فیلم «سردار اودهام» بار دیگر به ماجرای استقلال هندوستان پرداخته و روایتی تلخ از این اتفاق دارد
روایت بالیوود از استقلال هند
صنعت سینمای هند که در چند سال اخیر سراغ تولید درامهای پرتنش اجتماعی رفته و از سبک و سیاق بالیوودی خود فاصله گرفته، به شخصیتهای تاریخی کشور نیز علاقه خاصی پیدا کرده و ساخت درامهای شرححالگونه به صورت یک اپیدمی درآمده و از رونق خاصی برخوردار شدهاست. این ژانر سینمایی در سال تعداد قابلتوجهی از تولیدات بالیوود را پوشش میدهد و هر روز خبری تازه راجع به تولید فیلمی درباره چهرههای سرشناس و محبوب تاریخ منتشر میشود. این فیلمها تنها اختصاص به چهرههای مهم سیاسی هند ندارد و افراد مختلفی از فعالان سرشناس در تمام زمینههای سیاسی، فرهنگی، هنری و... را دربرمیگیرد. البته علاقه فیلمسازان هندی بیشتر به ساخت فیلم در رابطه با سیاستمداران مقاطع مختلف تاریخی کشور است و این احساس وجود دارد که باید تماشاگران جوان کشور را با فعالیتها و مبارزات رجل سیاسی و اجتماعی آشنا کرد. «سردار اودهام» هم یکی از همین محصولات جدید بالیوود است که به شرح بخش دردناکی از تاریخ هند میپردازد. سوجیت سرکار، کارگردان این درام شرححالگونه تاریخی، فیلمنامه آن را چند بار تغییر داد تا به قول خودش حق مطلب را در ارتباط با شخصیت محوری داستان فیلمش ادا کند. اودهام سینگ که نامی آشنا برای هندیهاست، یک مبارز راه آزادی و استقلال هند از ایالت پنجاب بود. نام او بهدلیل ترور مایکل اودوایر، افسر ارتش بریتانیا در شهر لندن جزو بخشی از تاریخ پرغرور هندیها درآمدهاست. اودوایر زمان قتلعام اعتراضات شهر آمریتسار، فرماندار پنجاب تحت تسلط بریتانیا و از افسران مسؤولی بود که دستور شلیک به تظاهرکنندگان بیدفاع و بیسلاح را داد. این کشتار بیرحمانه با عنوان قتلعام باغ جالانوالا معروف شد. نیروهای ارتش بریتانیا در جریان این قتلعام در 13 آوریل 1919 به کشتار تعداد زیادی از اهالی شهر در یکی از باغها و خیابانهای اطراف آن پرداختند.
اودهام سینگ که در جریان این قتلعام در آمریتسار حضور داشت و در کنار بقیه بازماندگان به کمک زخمیها و بازماندگان شتافت کینه این قتلعام را به دل گرفت و به خود وعده داد که انتقام خون شهیدان و کشتهشدگان راه آزادی و استقلال را بگیرد. به همین منظور، او راهی لندن شد و با گروهی از فعالان مدنی هندی و انگلیسی در این شهر ارتباط برقرار کرد. او که دیدگاههای چپگرایانه داشت حتی با طرفهای روسی هم مذاکره کرد و مایکل اودوایر را در یک جلسه عمومی شهر و در جلوی چشم حضار به گلوله بست. اودهام سینگ از سوی دادگاه و دولت بریتانیا بهعنوان خائن و تروریست معرفی شد و در سحرگاه 31 جولای 1940 در 40سالگی به دار آویخته شد.
ویکی کوشال، بازیگر خودساخته هندی که در دو سال اخیر بهدلیل بازی در چند درام خانوادگی و جنگی و میهنپرستانه بهصورت یکی از چهرههای مطرح جوان بالیوود درآمده، در سردار اودهام نقش اودهام سینگ در فاصله سنی 20 تا 40سالگی را بازی میکند. سوجیت سرکار طرح ساخت فیلمش را اواسط دهه 90میلادی و زمانی که در کالج شهید بگات سینگ تحصیل میکرد، ریخت. آن زمان برای اولین بار بود که، درباره اودهام میشنید و سخت تحت تاثیر اقداماتش قرار گرفت. فیلمساز میگوید عجلهای برای ساخت فیلم نداشت و میخواست کاملا درباره این شخصیت و فاجعه قتلعام آن زمان تحقیق کند. قصد او ساخت فیلمی جذاب بود که تماشاگران جوان کشورش با علاقه به تماشای آن بنشینند و آن فاجعه تاریخی را مورد بحث قرار دهند. اولین انتخاب سرکار برای نقش شخصیت محوری داستان عرفانخان بود که شهرتی بینالمللی دارد و متخصص بازی در درامهای غیرمتعارف است. سرکار میخواست ایفای نقش دوران نوجوانی اودهام را هم به دست پسر این بازیگر بابل بسپارد که شباهت زیادی به پدرش دارد. اما بیماری سرطان عرفانخان (که بالاخره به مرگش منجر شد) مانع از همکاریاش با این پروژه تاریخی شد.
هیجانزدگی بازیگر
ویکی کوشال از انتخاب خود برای ایفای نقش اودهام بسیار هیجانزده شد و در مصاحبهای اعلام کرد بازی در چنین فیلمی یکی از آرزوهای بزرگ زندگیاش بودهاست و شدیدا سرکار را برای کارگردانی فیلم مورد ستایش قرار داد. به گفته فیلمساز، کوشال تمام توجه و وقت خود را برای قرار گرفتن در روح کاراکتر و شخصیت اودهام سینگ گذاشت و حتی برای ظاهر شدن در نقش دوران 20سالگی اودهام، طی یک ماه 15 کیلو وزن کم کرد. سرکار میگوید: «برای نقش اودهام بازیگری را میخواستم که تمام هوش و حواس و قلبش را در اختیار فیلم و این شخصیت قرار دهد و باید بگویم کوشال دقیقا همین کار را انجام داد.» کار فیلمبرداری فیلم به دلیل لوکیشنها و فصلهای متفاوت کمی تولید کشید. نهتنها صحنههای فیلم باید در روسیه، ایرلند، انگلستان و بخشهایی از هند فیلمبرداری میشدند بلکه داستان فیلم میطلبید که صحنههای آن در هر چهار فصل سال فیلمبرداری شود.
کووید ــ 19 مانع از اکران عمومی سردار اودهام در سینماها شد و سر از پلتفرمهای دیجیتالی درآورد. آمازون که فیلم را بهصورت استریم پخش کرد، از استقبال خوب و بالای تماشاگران خانگی هندی خبر میدهد. منتقدان سینمایی هم یکپارچه به تحسین فیلم، داستان، بازیها، کارگردانی، دیالوگها و صحنهآرایی آن پرداختند. به گفته آنها، سرکار توانسته بهخوبی فضای آن دوران را جلوی دوربین به تصویر بکشد. با این حال، همین منتقدان از طولانی بودن زمان فیلم گله کردند و گفتند با یک تدوین مجدد میشد آن را کوتاهتر کرد تا ریتم تندتری پیدا کند. سردار اودهام یکی از 14 فیلم انتخابی آکادمی اسکار هند برای شرکت در رقابتهای بهترین فیلم خارجی سال بود. انتخاب نشدن فیلم برای نودوچهارمین دوره مراسم اسکار، انتقاد سازندگان آن را به همراه داشت. اعضای آکادمی به دو دلیل فیلم را انتخاب نکردند: زمان بیش از اندازه طولانی آن و تاخیر طولانی در رسیدن به اوج داستان. اما رسانههای هندی گفتند دلیل اصلی انتخاب نشدن فیلم این بوده که هیات انتخاب احساس میکرد فیلم بیش از اندازه ضدانگلیسی است و تخم نفرت علیه انگلیسیها و خارجیها را میپراکند. رسانهها همچنین دلایل هیات انتخاب را بیمعنی و پوچ ارزیابی کردند. کوشال و سرکار هم این انتخاب را شخصی و گزینشی اعلام کردند.