یک نقاش متوسط به نام سلطان صاحبقران
ناصرالدین شاه هزار و یک عیب و ایراد داشتهاست، شاید هم بیشتر از هزار و یکی اما یک خوبی هم داشته و آن اینکه به هنر و ادبیات علاقهمند بودهاست.
به این شاه تنپرور قلدر، ابیات پراکندهای نسبت میدهند و مجموعهای از عکسهایی که گرفته، برای ما به یادگار ماندهاست اما امروز میخواهیم به شما پیشنهاد بدهیم با وجه جدیدی از زندگی این شاه که خودش را الســــلطانبن الســلطانبن السلطان میخواند، آشنا کنیم و آن وجه نقاش بودن اوست.
این روزها مجموعهای از ۱۳ اثر انتخابی از طراحیها و نقاشیهای ناصرالدین شاه در حوضخانه میراث جهانی گلستان به نمایش گذاشته شدهاست که برخی از این آثار برای نخستینبار نمایش داده میشود.
آقای شاه در این هنرنماییهای خود بیشتر به طراحی سیاهقلم علاقه داشته و البته چند تابلوی رنگ روغن و آبرنگ هم از آن جناب به جای ماندهاست که طبق آنچه از دلمشغولیهای او سراغ داریم، مضمون آنها به پرتره زنان حرمسرا و درباریان، شکار و طبیعت محدود است. اینها همه چیزهایی است که در شعاع دید شاه قاجار قرار داشت و دنیای پیرامونش به همین چند مقوله منحصر بود.
حاشیهنگاری و دست نوشتههایی نیز در کنار هر اثر دیده میشود که نشان میدهد شاه هنگام آفرینش آثار بدیع! هنری خودش علاقه داشته برای ثبت در تاریخ بنگارد که این طراحی یا نقاشی را کجا و چه زمانی خلق کردهاست. مثلا در حاشیه نقاشی یکی از خادمان دربار، نوشتهاست که در پنج دقیقه مشق شده که نشان میدهد دست ناصرالدین شاه در طراحی تند بودهاست.
ناصرالدین شاه همیشه به نقاشی علاقه داشتهاست، چه در دوران ولایتعهدی در تبریز و چه زمانی که شاه شده بود و در یکی از سختترین دوران تاریخ معاصر که همه کشورهای جهان در تلاش برای رشد و پیشرفت بودند، او نقش زنان و چاکرانش را میکشید و البته به گربه بازی و شکار مشغول بود.
البته به یاد داشتهباشید ناصرالدین شاه نقاشی را آموخته بود و به صورت خودآموخته و صرفا از روی علاقه نقاشی نمیکشید. او شاگرد بزرگترین نقاش دوران خود یعنی میرزا حسنخان صنیعالملک غفاری بودهاست. صنیعالملک عموی کمالالملک مشهور و بنیانگذار هنرستان نقاشی در ایران بودهاست. این نقاش بزرگ دوران قاجار در سفری به اروپا با آثار مدرن و مکاتب هنری اروپایی آشنا شد و رد پای تأثیر استاد بر شاگردش هم مشخص است.
اگرچه ناصرالدین شاه در مجموع نقاش متوسطی است اما آثار او ارزش تاریخی و فرهنگی دارد و دیدن آنها حتما برایتان جالب است. راستی، این نمایشگاه، مجازی است و برای دیدن «مشقهای ناصری» میتوانید به صفحه رسمی اینستاگرام مجموعه میراث جهانی کاخ گلستان به نشانی golestanpalace@ بروید و این آثار را تماشا کنید.