بازار دارو، بیمار است

بازار دارو، بیمار است


  بازار سیاه دارو نه‌تنها در ایران که در همه کشورهای جهان وجود دارد. در ایران اما بازار سیاه با افت‌و‌خیزهای زیادی روبه‌رو است. امروز بازار سیاه دارو به شدت رونق یافته و شکل آن تغییر کرده است. خیابان ناصرخسرو که در گذشته به عنوان بازار سیاه دارو شناخته می‏شد امروز به فضای مجازی راه پیدا کرده است؛ در فضای مجازی به راحتی داروهای نایاب، بیمارستانی و تقلبی به فروش می‌رسد.
این درحالی است که این روزها کمبود دارو در کشور به حدود 130 قلم رسیده است؛ داروهایی که در بیمارستان‎ها و داروخانه‎ها وجود ندارد اما در بازارهای سیاه مجازی با قیمت‎های متنوع و به صورت اصل یا تقلبی به فروش می‏رسد.
دلایل زیادی برای رونق بازار سیاه وجود دارد. تحریم‎های مستقیم و غیرمستقیم برای انتقال ارز و خرید دارو و مواد اولیه اولین دلیل رونق‌گرفتن بازار سیاه در کشور است که البته تاثیر ناچیزی بر رونق بازار سیاه در کشور دارد. مدیریت نادرست دارو در کشور، خرید بی‌موقع و توزیع نامناسب دارو نیز باعث رونق بازار سیاه در کشور می‌شود.
لازم به یادآوری است که یکی دیگر از دلایل رونق‌گرفتن بازار سیاه دارو مساله عرضه و تقاضاست. از سال 97 قانونی وضع شد که براساس آن پزشکان باید داروهای ایرانی را تجویز کنند؛ بی‏توجهی پزشکان به این مهم و تجویز داروی خارجی کمیاب باعث شده که تقاضا برای دارو افزایش پیدا کند‌ و به این شکل سودجویان به فکر گسترش بازار سیاه بیفتند.
 امروز حتی داروهای اعصاب و تشنج هم در کشور نایاب است؛ چراکه سیستم توزیع، پخش و نظارت بر عملکرد داروخانه‎ها، شرکت‎های تولیدکننده دارو و بیمارستان‌ها وجود ندارد.
 بنابراین بسیاری از داروها به جای چیده‌شدن در قفسه‎های داروخانه‌ها در بازار سیاه توزیع می‏شود و به صورت مجازی و با قیمت‎های گزاف به فروش می‏رسد.
این درحالی است که به دلیل مدیریت نادرست دارویی در کشور داروهای تولید داخل هم دچار کمبود و ورود به بازار سیاه شده‎ است در صورتی که با نظارت و برنامه‎ریزی دقیق می‌توان مانع چنین آسیب‌هایی شد. در کنار مساله کمبود دارو باید نسبت به افزایش داروهای تقلبی در بازار سیاه نیز هشدار داد، ماجرایی که ضربه بزرگی را به صنعت دارویی کشور تحمیل کرده است. امروز داروهای تقلبی زیادی در بازار‌سیاه عرضه می‌شود‌، چراکه هر فردی اجازه فروش دارو در فضا مجازی را دارد‌. هرچند به تازگی سازمان غذا و دارو فهرست داروخانه‌های معتبر مجازی را منتشر کرده است اما باید گفت برای کنترل و مدیریت بازار به برنامه‌های جامع‌تری نیاز است.
 سال گذشته سامانه تی‏تک یا اصالت‏سنجی دارو در داروخانه‎ها و کارخانه‏های تولیدکننده به کار گرفته شد تا فروش داروهای قاچاق و تقلبی در بازار سیاه از رونق بیفتد. این طرح اما در اجرا با مشکلات زیادی روبه‏رو شد. این طرح تنها برای داروهای انسولین و آنفلوآنزا به کار گرفته شد و شامل معرفی همه داروها نشد. در اجرا هم داروخانه‏ها و کارخانه‎ها با مشکلات زیادی مواجه شدند. یکی از آنها مدت زمان طولانی برای ورود مشخصات دارویی و مصرف‏کنندگان به سامانه است. اگر شرایط و امکانات لازم برای کاهش زمان ثبت در سامانه وجود داشته باشد، می‎توان همه داروها و نیز لوازم بهداشتی و آرایشی را اصالت‏سنجی کرد تا شهروندان با خیال راحت داروهای مورد نیاز خود را تهیه کنند و بساط بازار سیاه دارو در فضای مجازی هم برچیده شود.