به دنبال دستاوردهای نظامی شورشیان ایالت تیگرای شمالی در اتیوپی، دولت این کشور در دوم نوامبر در سراسر کشور وضعیت اضطراری وضع کرد. جبهه آزادیبخش خلق تیگرای (TPLF)، حزبی است که سه دهه با مشت آهنین بر اتیوپی حکومت کرده و اکنون یک نهاد تروریستی اعلام شده است. این گروه در هفته‌های اخیر دستاوردهای نظامی قابل توجهی در خط مقدم جنگ به دست آورده و تهدیدی برای آدیس‌آبابا، پایتخت اتیوپی است.
مدیریت شهری آدیس‌آبابا از شهروندان خود خواسته تا تمام سلاح‌هایی را که در اختیار دارند ثبت کنند و آماده دفاع از شهر در برابر تهدیدات احتمالی ناشی از TPLF و متحدان آن یعنی ارتش آزادیبخش ارومو (OLA) شد. با این تحولات، جنگ تیگرای اتیوپی از زمان شروع آن در 4 نوامبر 2020 وارد مرحله جدیدی شده است.
از زمان شروع جنگ، وضعیت عجیبی در اتیوپی حاکم است و در گزارش حقوق بشر سازمان ملل که اخیرا منتشر شد، همه طرف‌های درگیر متهم به ارتکاب جنایات فجیع علیه بشریت در جنگی شدند که به نمادی از بی‌رحمی تبدیل شده و منطقه تیگرای، مرکز آن است.
با حضور شورشیان TPLF و OLA در فاصله تقریبا 300 کیلومتری آدیس‌آبابا، آیا اتیوپی در آستانه فروپاشی دولت است؟ سناریوهای احتمالی در این جنگ داخلی وحشیانه چیست؟
وضعیت فعلی در اتیوپی به طور روزانه در حال نوسان است. با این حال، با دستیابی شورشیان به دستاوردهای نظامی در زمین، سه سناریو ممکن است وجود داشته باشد.
اولین احتمال این است که دولت تمام مردان توانمند را بسیج کند تا به جنگ بپیوندند و پیشروی شورشیان را متوقف کنند. این در واقع می‌تواند به دولت فعلی یک راه نجات بدهد و از این رو شورشیان را عقب براند و پویایی نظامی در زمین را تغییر دهد. با این وجود، عقب راندن شورشیان از پایتخت به معنای برقراری صلح در اتیوپی نخواهد بود. در جنگی با حدود یک میلیون جنگجو و 150 هزار تلفات، اتیوپی همچنان با تهدیدات وخیم امنیت و ثبات روبه‌رو خواهد بود. این می‌تواند به یک جنگ طولانی مانند جنگ سوریه منجر شود.
احتمال دوم این است که شورشیان، آدیس‌آبابا را تصرف و دولت فعلی را از قدرت برکنار کنند. این امر با توجه به دستاوردهای نظامی اخیر آنها و سرعتی که در شکستن خطوط مقدم دفاعی ارتش اتیوپی داشتند، بسیار محتمل است. با این حال، این سناریو صلح و ثبات را در اتیوپی به ارمغان نخواهد آورد زیرا بازگشت جبهه آزادیبخش تیگرای به قدرت در آدیس‌آبابا می‌تواند اتیوپی را به سرزمینی غیرقابل کنترل تبدیل کند، مانند مورد سومالی در دهه 90 که در آن گروه‌های شورشی مختلف پس از سرنگونی دولت به یکدیگر حمله کردند. در این صورت TPLF باید مصالحه کند، اما با توجه به پیروزی نظامی و احساس برتری آنها در جنگ، بعید است که این اتفاق بیفتد. بنابراین در صورت وقوع این سناریو هم اتیوپی همچنان ناپایدار و آسیب‌پذیر خواهد بود.
در سناریوی سوم، شورشیان احساس می‌کنند دولت را از نظر نظامی تضعیف کرده‌ و یک کریدور بشردوستانه را برای تیگرای باز کرده‌اند و از این رو پیشروی خود را به سمت پایتخت متوقف می‌کنند. با تضعیف دولت مرکزی، منطقه تیگرای می‌تواند جدایی و استقلال خود را ترسیم کند و این می‌تواند یک اثر دومینویی در کل کشور ایجاد کند. این امر منجر به تجزیه اجتناب‌ناپذیر اتیوپی در امتداد خطوط قومی خواهد شد.
بر این اساس در پاسخ به این سوال که آیا اتیوپی می‌تواند از این جنگ جان سالم به در ببرد، باید گفت جنگ کنونی پیوندهای اجتماعی در اتیوپی را از بین برده است. تنها یک نظام دموکراتیک که به طور معجزه‌آسایی پایه گذاری شده باشد و بر اساس اجماع گسترده مبتنی بر آزادی، کرامت و صلح بر مردم حکومت کند می‌تواند اتیوپی را نجات دهد. اما به نظر می رسد در فضای سیاسی و حال و هوای فعلی کشور، امکان تشکیل چنین حکومتی بسیار کم است.
منبع:‌ دیلی صباح