بازار دارو، بیمار است
بازار سیاه دارو نهتنها در ایران که در همه کشورهای جهان وجود دارد. در ایران اما بازار سیاه با افتوخیزهای زیادی روبهرو است. امروز بازار سیاه دارو به شدت رونق یافته و شکل آن تغییر کرده است. خیابان ناصرخسرو که در گذشته به عنوان بازار سیاه دارو شناخته میشد امروز به فضای مجازی راه پیدا کرده است؛ در فضای مجازی به راحتی داروهای نایاب، بیمارستانی و تقلبی به فروش میرسد.
این درحالی است که این روزها کمبود دارو در کشور به حدود 130 قلم رسیده است؛ داروهایی که در بیمارستانها و داروخانهها وجود ندارد اما در بازارهای سیاه مجازی با قیمتهای متنوع و به صورت اصل یا تقلبی به فروش میرسد.
دلایل زیادی برای رونق بازار سیاه وجود دارد. تحریمهای مستقیم و غیرمستقیم برای انتقال ارز و خرید دارو و مواد اولیه اولین دلیل رونقگرفتن بازار سیاه در کشور است که البته تاثیر ناچیزی بر رونق بازار سیاه در کشور دارد. مدیریت نادرست دارو در کشور، خرید بیموقع و توزیع نامناسب دارو نیز باعث رونق بازار سیاه در کشور میشود.
لازم به یادآوری است که یکی دیگر از دلایل رونقگرفتن بازار سیاه دارو مساله عرضه و تقاضاست. از سال 97 قانونی وضع شد که براساس آن پزشکان باید داروهای ایرانی را تجویز کنند؛ بیتوجهی پزشکان به این مهم و تجویز داروی خارجی کمیاب باعث شده که تقاضا برای دارو افزایش پیدا کند و به این شکل سودجویان به فکر گسترش بازار سیاه بیفتند.
امروز حتی داروهای اعصاب و تشنج هم در کشور نایاب است؛ چراکه سیستم توزیع، پخش و نظارت بر عملکرد داروخانهها، شرکتهای تولیدکننده دارو و بیمارستانها وجود ندارد.
بنابراین بسیاری از داروها به جای چیدهشدن در قفسههای داروخانهها در بازار سیاه توزیع میشود و به صورت مجازی و با قیمتهای گزاف به فروش میرسد.
این درحالی است که به دلیل مدیریت نادرست دارویی در کشور داروهای تولید داخل هم دچار کمبود و ورود به بازار سیاه شده است در صورتی که با نظارت و برنامهریزی دقیق میتوان مانع چنین آسیبهایی شد. در کنار مساله کمبود دارو باید نسبت به افزایش داروهای تقلبی در بازار سیاه نیز هشدار داد، ماجرایی که ضربه بزرگی را به صنعت دارویی کشور تحمیل کرده است. امروز داروهای تقلبی زیادی در بازارسیاه عرضه میشود، چراکه هر فردی اجازه فروش دارو در فضا مجازی را دارد. هرچند به تازگی سازمان غذا و دارو فهرست داروخانههای معتبر مجازی را منتشر کرده است اما باید گفت برای کنترل و مدیریت بازار به برنامههای جامعتری نیاز است.
سال گذشته سامانه تیتک یا اصالتسنجی دارو در داروخانهها و کارخانههای تولیدکننده به کار گرفته شد تا فروش داروهای قاچاق و تقلبی در بازار سیاه از رونق بیفتد. این طرح اما در اجرا با مشکلات زیادی روبهرو شد. این طرح تنها برای داروهای انسولین و آنفلوآنزا به کار گرفته شد و شامل معرفی همه داروها نشد. در اجرا هم داروخانهها و کارخانهها با مشکلات زیادی مواجه شدند. یکی از آنها مدت زمان طولانی برای ورود مشخصات دارویی و مصرفکنندگان به سامانه است. اگر شرایط و امکانات لازم برای کاهش زمان ثبت در سامانه وجود داشته باشد، میتوان همه داروها و نیز لوازم بهداشتی و آرایشی را اصالتسنجی کرد تا شهروندان با خیال راحت داروهای مورد نیاز خود را تهیه کنند و بساط بازار سیاه دارو در فضای مجازی هم برچیده شود.