار مطرح كردند. این درست زمانی بود كه چالش فیساپ از سر و كول شبكه‌های اجتماعی بالا میرفت. چالشی كه در آن، كاربران تصویر سلفی از خودشان می‌گرفتند و به كمك این نرم‌افزار و امكاناتی كه در آن وجود دارد، سن و تصویر خود را تغییر می‌دادند. حالا یك متخصص شبكه از راه رسیده بود و تلویحا اتهام جاسوسی و دزدی اطلاعات به این نرم‌افزار می‌زد.
چرا مهم شد؟
خب این حق شماست كه این چالش را مطرح كنید كه روزانه اتهامات زیادی درباره برندها و شركت‌های گوناگون مطرح می‌شوند پس چرا یكباره به اندازه فیساپ مهم نمی‌شوند و رسانه‌ها به آن توجه نمی‌كنند. قضیه به مكان جغرافیایی كشوری مربوط می‌شود كه برند فیساپ در آنجا ثبت شده است؛ روسیه! حالا بیایید این وضعیت را دوباره مرور كنیم. در زمانی كه رسانه‌ها و مقامات آمریكایی اتهامات متعددی به روس‌ها درباره فعالیت‌های سایبری آنها علیه منافع آمریكا مطرح می‌كنند یكباره چالشی در شبكه‌های اجتماعی همه‌گیر می‌شود كه نبض تپنده آن یك برند روسی است. برندی كه از قضا دفتر آن هم در سنت‌پترزبورگ قرار دارد. حالا توقع دارید رسانه‌های آمریكایی بی‌خیال موضوع شوند؟ بهترین موقعیت برای یك جریان رسانه‌ای به وجود آمده است. همین هم می‌شود که رسانه‌های آمریکایی و غربی یکباره هوار می‌شوند سر موضوع. نمونه‌اش همین جریده معظم واشنگتن‌پست که صفحه رفته بود مراقب اطلاعات شخصی‌تان در استفاده از این نرم‌افزار باشید و این صحبت‌ها. در ادامه هم که بعضی رسانه‌های داخلی که اصولا علاقه به مرموزبازی دارند عین موضوع را در فضای رسانه‌های فارسی‌زبان بازتاب دادند و بعدش هم جو اضافه رسانه‌ای و کش دادن که تا الان هم رسیده به همین گزارش ما در جام‌جم.
فیساپ واقعا روسی است؟
ظاهرا بله. مدیر اجرایی و كسی كه به عنوان نماینده این شركت با بی‌بی‌سی جهانی مصاحبه كرده یك فرد روسی است. مثل همه روس‌ها هم اسم منحصر به فرد و تابلویی دارد؛ یوروسلاو گونچاروف! از آن طرف هسته اولیه تحقیق و توسعه این شركت هم در سنت‌پترزبورگ ثبت شده و مشغول فعالیت است. با همه اینها این اما تمام ماجرا نیست. فیساپ مشغول استفاده از سرویس‌هایی است كه تحت نظارت و زیر نظر شركت‌هایی مانند گوگل و آمازون فعالیت می‌كنند. به‌عبارت دیگر، بخش‌هایی از گلوگاه‌های فیساپ روسی از زیر دست دو سه شركت آمریكایی می‌گذرد. بگذریم از این‌كه دیتابیس تصاویری كه فیساپ از كاربران می‌گیرد هم نه در خاك روسیه بلكه در خاك ایالات متحده است.
واقعا جاسوسی می‌كند؟
اتهام اصلی كه به فیساپ زده شده حول دو محور مهم است؛ اول این‌كه این نرم‌افزار، بدون اجازه كاربر تصاویر متعددی را از روی دستگاه تلفن همراه هوشمند او كپی كرده و آپلود می‌كند. اتهام بعدی این است كه فیساپ از تصاویر كاربران سوءاستفاده كرده به این ترتیب این تصاویر را در خدمت دستگاه‌های امنیتی روسی قرار داده یا برای تكمیل الگوریتم‌های هوش مصنوعی و تشخیص چهره مورد استفاده قرار می‌دهد. اتهام اول به استناد گزارش‌هایی كه رسانه‌هایی مانند گاردین و بی‌بی‌سی جهانی مبتنی بر نتیجه تحقیقات چند مركز امنیتی سایبری ارائه داده‌اند رد شده است.
به عبارت دیگر، مدركی به دست نیامده كه نشان دهد این نرم‌افزار، تصاویر دیگر كاربر را از روی دستگاه هوشمند او دزدیده و اپلود می‌كند. همچنین بگذریم از این‌كه این نرم‌افزار هم در فروشگاه اینترنتی گوگل‌پلی و هم در فروشگاه اینترنتی اپ‌استور متعلق به اپل در حال حاضر عرضه می‌شود. فروشگاه‌هایی كه در صورت ظن امنیتی، عرضه این اپ را متوقف می‌كنند به خصوص اپ‌استور آمریكایی كه نشان داده در این زمینه با كسی شوخی ندارد. نكته بعد سوءاستفاده از تصاویری برای تكمیل طرح‌های الگوریتم هوش مصنوعی است. یوروسلاو گونچاروف، مدیر ارشد اجرایی فیساپ در گفت‌وگویی كه با بی.بی.سی جهانی داشته صریحا این اتهام را رد كرده و عنوان كرده ما فقط امكانات ویرایش تصویری را در اختیار كاربر قرار می‌دهیم و در نهایت هم تصویر آپلود شده او را برای مواردی نظیر الگوریتم‌های تشخیص چهره هوش مصنوعی مورد سوءاستفاده قرار نمیدهیم.
یعنی امن و امان است؟
این‌كه تاكنون مدركی در مورد سوءاستفاده فیساپ از اطلاعات شخصی روی دستگاه هوشمند شما به دست نیامده به این معنی نیست كه لزوما این نرم‌افزارها از امنیت كامل برخوردارند. شما هنگام نصب هر نرم‌افزاری روی دستگاه هوشمندتان، اجازه یك سری دسترسی‌ها را به آنها می‌دهید. فرقی هم نمی‌كند همین فروشگاه اینترنتی بازار خودمان باشد یا اینستاگرام یا فیساپ. این دسترسی‌ها می‌توانند كم یا زیاد باشند و مورد استفاده‌های به جا یا نابجا قرار گیرند. به هر حال فیساپ هم مانند دیگر نرم‌افزارها هنگام نصب اجازه دسترسی به یكسری اطلاعات را از شما می‌گیرد. حالا این‌كه از این اطلاعات چه استفاده‌ای می‌كند جای خود دارد. مثلا فکر کرده‌اید همین جناب گوگل كه كار من و شما را خیلی راحت كرده و خدماتی که دارد به ما رایگان ارائه می‌دهد برای خودش هم رایگان و مفت تمام نمی‌شود؟! نه خیر آقا یا خانم محترم! گوگل هنگام نصب برنامه‌های مختلفش روی دستگاه‌های هوشمند من و شما، اجازه دسترسی به كلی اطلاعات روی دستگاه را از ما می‌گیرد از نقطه جغرافیایی كه در آن قرار گرفته‌ایم بگیرید تا تصاویر و سایر اطلاعات‌مان در شبکه‌های مختلف اجتماعی. این‌که از این اطلاعات چقدر استفاده جاسوسی می‌شود را باید از آمریکایی‌ها پرسید اما حداقلش این است که با همین اطلاعات من و شما بخش مهمی از توسعه تجاری خودش را انجام می‌دهد. همه اینها یعنی مراقب بحث امنیتی اطلاعات روی دستگاه‌های هوشمندمان باشیم.
داستان از كجا شروع شد؟
قضیه ظاهرا از یك توییت یكی از متخصصان نرم‌افزار و رایانه شروع شده است. توییتی كه ظاهرا الان دیگر وجود خارجی ندارد. او توییت كرده بود مراقب فیساپ باشید، چراكه این اپ بدون این‌كه شما تصویری را انتخاب كرده باشید، آن را فورا آپلود می‌كند. همین هم شد كه دعوا بالا گرفت. در ادامه هم بعضی از رسانه‌های انگلیسیزبان به این نگرانی دامن زدند و سوال‌هایی را درباره حریم خصوصی این نرم‌افزار مطرح كردند. این درست زمانی بود كه چالش فیساپ از سر و كول شبكه‌های اجتماعی بالا میرفت. چالشی كه در آن، كاربران تصویر سلفی از خودشان می‌گرفتند و به كمك این نرم‌افزار و امكاناتی كه در آن وجود دارد، سن و تصویر خود را تغییر می‌دادند. حالا یك متخصص شبكه از راه رسیده بود و تلویحا اتهام جاسوسی و دزدی اطلاعات به این نرم‌افزار می‌زد.
چرا مهم شد؟
خب این حق شماست كه این چالش را مطرح كنید كه روزانه اتهامات زیادی درباره برندها و شركت‌های گوناگون مطرح می‌شوند پس چرا یكباره به اندازه فیساپ مهم نمی‌شوند و رسانه‌ها به آن توجه نمی‌كنند. قضیه به مكان جغرافیایی كشوری مربوط می‌شود كه برند فیساپ در آنجا ثبت شده است؛ روسیه! حالا بیایید این وضعیت را دوباره مرور كنیم. در زمانی كه رسانه‌ها و مقامات آمریكایی اتهامات متعددی به روس‌ها درباره فعالیت‌های سایبری آنها علیه منافع آمریكا مطرح می‌كنند یكباره چالشی در شبكه‌های اجتماعی همه‌گیر می‌شود كه نبض تپنده آن یك برند روسی است. برندی كه از قضا دفتر آن هم در سنت‌پترزبورگ قرار دارد. حالا توقع دارید رسانه‌های آمریكایی بی‌خیال موضوع شوند؟ بهترین موقعیت برای یك جریان رسانه‌ای به وجود آمده است. همین هم می‌شود که رسانه‌های آمریکایی و غربی یکباره هوار می‌شوند سر موضوع. نمونه‌اش همین جریده معظم واشنگتن‌پست که صفحه رفته بود مراقب اطلاعات شخصی‌تان در استفاده از این نرم‌افزار باشید و این صحبت‌ها. در ادامه هم که بعضی رسانه‌های داخلی که اصولا علاقه به مرموزبازی دارند عین موضوع را در فضای رسانه‌های فارسی‌زبان بازتاب دادند و بعدش هم جو اضافه رسانه‌ای و کش دادن که تا الان هم رسیده به همین گزارش ما در جام‌جم.
فیساپ واقعا روسی است؟
ظاهرا بله. مدیر اجرایی و كسی كه به عنوان نماینده این شركت با بی‌بی‌سی جهانی مصاحبه كرده یك فرد روسی است. مثل همه روس‌ها هم اسم منحصر به فرد و تابلویی دارد؛ یوروسلاو گونچاروف! از آن طرف هسته اولیه تحقیق و توسعه این شركت هم در سنت‌پترزبورگ ثبت شده و مشغول فعالیت است. با همه اینها این اما تمام ماجرا نیست. فیساپ مشغول استفاده از سرویس‌هایی است كه تحت نظارت و زیر نظر شركت‌هایی مانند گوگل و آمازون فعالیت می‌كنند. به‌عبارت دیگر، بخش‌هایی از گلوگاه‌های فیساپ روسی از زیر دست دو سه شركت آمریكایی می‌گذرد. بگذریم از این‌كه دیتابیس تصاویری كه فیساپ از كاربران می‌گیرد هم نه در خاك روسیه بلكه در خاك ایالات متحده است.
واقعا جاسوسی می‌كند؟
اتهام اصلی كه به فیساپ زده شده حول دو محور مهم است؛ اول این‌كه این نرم‌افزار، بدون اجازه كاربر تصاویر متعددی را از روی دستگاه تلفن همراه هوشمند او كپی كرده و آپلود می‌كند. اتهام بعدی این است كه فیساپ از تصاویر كاربران سوءاستفاده كرده به این ترتیب این تصاویر را در خدمت دستگاه‌های امنیتی روسی قرار داده یا برای تكمیل الگوریتم‌های هوش مصنوعی و تشخیص چهره مورد استفاده قرار می‌دهد. اتهام اول به استناد گزارش‌هایی كه رسانه‌هایی مانند گاردین و بی‌بی‌سی جهانی مبتنی بر نتیجه تحقیقات چند مركز امنیتی سایبری ارائه داده‌اند رد شده است.
به عبارت دیگر، مدركی به دست نیامده كه نشان دهد این نرم‌افزار، تصاویر دیگر كاربر را از روی دستگاه هوشمند او دزدیده و اپلود می‌كند. همچنین بگذریم از این‌كه این نرم‌افزار هم در فروشگاه اینترنتی گوگل‌پلی و هم در فروشگاه اینترنتی اپ‌استور متعلق به اپل در حال حاضر عرضه می‌شود. فروشگاه‌هایی كه در صورت ظن امنیتی، عرضه این اپ را متوقف می‌كنند به خصوص اپ‌استور آمریكایی كه نشان داده در این زمینه با كسی شوخی ندارد. نكته بعد سوءاستفاده از تصاویری برای تكمیل طرح‌های الگوریتم هوش مصنوعی است. یوروسلاو گونچاروف، مدیر ارشد اجرایی فیساپ در گفت‌وگویی كه با بی.بی.سی جهانی داشته صریحا این اتهام را رد كرده و عنوان كرده ما فقط امكانات ویرایش تصویری را در اختیار كاربر قرار می‌دهیم و در نهایت هم تصویر آپلود شده او را برای مواردی نظیر الگوریتم‌های تشخیص چهره هوش مصنوعی مورد سوءاستفاده قرار نمیدهیم.
یعنی امن و امان است؟
این‌كه تاكنون مدركی در مورد سوءاستفاده فیساپ از اطلاعات شخصی روی دستگاه هوشمند شما به دست نیامده به این معنی نیست كه لزوما این نرم‌افزارها از امنیت كامل برخوردارند. شما هنگام نصب هر نرم‌افزاری روی دستگاه هوشمندتان، اجازه یك سری دسترسی‌ها را به آنها می‌دهید. فرقی هم نمی‌كند همین فروشگاه اینترنتی بازار خودمان باشد یا اینستاگرام یا فیساپ. این دسترسی‌ها می‌توانند كم یا زیاد باشند و مورد استفاده‌های به جا یا نابجا قرار گیرند. به هر حال فیساپ هم مانند دیگر نرم‌افزارها هنگام نصب اجازه دسترسی به یكسری اطلاعات را از شما می‌گیرد. حالا این‌كه از این اطلاعات چه استفاده‌ای می‌كند جای خود دارد. مثلا فکر کرده‌اید همین جناب گوگل كه كار من و شما را خیلی راحت كرده و خدماتی که دارد به ما رایگان ارائه می‌دهد برای خودش هم رایگان و مفت تمام نمی‌شود؟! نه خیر آقا یا خانم محترم! گوگل هنگام نصب برنامه‌های مختلفش روی دستگاه‌های هوشمند من و شما، اجازه دسترسی به كلی اطلاعات روی دستگاه را از ما می‌گیرد از نقطه جغرافیایی كه در آن قرار گرفته‌ایم بگیرید تا تصاویر و سایر اطلاعات‌مان در شبکه‌های مختلف اجتماعی. این‌که از این اطلاعات چقدر استفاده جاسوسی می‌شود را باید از آمریکایی‌ها پرسید اما حداقلش این است که با همین اطلاعات من و شما بخش مهمی از توسعه تجاری خودش را انجام می‌دهد. همه اینها یعنی مراقب بحث امنیتی اطلاعات روی دستگاه‌های هوشمندمان باشیم.
