چگونه كود خانگی بسازیم؟
دوپینگ در خانه
«خلق» حال آدم را خوب می‌كند و روح را آرام، حالا چه ساخت یك عروسك باشد یا كشیدن یك تابلوی نقاشی و یا پختن یك غذای جدید. حتی می‌توان پا را از این هم فراتر گذاشت و علاوه بر ساختن، تجربه سرگرمی‌های خلاق را هم به آن اضافه كنیم. مثلا چه كار و سرگرمی‌هایی؟ خیلی چیزها. یك كار ساده و دم دستی برای آنهایی كه اهل گل و گیاه هستند ساخت انواع كودخانگی با استفاده از پسماندهای تر است. علاوه بر جنبه آرام‌بخشی و خلاقیت، دلایل دیگری هم برای انجام این كار وجود دارد كه در ادامه آنها را با هم مرور می‌كنیم. اما قبل از آن با یك تعریف آشنا‌شوید:
كمپوست (Compost) چیست؟
كمپوست كودی است كه از پسماندهای كشاورزی، خانگی و خوراكی تولید میشود و یكی از بهترین كودها برای مصارف كشاورزی به حساب می‌آید. از قدیمی‌ترین روش‌های بازیافت بوده و به صورت خانگی و صنعتی تولید میشود.
چرا كمپوست بسازیم؟
كمپوست یكی از بهترین كودهای گیاهی و تقویت‌كننده‌های طبیعی خاك است و در مصارف خانگی به راحتی می‌تواند جایگزین كودهای شیمیایی شود.
ساخت آن علاوه بر این‌كه بدون هزینه است كمك زیادی به محیط‌زیست می‌كند چون با این‌كار می‌توانید زباله‌های تر خانگی را فرآوری کرده و به چرخه مصرف برگردانید.
مصرف كمپوست در بلندمدت جدای از تقویت خاك، باعث نگهداری بیشتر آب در خاك و كاهش مصرف آب، افزایش بازدهی محصول و كنترل فرسایش خاك میشود.
یكی از بهترین محاسن كود كمپوست این است كه اگر سبزی را خودتان می‌كارید، به تولیدتان گزینه مواد غذایی ارگانیك را هم اضافه كنید.
مواد لازم برای ساخت كود خانگی
همان‌طور كه در بالا گفتیم كود كمپوست هم به صورت تجاری و هم به صورت خانگی تولید میشود كه در ادامه هر جا اصطلاح كود خانگی را به كار بردیم منظور همان كمپوست خانگی است.
تمام مواد ارگانیك برای ساخت كود خانگی قابل استفاده‌اند، كه میشود آنها را به روش زیر دسته‌بندی كرد:
مواد كربن‌دار كه اغلب قهوه‌ای‌رنگند. مثل برگ خشك و چوب خشك. برگ‌ها بخش زیادی از پسماندهای طبیعی باغ، باغچه و پارك‌ها را تشكیل می‌دهند.
مواد نیتروژن‌دار كه سبزرنگند. مثل زوائد چمن‌زنی
سایر پسماندهای غذایی، میوه‌ای مثل پوست سیب، پرتقال، موز، خربزه و هندوانه، هویج، چای‌های كیسه‌ای، تفاله آبمیوه‌گیری و تقریبا هر چیز طبیعی دیگری كه در آشپزخانه پسماند میشود.
شما می‌توانید با مخلوط كردن هر كدام از این مواد با نسبت‌های متفاوت كودهای خانگی متنوعی را بسازید. اما یادتان باشد این چند نكته را مد نظر قرار دهید.
ایده‌آل این است تركیب كودی شامل 25 قسمت مواد قهوه‌ای و یك قسمت مواد سبز باشد.
پوست تخم‌مرغ هم ماده اولیه خوبی برای كود كمپوست است اما روند تجزیه آن خیلی كند است.
برگ‌های درختان سوزنی برگ مثل كاج در اسیدی‌كردن خاك به شما كمك زیادی می‌كند. پس اگر در منطقه‌ای زندگی می‌كنید كه خاك آن قلیایی است با استفاده از این برگ‌ها در تركیب كودی، خاك باغچه یا گلدان را تنظیم كنید.
استفاده از مواد لبنی یا تركیباتی مثل سس‌های سالاد در كمپوست باعث ایجاد بوی بد و جذب حشرات موذی میشود.
چگونه كود خانگی بسازیم؟
باغچه‌دارها به روش زیر كارخانه كودسازی بسازند:
در یك گوشه از باغچه چاله كوچكی بكنید. دورریز روزانه میوه و سبزیجات خود را در این چاله بریزید. وقتی پر شد روی آن را با لایه نازكی از خاك بپوشانید تا فرصت تجزیه و پوسیدگی برایش فراهم شود. لازم است هر پنج شش روز یكبار خاك روی چاله را كنار زده و با بیلچه یا چنگك كوچكی مواد را به‌هم بزنید تا از كپك‌زدگی‌شان جلوگیری كنید. گرمای هوا و زیر و رو كردن به شما كمك خواهد كرد كودتان زودتر آماده شود.
چند روش دیگر برای این كار وجود دارد. مثلا شما می‌توانید چند تیرك چوبی را به‌صورت دایره‌ای در یك گوشه از باغچه و دور از مسیر رفت و آمد، فرو كنید و دور تا دورشان را با فنس یا توری فلزی بپوشانید. طول توری نباید كمتر از سه متر باشد اما می‌تواند به هر اندازه‌ای كه می‌خواهید بزرگ باشد. همین توری دایره‌شكل یك مخزن كمپوست است.
نوع دیگر مخزن‌های كود كمپوست استفاده از جعبه‌های چوبی یا پلاستیكی است. این جعبه‌ها را با قیمت بسیار كم یا حتی رایگان از مراكز میوه و تره‌بار تهیه كنید.
تاكید می‌كنم بهتر است در تهیه كود از پسماندهای گوشتی استفاده نكنید. چون سرعت تجزیه این مواد نسبت به سبزیجات و میوه‌ها كند است و زیاد ماندن آنها در خاك ایجاد بوی بد می‌كند و همچنین ممكن است باعث جلب حشراتی مثل مگس شود.
كسانی كه باغچه ندارند چه كنند؟
بیشتر آپارتمان‌های فعلی دارای بالكن هستند. یك سطل در دار مخصوص درست كردن كود خانگی گوشه بالكن بگذارید. سه دسته موادی را كه گفتم (برگ خشك و چوب خشك، چمن و پسماندهای میوه و غذایی آشپزخانه) و به مواد سبز معروفند، داخل آن بریزید و روی آنها را با مقداری برگ بپوشانید. هر روز می‌توانید مقداری از پسماندهای خود را به سطل اضافه كنید. برای دسترسی زودتر به كود تا می‌توانید پسماندها را به قطعات كوچكتری تبدیل كنید.
اگر بالكن شما در جای سایه است تا حد ممكن سطل خود را در ساعات آفتابی جلوی نور خورشید قرار دهید تا زودتر تجزیه شوند. كاری كه مناطق گرمسیر درباره آن باید احتیاط كنند تا آب موجود در كود
تبخیر نشود.
تولید كود چقدر طول می‌كشد؟
مواد كربن دار زمان بیشتری برای تجزیه نیاز دارند و مواد نیتروژن دار سریعتر می‌پوسند. معمولا یك تا پنج ماه زمان نیاز است تا چنین فرآیندی اتفاق بیفتد. تعیین این زمان به چند عامل بستگی دارد، مثلا دمای هوا یا نوع پسماند و اندازه قطعات. هر چه هوا گرم‌تر باشد و قطعات ریزتر، پوسیدگی
سریعتر است.
اگر به نظرتان چنین زمانی طولانی است، سعی كنید از مواد نیتروژنی در تركیب كودی بیشتر استفاده كنید. البته به هم زدن و آب‌پاشی مداوم این مواد را فراموش نكنید.
كی وقت كودسازی است؟
بهترین زمان برای انجام این كار بهار و اوایل تابستان است.
از كجا بفهمیم كود آماده است؟
می‌توانید از روی شرایط ظاهری كود بفهمید آماده است یا نه. كود كمپوست نهایی به رنگ قهوه‌ای تیره است و بوی خاك می‌دهد. اغلب در آن بخش‌هایی از برگ كه تجزیه نشده، دیده میشود.
به‌طور كلی فرآیند كمپوست شدن به دو روش صورت‌می‌گیرد:
كمپوست سرد
این روش برای افرادی كه نمی‌توانند فرصت زیادی را صرف كمپوست سازی كنند كاربرد دارد. چون نیاز به رسیدگی زیادی ندارد، اما از طرف دیگر به زمان زیادی برای تجزیه نیاز دارد. این زمان ممكن است حتی به بیشتر از یك‌سال هم برسد. كمپوست سرد بهترین روش برای كمپوست كردن چمن‌های زده شده و برگ‌های خشك است. خرد كردن برگ‌ها باعث میشود كمپوست شدن زودتر انجام شود.
كمپوست گرم
این روش تهیه كمپوست خانگی نیاز به رسیدگی و كار بیشتر دارد اما طی چند هفته كمپوست شما آماده است. بهترین شرایط برای استفاده از كمپوست گرم این است كه مواد دارای كربن زیاد و دارای نیتروزن زیاد با نسبت مساوی با هم مخلوط شوند.
مواد كربن دار و نیتروژن دار را با هم مخلوط كرده یا به صورت لایه لایه در ظرف بریزید. به‌طوری كه هر لایه پنج تا ده سانتی‌متر باشد.
به‌صورت دو دوره‌ای به آن آب دهید اما غرقاب
نكنید.
اگر محفظه بسته است مثل بشكه، سوراخ‌هایی در دیواره مخزن برای اكسیژن رسانی ایجاد كنید.
از بخاری مخصوص كمپوست یا بخاری آكواریوم می‌توانید در ظرف كمپوست خود استفاده كنید تا دمای ظرف كمپوست را كنترل كند. دمای آن باید بین 55 تا 60 درجه سانتی‌گراد باشد.
هم زدن كمپوست به صورت روزانه یا سه بار در هفته به تسریع فرآیند كمپوست شدن كمك می‌كند و مدت آن را به كمتر از یك ماه می‌رساند، اما اگر هم زدن هفته‌ای یكبار انجام شود مدت زمان آماده شدن كمپوست تا سه ماه به طول می‌انجامد.
كمپوست كودی است كه از پسماندهای كشاورزی، خانگی و خوراكی تولید میشود و یكی از بهترین كودها برای مصارف كشاورزی به حساب می‌آید. از قدیمی‌ترین روش‌های بازیافت بوده و به صورت خانگی و صنعتی تولید میشود.
چرا كمپوست بسازیم؟
كمپوست یكی از بهترین كودهای گیاهی و تقویت‌كننده‌های طبیعی خاك است و در مصارف خانگی به راحتی می‌تواند جایگزین كودهای شیمیایی شود.
ساخت آن علاوه بر این‌كه بدون هزینه است كمك زیادی به محیط‌زیست می‌كند چون با این‌كار می‌توانید زباله‌های تر خانگی را فرآوری کرده و به چرخه مصرف برگردانید.
مصرف كمپوست در بلندمدت جدای از تقویت خاك، باعث نگهداری بیشتر آب در خاك و كاهش مصرف آب، افزایش بازدهی محصول و كنترل فرسایش خاك میشود.
یكی از بهترین محاسن كود كمپوست این است كه اگر سبزی را خودتان می‌كارید، به تولیدتان گزینه مواد غذایی ارگانیك را هم اضافه كنید.
مواد لازم برای ساخت كود خانگی
همان‌طور كه در بالا گفتیم كود كمپوست هم به صورت تجاری و هم به صورت خانگی تولید میشود كه در ادامه هر جا اصطلاح كود خانگی را به كار بردیم منظور همان كمپوست خانگی است.
تمام مواد ارگانیك برای ساخت كود خانگی قابل استفاده‌اند، كه میشود آنها را به روش زیر دسته‌بندی كرد:
مواد كربن‌دار كه اغلب قهوه‌ای‌رنگند. مثل برگ خشك و چوب خشك. برگ‌ها بخش زیادی از پسماندهای طبیعی باغ، باغچه و پارك‌ها را تشكیل می‌دهند.
مواد نیتروژن‌دار كه سبزرنگند. مثل زوائد چمن‌زنی
سایر پسماندهای غذایی، میوه‌ای مثل پوست سیب، پرتقال، موز، خربزه و هندوانه، هویج، چای‌های كیسه‌ای، تفاله آبمیوه‌گیری و تقریبا هر چیز طبیعی دیگری كه در آشپزخانه پسماند میشود.
شما می‌توانید با مخلوط كردن هر كدام از این مواد با نسبت‌های متفاوت كودهای خانگی متنوعی را بسازید. اما یادتان باشد این چند نكته را مد نظر قرار دهید.
ایده‌آل این است تركیب كودی شامل 25 قسمت مواد قهوه‌ای و یك قسمت مواد سبز باشد.
پوست تخم‌مرغ هم ماده اولیه خوبی برای كود كمپوست است اما روند تجزیه آن خیلی كند است.
برگ‌های درختان سوزنی برگ مثل كاج در اسیدی‌كردن خاك به شما كمك زیادی می‌كند. پس اگر در منطقه‌ای زندگی می‌كنید كه خاك آن قلیایی است با استفاده از این برگ‌ها در تركیب كودی، خاك باغچه یا گلدان را تنظیم كنید.
استفاده از مواد لبنی یا تركیباتی مثل سس‌های سالاد در كمپوست باعث ایجاد بوی بد و جذب حشرات موذی میشود.
چگونه كود خانگی بسازیم؟
باغچه‌دارها به روش زیر كارخانه كودسازی بسازند:
در یك گوشه از باغچه چاله كوچكی بكنید. دورریز روزانه میوه و سبزیجات خود را در این چاله بریزید. وقتی پر شد روی آن را با لایه نازكی از خاك بپوشانید تا فرصت تجزیه و پوسیدگی برایش فراهم شود. لازم است هر پنج شش روز یكبار خاك روی چاله را كنار زده و با بیلچه یا چنگك كوچكی مواد را به‌هم بزنید تا از كپك‌زدگی‌شان جلوگیری كنید. گرمای هوا و زیر و رو كردن به شما كمك خواهد كرد كودتان زودتر آماده شود.
چند روش دیگر برای این كار وجود دارد. مثلا شما می‌توانید چند تیرك چوبی را به‌صورت دایره‌ای در یك گوشه از باغچه و دور از مسیر رفت و آمد، فرو كنید و دور تا دورشان را با فنس یا توری فلزی بپوشانید. طول توری نباید كمتر از سه متر باشد اما می‌تواند به هر اندازه‌ای كه می‌خواهید بزرگ باشد. همین توری دایره‌شكل یك مخزن كمپوست است.
نوع دیگر مخزن‌های كود كمپوست استفاده از جعبه‌های چوبی یا پلاستیكی است. این جعبه‌ها را با قیمت بسیار كم یا حتی رایگان از مراكز میوه و تره‌بار تهیه كنید.
تاكید می‌كنم بهتر است در تهیه كود از پسماندهای گوشتی استفاده نكنید. چون سرعت تجزیه این مواد نسبت به سبزیجات و میوه‌ها كند است و زیاد ماندن آنها در خاك ایجاد بوی بد می‌كند و همچنین ممكن است باعث جلب حشراتی مثل مگس شود.
كسانی كه باغچه ندارند چه كنند؟
بیشتر آپارتمان‌های فعلی دارای بالكن هستند. یك سطل در دار مخصوص درست كردن كود خانگی گوشه بالكن بگذارید. سه دسته موادی را كه گفتم (برگ خشك و چوب خشك، چمن و پسماندهای میوه و غذایی آشپزخانه) و به مواد سبز معروفند، داخل آن بریزید و روی آنها را با مقداری برگ بپوشانید. هر روز می‌توانید مقداری از پسماندهای خود را به سطل اضافه كنید. برای دسترسی زودتر به كود تا می‌توانید پسماندها را به قطعات كوچكتری تبدیل كنید.
اگر بالكن شما در جای سایه است تا حد ممكن سطل خود را در ساعات آفتابی جلوی نور خورشید قرار دهید تا زودتر تجزیه شوند. كاری كه مناطق گرمسیر درباره آن باید احتیاط كنند تا آب موجود در كود
تبخیر نشود.
تولید كود چقدر طول می‌كشد؟
مواد كربن دار زمان بیشتری برای تجزیه نیاز دارند و مواد نیتروژن دار سریعتر می‌پوسند. معمولا یك تا پنج ماه زمان نیاز است تا چنین فرآیندی اتفاق بیفتد. تعیین این زمان به چند عامل بستگی دارد، مثلا دمای هوا یا نوع پسماند و اندازه قطعات. هر چه هوا گرم‌تر باشد و قطعات ریزتر، پوسیدگی
سریعتر است.
اگر به نظرتان چنین زمانی طولانی است، سعی كنید از مواد نیتروژنی در تركیب كودی بیشتر استفاده كنید. البته به هم زدن و آب‌پاشی مداوم این مواد را فراموش نكنید.
كی وقت كودسازی است؟
بهترین زمان برای انجام این كار بهار و اوایل تابستان است.
از كجا بفهمیم كود آماده است؟
می‌توانید از روی شرایط ظاهری كود بفهمید آماده است یا نه. كود كمپوست نهایی به رنگ قهوه‌ای تیره است و بوی خاك می‌دهد. اغلب در آن بخش‌هایی از برگ كه تجزیه نشده، دیده میشود.
به‌طور كلی فرآیند كمپوست شدن به دو روش صورت‌می‌گیرد:
كمپوست سرد
این روش برای افرادی كه نمی‌توانند فرصت زیادی را صرف كمپوست سازی كنند كاربرد دارد. چون نیاز به رسیدگی زیادی ندارد، اما از طرف دیگر به زمان زیادی برای تجزیه نیاز دارد. این زمان ممكن است حتی به بیشتر از یك‌سال هم برسد. كمپوست سرد بهترین روش برای كمپوست كردن چمن‌های زده شده و برگ‌های خشك است. خرد كردن برگ‌ها باعث میشود كمپوست شدن زودتر انجام شود.
كمپوست گرم
این روش تهیه كمپوست خانگی نیاز به رسیدگی و كار بیشتر دارد اما طی چند هفته كمپوست شما آماده است. بهترین شرایط برای استفاده از كمپوست گرم این است كه مواد دارای كربن زیاد و دارای نیتروزن زیاد با نسبت مساوی با هم مخلوط شوند.
مواد كربن دار و نیتروژن دار را با هم مخلوط كرده یا به صورت لایه لایه در ظرف بریزید. به‌طوری كه هر لایه پنج تا ده سانتی‌متر باشد.
به‌صورت دو دوره‌ای به آن آب دهید اما غرقاب
نكنید.
اگر محفظه بسته است مثل بشكه، سوراخ‌هایی در دیواره مخزن برای اكسیژن رسانی ایجاد كنید.
از بخاری مخصوص كمپوست یا بخاری آكواریوم می‌توانید در ظرف كمپوست خود استفاده كنید تا دمای ظرف كمپوست را كنترل كند. دمای آن باید بین 55 تا 60 درجه سانتی‌گراد باشد.
هم زدن كمپوست به صورت روزانه یا سه بار در هفته به تسریع فرآیند كمپوست شدن كمك می‌كند و مدت آن را به كمتر از یك ماه می‌رساند، اما اگر هم زدن هفته‌ای یكبار انجام شود مدت زمان آماده شدن كمپوست تا سه ماه به طول می‌انجامد.
