به یاد حاج مسلم اسماعیلی که ششم شهریور مصادف با نوزدهمین روز محرم از میان ما رفت
جهانی بنشسته در گوشه‌ای
وقتی عالمی از دنیا می‌رود، آسیبی به اسلام وارد می‌شود که با هیچ چیزی جبران نمی‌شود. با آن‌که از شروع بیماری منحوس کرونا، به فوت بسیاری از افراد عادت کرده‌ایم اما خبر درگذشت مرحوم حجت الاسلام و المسلمین حاج‌آقا مسلم اسماعیلی (رضوان‌ا... علیه) بسیاری را بهت‌زده و محزون کرد. بسیاری از علما، طلاب ایرانی و غیرایرانی و اقشار مختلف مردم خود را بدون یاور یافتند. چه شد شخصیتی مثل ایشان به این محبوبیت رسید؟ در حالی که همه آنها که با ایشان مأنوس بودند، یافته بودند اصلا تلاشی برای مشهور و محبوب شدن نکرده، بلکه گریزان از این عناوین بودند. در ادامه برخی ویژگی‌های ایشان فهرست می‌شود، باشد که درسی برای همگان در جهت ارتقای اخلاقی و بصیرتی باشد.
مهم‌ترین ویژگی حاج‌آقا مسلم، یافتن وظیفه لحظه و عمل بهنگام به آن بود. چه در دوران طاغوت، چه در سال‌های منتهی به پیروزی انقلاب،
چه در دوران دفاع مقدس و بعد از آن، همیشه تلاش می‌کردند به وظیفه خود عمل کنند و البته هزینه‌ها و سختی‌های ملازم با انجام وظیفه را نیز به جان می‌خریدند.
زهد و رویگردانی از دنیا از دیگر ویژگی‌های بارز آن بنده خوب خدا بود. با آن‌که آنقدر مورد محبت متمولان و مسوولان لشکری و کشوری بودند که امکان توسعه معیشت از راه‌های حلال نیز برای ایشان وجود داشت اما همیشه به همان خانه قدیمی و مندرس بسنده کردند و از حداقل ظواهر خوراکی، پوشاکی و... دنیا بهره‌مند شدند و البته توجیه خانواده محترمشان و همراهی ایشان هم سهم والایی در این اتفاق داشت.
رعایت شریعت و عمل حداکثری به مستحبات و سنت‌های اسلامی هم ایشان را متمایز از بسیاری از علما می‌کرد. ارتباط با خداوند، قرآن کریم، توسل با اهل‌بیت (علیهم‌السلام) و قرائت ادعیه و دعوت دیگران به این امور مهم، از ممیزات خاص ایشان بود.
فهم درست زمانه، کشور، جبهه مقاومت، جهان و جریان‌های سیاسی و اجتماعی کشور و هدایت سیاسی و اجتماعی دوستان و نزدیکان به مسیر درست، ویژگی عجیب ایشان بود. معمولا در اذهان عمومی، اشخاص متنسک به دور از اجتماع معنا می‌یابند اما حاج‌آقا مسلم اسماعیلی بسیار بصیر و عامل به وظایف اجتماعی، سیاسی و انقلابی بود. ارادت ویژه به امام راحل و رهبر معظم انقلاب و همچنین شهدای عزیز انقلاب، دفاع مقدس و دفاع از حرم، از سیره‌های مهم ایشان و معیار حمایت و تأیید ایشان از افراد بود. روزی درباره شهدای مدافع حرم فرمودند: هر شهیدی که ما در این مسیر می‌دهیم ما را یک گام به ظهور نزدیک می‌کند که طول این گام از اینجاست تا عرش. نسبت به خطرات استکبار و استعمار و شبکه صهیونیسم جهانی نیز بسیار نگران بودند و حرکات ایشان را رصد می‌کردند.
خدمتگزاری به خلق و دستگیری از محرومان مادی و معنوی از دیگر صفات بارز این عزیز بود. هزاران نفر به خاطر اعتمادی که به ایشان داشتند، وجوهات و صدقات و نذورات خود را به ایشان می‌دادند و ایشان با رعایت اولویت به گروه‌های مختلف به ویژه طلاب نیازمند غیرایرانی و مدافعان حرم می‌رساندند. در کنار این کمک مادی، منبع مطمئنی برای مشورت‌های مختلف طلاب و عموم اقشار بودند. از صبح اول وقت تا شام، تلفن منزل و گوشی‌همراه ایشان مشغول بود و افراد مختلف از اقصا نقاط کشور و جهان از ایشان مشورت می‌گرفتند. تلاش ایشان بر این بود که در مشاوره‌ها، مخاطب به گرم شدن کانون خانوادگی‌اش ترغیب شود، به دنبال راه‌های خرافی برای حل مشکلاتش نرود و با بهره‌گیری از قرائت کلام‌ا...، دعاها و توسلات اذکار مشهور و همچنین صدقه و نذر به‌ویژه برای حضرت زینب و حضرت عباس (علیهماالسلام) ارتباط خود را با خداوند تقویت کند.
رعایت سبک زندگی اسلامی- ایرانی در خوراک و پوشاک و غیره و توجه دادن دیگران به این مهم و حتی تسهیل کردن دسترسی افراد به این خدمات از دیگر ویژگی‌های بارز ایشان بود.
تلاش برای تربیت افرادی که از نزدیکان ایشان بودند هم از دیگر ویژگی‌های آقا مسلم بود. البته ایشان به‌شدت از مرید و مرادبازی فراری بودند و همچنین از این‌که برخی کرامات به ایشان منسوب شود، گریزان. از طریق رفیق شدن با افراد و با بهره‌گیری از اکسیر محبت تلاش داشتند نزدیکان ایشان رشد کنند و انصافا در رفاقت کم نمی‌گذاشتند. دوستی می‌گفت: «بیمار شدم و حاج‌آقا از قم تا تهران و با وسیله نقلیه عمومی آمدند تا از من عیادت کنند و بازگشتند.»
کیاست و تیزهوشی اجتماعی ایشان باعث شده بود در دام اصحاب فساد، ثروت و قدرت نیفتند و با بینش قوی خود، جلوی نفوذ و انحراف فعالیت‌های خیر و عمومی توسط این افراد را بگیرند.
تواضع ایشان بسیار زبانزد بود. در مقابل علما و طلاب و سادات و عموم مردم، خاکسار بودند و البته لحاظ‌های مختلفی را نیز در این زمینه رعایت می‌کردند که از تواضع ایشان سوءاستفاده نشود. با آن‌که سال‌ها در میدان مبارزه علیه رژیم منحوس پهلوی و همچنین کمک به انقلاب اسلامی بودند و همچنین از محضر استادان مختلف حوزوی و سلوکی بهره‌مند بودند اما اگر کسی ایشان را نمی‌شناخت نمی‌توانست این فضیلت‌های علمی و اخلاقی و مبارزاتی ایشان را دریابد و جهانی بود، بنشسته در گوشه‌ای.
دائره المعارفی از تاریخ معاصر شفاهی و کتاب تراجم و رجالی از علما، مبارزان، خیران و متنفذان بود.
برخورد خوب و مهربانی و مزاح به اندازه، مجلس انس با ایشان را لذت‌بخش می‌کرد و باعث می‌شد افراد از بودن کنار ایشان ملول نشوند. در جلسه‌ای که کنارشان می‌نشستی هم معرفت قرآنی بود، هم معرفت روایی، هم با اذکار آشنا می‌شدی، هم مسائل تاریخی و شرح حال علما و بزرگان را می‌شنیدی، هم از مسائل سیاسی مطلع می‌شدی، هم با سبک زندگی اسلامی - ایرانی و هم به خواص ادویه و غذاهای سنتی عالم می‌شدی و خلاصه هم فال بود و هم تماشا.
اینها برخی از ویژگی‌های کسی است که هم حوزه را درک کرد و هم اجتماع را. هم از محضر مجتهدان و علمای اخلاق بهره برد هم از نفس و دانش‌های تقوایی بزرگانی همچون حاج‌آقا فخر تهرانی (رضوان‌ا... علیه). در میدان مبارزه در کنار بزرگانی همچون ابوترابی و اندرزگوها قرار گرفت. این ویژگی‌ها ایشان را یکی از شخصیت‌های کم‌نظیر این دوران و چه بسا صدها سال اخیر می‌کند و از این روست که بسیاری از علاقه‌مندان ایشان، این‌گونه از ارتحالشان، احساس یتیم شدن می‌کنند.
روحش مهمان سفره باکرامت موالیانش باد.
چه در دوران دفاع مقدس و بعد از آن، همیشه تلاش می‌کردند به وظیفه خود عمل کنند و البته هزینه‌ها و سختی‌های ملازم با انجام وظیفه را نیز به جان می‌خریدند.
زهد و رویگردانی از دنیا از دیگر ویژگی‌های بارز آن بنده خوب خدا بود. با آن‌که آنقدر مورد محبت متمولان و مسوولان لشکری و کشوری بودند که امکان توسعه معیشت از راه‌های حلال نیز برای ایشان وجود داشت اما همیشه به همان خانه قدیمی و مندرس بسنده کردند و از حداقل ظواهر خوراکی، پوشاکی و... دنیا بهره‌مند شدند و البته توجیه خانواده محترمشان و همراهی ایشان هم سهم والایی در این اتفاق داشت.
رعایت شریعت و عمل حداکثری به مستحبات و سنت‌های اسلامی هم ایشان را متمایز از بسیاری از علما می‌کرد. ارتباط با خداوند، قرآن کریم، توسل با اهل‌بیت (علیهم‌السلام) و قرائت ادعیه و دعوت دیگران به این امور مهم، از ممیزات خاص ایشان بود.
فهم درست زمانه، کشور، جبهه مقاومت، جهان و جریان‌های سیاسی و اجتماعی کشور و هدایت سیاسی و اجتماعی دوستان و نزدیکان به مسیر درست، ویژگی عجیب ایشان بود. معمولا در اذهان عمومی، اشخاص متنسک به دور از اجتماع معنا می‌یابند اما حاج‌آقا مسلم اسماعیلی بسیار بصیر و عامل به وظایف اجتماعی، سیاسی و انقلابی بود. ارادت ویژه به امام راحل و رهبر معظم انقلاب و همچنین شهدای عزیز انقلاب، دفاع مقدس و دفاع از حرم، از سیره‌های مهم ایشان و معیار حمایت و تأیید ایشان از افراد بود. روزی درباره شهدای مدافع حرم فرمودند: هر شهیدی که ما در این مسیر می‌دهیم ما را یک گام به ظهور نزدیک می‌کند که طول این گام از اینجاست تا عرش. نسبت به خطرات استکبار و استعمار و شبکه صهیونیسم جهانی نیز بسیار نگران بودند و حرکات ایشان را رصد می‌کردند.
خدمتگزاری به خلق و دستگیری از محرومان مادی و معنوی از دیگر صفات بارز این عزیز بود. هزاران نفر به خاطر اعتمادی که به ایشان داشتند، وجوهات و صدقات و نذورات خود را به ایشان می‌دادند و ایشان با رعایت اولویت به گروه‌های مختلف به ویژه طلاب نیازمند غیرایرانی و مدافعان حرم می‌رساندند. در کنار این کمک مادی، منبع مطمئنی برای مشورت‌های مختلف طلاب و عموم اقشار بودند. از صبح اول وقت تا شام، تلفن منزل و گوشی‌همراه ایشان مشغول بود و افراد مختلف از اقصا نقاط کشور و جهان از ایشان مشورت می‌گرفتند. تلاش ایشان بر این بود که در مشاوره‌ها، مخاطب به گرم شدن کانون خانوادگی‌اش ترغیب شود، به دنبال راه‌های خرافی برای حل مشکلاتش نرود و با بهره‌گیری از قرائت کلام‌ا...، دعاها و توسلات اذکار مشهور و همچنین صدقه و نذر به‌ویژه برای حضرت زینب و حضرت عباس (علیهماالسلام) ارتباط خود را با خداوند تقویت کند.
رعایت سبک زندگی اسلامی- ایرانی در خوراک و پوشاک و غیره و توجه دادن دیگران به این مهم و حتی تسهیل کردن دسترسی افراد به این خدمات از دیگر ویژگی‌های بارز ایشان بود.
تلاش برای تربیت افرادی که از نزدیکان ایشان بودند هم از دیگر ویژگی‌های آقا مسلم بود. البته ایشان به‌شدت از مرید و مرادبازی فراری بودند و همچنین از این‌که برخی کرامات به ایشان منسوب شود، گریزان. از طریق رفیق شدن با افراد و با بهره‌گیری از اکسیر محبت تلاش داشتند نزدیکان ایشان رشد کنند و انصافا در رفاقت کم نمی‌گذاشتند. دوستی می‌گفت: «بیمار شدم و حاج‌آقا از قم تا تهران و با وسیله نقلیه عمومی آمدند تا از من عیادت کنند و بازگشتند.»
کیاست و تیزهوشی اجتماعی ایشان باعث شده بود در دام اصحاب فساد، ثروت و قدرت نیفتند و با بینش قوی خود، جلوی نفوذ و انحراف فعالیت‌های خیر و عمومی توسط این افراد را بگیرند.
تواضع ایشان بسیار زبانزد بود. در مقابل علما و طلاب و سادات و عموم مردم، خاکسار بودند و البته لحاظ‌های مختلفی را نیز در این زمینه رعایت می‌کردند که از تواضع ایشان سوءاستفاده نشود. با آن‌که سال‌ها در میدان مبارزه علیه رژیم منحوس پهلوی و همچنین کمک به انقلاب اسلامی بودند و همچنین از محضر استادان مختلف حوزوی و سلوکی بهره‌مند بودند اما اگر کسی ایشان را نمی‌شناخت نمی‌توانست این فضیلت‌های علمی و اخلاقی و مبارزاتی ایشان را دریابد و جهانی بود، بنشسته در گوشه‌ای.
دائره المعارفی از تاریخ معاصر شفاهی و کتاب تراجم و رجالی از علما، مبارزان، خیران و متنفذان بود.
برخورد خوب و مهربانی و مزاح به اندازه، مجلس انس با ایشان را لذت‌بخش می‌کرد و باعث می‌شد افراد از بودن کنار ایشان ملول نشوند. در جلسه‌ای که کنارشان می‌نشستی هم معرفت قرآنی بود، هم معرفت روایی، هم با اذکار آشنا می‌شدی، هم مسائل تاریخی و شرح حال علما و بزرگان را می‌شنیدی، هم از مسائل سیاسی مطلع می‌شدی، هم با سبک زندگی اسلامی - ایرانی و هم به خواص ادویه و غذاهای سنتی عالم می‌شدی و خلاصه هم فال بود و هم تماشا.
اینها برخی از ویژگی‌های کسی است که هم حوزه را درک کرد و هم اجتماع را. هم از محضر مجتهدان و علمای اخلاق بهره برد هم از نفس و دانش‌های تقوایی بزرگانی همچون حاج‌آقا فخر تهرانی (رضوان‌ا... علیه). در میدان مبارزه در کنار بزرگانی همچون ابوترابی و اندرزگوها قرار گرفت. این ویژگی‌ها ایشان را یکی از شخصیت‌های کم‌نظیر این دوران و چه بسا صدها سال اخیر می‌کند و از این روست که بسیاری از علاقه‌مندان ایشان، این‌گونه از ارتحالشان، احساس یتیم شدن می‌کنند.
روحش مهمان سفره باکرامت موالیانش باد.
دستگیری از مستمندان
آیت ا... محمدمهدی شب زنده دار، عضو شورای عالی حوزه های علیمه در درس خارج اصول، بعد از درگذشت حجت الاسلام و المسلمین حاج شیخ مسلم اسماعیلی درباره ایشان گفت: حاج شیخ مسلم اسماعیلی، سالیان عدیده‌ای است که من ایشان را می‌شناختم، از کسانی بود که به امور اخلاقی و دینی و همچنین فریادرسی به مردم و نیازمندان، اهتمام ویژه داشت. ایشان وضعیت مالی خوبی نداشت، اما در رسیدگی به نیازمندان اهتمام فراوانی می ورزید. شیخ مسلم حتی نسبت به افغانستان و مراکز علمی افغانستان و تهیه کتاب و ارسال به آنجا توجه ویژه ای داشت و همواره دستگیر مستمندانی که از جهات مالی نیاز داشتند، بود. مردم هم که صدق و صفای حاج شیخ مسلم اسماعیلی را دیده بودند بنابر اعتماد به وی در دستگیری از مستمندان، به ایشان کمک می‌کردند و باید گفت آن مرحوم واسطه در خیر بود، اما متأسفانه ما ایشان را هم به خاطر ابتلا به کرونا از دست دادیم، ان شالله اعمال خوب ایشان سبب رحمت الهی وی شود. 
