یک زمانی اگر می‌خواستیم شوخی یا بازی‌کنیم و بخندیم در جمع دوستان و فامیل یا در ارتباطات دو نفره، شکلک درمی‌آوردیم. بعضی‌ها در این کار مهارت خوبی داشتند و برخی هم نداشتند که البته برنده معمولا کسی بود که بلد بود خوب شکلک دربیاورد. بچه‌ها گاهی برای شکلک درآوردن تنبیه می‌شدند و لقب بچه بی‌تربیت را می‌گرفتند.بچه‌ای که نمی‌توانست زبانی از خودش دفاع کند برای کسی که او را اذیت کرده بود، شکلک درمی‌آورد تا به او بفهماند آدم خوبی نیست. بعضی بچه‌ها هم برای حرص درآوردن و نشان دادن این که چندان بچه آرام و تودل برویی نیستند، شکلک در می‌آورند، مثلا زبانشان را در می‌آوردند یا چشمان‌شان را کج و معوج می‌کردند یا با دستان‌شان حرکاتی را نشان می‌دادند. دنیای این‌روزها اما پرشده از شکلک‌های جورواجور. حالا دیگر بیشتر مردم گوشی هوشمند دارند و برای ارتباطات روزمره خود از فضای چت استفاده می‌کنند و یکی از ابزارهای این ارتباط، ایموجی است که در انواع و اقسام مختلف طراحی شده و روز به روز به محبوبیت و دامنه کاربردشان اضافه می‌شود. ایموجی‌ها چنان در دنیای آدم‌ها نفوذ کرده و محبوبیت یافته‌اند که روز 16جولای را به‌نام روز جهانی ایموجی نام‌گذاری کرده‌اند و اتفاقا این روز از آن مناسبت‌هایی که فراگیری زیادی دارد و همه مردم از آن استقبال کرده و برای یک روز هم که شده با دقت بیشتری به این شکلک‌های دوست‌داشتنی نگاه می‌کنند و شاید در فرستادن آنها برای دیگران دقت بیشتری به خرج می‌دهند. حالا دیگر شکلک فرستادن (یاهمان شکلک درآوردن) مخصوص بچه‌ها نیست و آدم بزرگ‌ها هم به‌شدت درگیر آنند. البته از روی همین ایموجی‌ها و شکلک‌ها و در ادامه‌اش استیکرهایی که بر اساس ایموجی‌ها ساخته شده، می‌توان به شخصیت آدم‌ها بیشتر پی برد و آنها را شوخ یا حتی بی‌تربیت هم رده‌بندی کرد.
با کوروش علیانی، نویسنده هم‌صحبت شدم تا درباره دنیای ایموجی‌ها و کارکردهایی که در ارتباطات امروزی دارند برایمان بگوید.
ایموجی نقص نگارش را برطرف کرد
علیانی می‌گوید: انسان‌ها بین 50تا100هزار سال است که حرف می‌زنند و قبل این‌که حرف بزنند از آواهایی استفاده می‌کردند که کلمه نبود و صرف و نحو نداشتند به همین دلیل زبان محسوب نمی‌شوند. اما سیستم صوتی ارتباطی داشته‌اند. انسان‌ها از همان اول در کنار آواها، کلمات و جملات برای ارتباط برقرار کردن و بیان خود از زبان‌بدن هم استفاده می‌کردند که ایموجی ریشه در همین زبان بدن دارد. وقتی مثلا می‌گوییم، نمی‌دانم و کف دست خودمان را بالا نگه ‌می‌داریم، به نوعی داریم از ایموجی استفاده می‌کنیم. طراحی و استفاده از ایموجی هوشمندانه‌ترین کاری بود که بشر برای جبران نقض زبان نوشتاری انجام داد. زبان بدن همیشه به انتقال مفهوم در مراودات حضوری به انسان کمک کرده و می‌کند. ایموجی این امکان را به‌وجود آورد که در زمان نوشتن و چت کردن هم زبان بدن را به طرف مقابل ارائه کنی تا او منظورت را بهتر و بیشتر درک کند. این ابزار آن‌قدر پیشرفت کرده که لازم نیست دیگر با ابزار نگارش و نقطه، پرانتز و... زبان بدن را به متن اضافه کنی. پنجره‌ای کنار صفحه چت وجود دارد، آن را باز می‌کنی و از ایموجی‌هایی که برای هر حالت و هر حس طراحی شده استفاده می‌کنی.
بازگشت زبان به جایگاه اصلی‌اش
به علیانی می‌گویم برخی بر این باورند ما روز‌به‌روز برای ارتباط با یکدیگر وقت کمتری صرف می‌کنیم. قبل‌ترها با هم تلفنی صحبت می‌کردیم، با پیشرفت تکنولوژی آن را تبدیل کردیم به چت و نوشتن و جملات را هم روز‌به‌روز کوتاه‌تر کردیم و الان دیگر آن را خلاصه می‌کنیم در یک ایموجی یا استیکر و این در درازمدت به ارتباطات ما صدمه می‌زند چون برای هم وقت کمی می‌گذاریم.
این نویسنده می‌گوید: آن زمانی که به جای ایموجی احساس‌مان را در چند جمله می‌نوشتیم، ابزار درست و کاربردی نداشتیم، ناتوان بودیم و مجبور بودیم احساس‌مان را بنویسیم. این نوشتن اشتباه بود و الان که از ایموجی استفاده می‌کنیم، درست است. این به معنای عقب کشیدن زبان نیست. زبان با ابزار نوشتن محدود شده بود اما الان با ایموجی کامل شده و زبان کارکرد خود را به دست آورده. چی کسی گفته بیان احساس با ایموجی یعنی حوصله ارتباط ندارم و آن طرف برایم مهم نیست؟ قبلا باید چند کلمه می‌نوشتم تا غمگین بودن خودم را بیان کنم الان یک ایموجی طراحی شده که سرش پایین است و چشمانش بسته و حجم غمگینی مرا نشان می‌دهد در چنین شرایطی چه نیازی است به وقت گذاشتن و نوشتن چندین کلمه و جمله؟ الان با ایموجی‌ها انسان‌ها برگشته‌اند سر جای درست شان و زبان اصلی خود را پیدا کرده‌اند. زبان نوشتاری با زبان بدن و احساس (ایموجی) می‌تواند اوج ارتباط انسان‌ها را نشان دهد. هرچند آدم‌ها رودررو نباشند و با هم در فضای چت ارتباط برقرار کنند. این پیشرفت ارتباطات است نه پسرفت. در این شرایط اتلاف وقت و ایجاد سوءتفاهم نیز کم شده. آدم‌ها با ایموجی‌ها، با هم حرف زده منظور و احساس خود را بیان کرده و از فضای چت بیرون می‌روند و به کارهای دیگرشان می‌رسند. این را هم بگویم کسی آدم‌ها را مجبور نکرده از ایموجی استفاده کنند. هرکسی دوست دارد به‌جای استفاده از ایموجی بنویسد و در چند جمله مثلا بیان کند که ناراحتم یا خوشحالم یا خشمگین هستم. اما در این شرایط سؤال این است چرا در مقابل راه‌های ساده و کاربردی مقاومت می‌کنیم و نمی‌خواهیم پیشرفت کنیم؟ ایموجی؛ پیشرفت زبان نوشتاری و ارتباطاتی است.
ارتباطات باید به‌روزرسانی شود
علیانی به آنهایی که استفاده از ایموجی و کوتاه شدن زمان ارتباط بین آدم‌ها را تذکر داده و می‌گویند از منظر سواد رسانه‌ای و ارتباطات بین فردی و اجتماعی این روش آسیب‌زاست، انتقاد کرده و می‌گوید: همه آنهایی که این حرف‌ها را می‌زنند، با تکنولوژی روز و قابلیت‌های دنیای جدید رسانه و ارتباطات بیگانه هستند و چون خودشان بلد نیستند از آنها استفاده کرده یا منظور خود را با آنها بیان کنند این قابلیت‌ها را انکار کرده یا بر ضد آنها می‌نویسند و می‌گویند. زمانی که با گوشی هوشمند و فضای نت با دیگری در حال چت هستی و از کلمه و ایموجی استفاده می‌کنی، یعنی در حال ارتباط برقرار کردن، هستی و داری ارتباط را تجربه می‌کنی. چرا نباید ارتباطات را به‌روز کرد، از قابلیت‌های متنوع و کاربردی آن استفاده کرد و چسبید به روش‌های قدیمی که کارایی ندارند؟



ایموجی کلمه نیست
به علیانی می‌گویم، سال 94 آکسفورد ایموجی خنده عمیق (روده‌برشدن از خنده) را وارد لغت‌نامه خود کرد. آیا می‌توان گفت ایموجی‌ها دارند به زبان بیانی تبدیل می‌شوند و شاید در آینده جای کلمات را بگیرند؟ می‌گوید: این را باید مسؤولان آن لغت‌نامه توضیح دهند که چرا چنین کاری کرده‌اند. به نظر من لغت‌نامه جایی است که کلمات نوشته می‌شوند و ایموجی کلمه نیست. بلکه زبان بدن و احساس است و این دو را نباید با هم قاطی کرد. ایموجی ساخته شده تا به بیان کلمه کمک کند نه جای آن را بگیرد.