اهرمی برای دریافت خسارت نداریم
فواد ایزدی استاد دانشکده مطالعات جهان
اگر از ابتدای انقلاب نموداری از تحریمهای آمریکا وضع شود نشان میدهد این تحریم همواره رو به افزایش بوده و روندی صعودی داشته است. فرقی هم نمیکند ایران در ذیل کدام دولت ( شامل دولتهای آقایان هاشمی، خاتمی، احمدینژاد یا روحانی ) باشد.
روند افزایشی و همیشگی تحریمها همواره و در همه دولتهای جمهوری اسلامی ایران از سوی آمریکا وجود داشته است. البته ممکن است تحریمها نوسان داشته باشد اما روند همیشه رو به بالا است.
زمانی که در نود و نهمین روز دولت آقای روحانی در ژنو توافق اولیه حاصل شد «فکتشیتی» از سوی دولت اوباما منتشر شد که در آن به دلایل توافق با ایران از سوی آمریکا اشاره
شده بود.
یکی از دلایلی که در آن مورد بحث قرار گرفت این بود که تحریمهای زمان اوباما در حال سست شدن بود. به عبارت دیگر یکی از دلایل آمریکا برای توافق با ایران این بود که تحریمها علیه جمهوری اسلامی مستحکم
شود.
چون سیاستهای آمریکا در آن زمان جواب نداده بود و دولت اوباما در پی راهحلی بود تا مجموعه کشورها از جمله چین و روسیه را که به سمت روابط عادیتر با ایران میرفتند، با سیاستهای آمریکا
همسو کند.
با این هدف که هم در حوزه هستهای امتیازاتی بگیرد و هم اینکه در قالب متن، توافقی حاصل شود که براساس آن مکانیزمی ایجاد کنند تا تحریمها در ذیل آن توافق مستحکم شود. البته ممکن است تحریمهای قانونی حداقل در متن برجام کاهش یافته باشد اما در عمل این اتفاق نیفتاد.
حال اینجا این سوال مطرح میشود که اگر برجام نبود، سست شدن تحریمهای آمریکا ادامه پیدا میکرد؟ با توجه به وقوع توافق برجام البته به صورت عینی نمیتوان به این سوال پاسخ روشنی داد.
بعد از توافق برجام دولت اوباما به صورت نصف ونیمه برخی از تحریمها را تعلیق و برخی دیگر ازتحریمها ادامه پیدا کرد.
به عبارت دیگر آن چیزی که در کاغذ نوشته شده با آن چیزی که در عمل اتفاق افتاد تفاوت زیادی داشت.
نکته قابل تامل اینکه بعد از برجام، برخی از اعضای دولت آقای روحانی مثل آقای سیف رئیس کل آن زمان بانک مرکزی اعلام کردند که برجام هیچ حاصلی برای ایران نداشت. همان موقع آمریکاییها اعلام میکردند که تحریمها برداشته شده اما اینکه چرا شرکتهای اقتصادی با ایران همکاری نمیکنند موضوعی نیست که به ما مربوط باشد.
در حال حاضر حرف تیم مذاکرهکننده ایرانی این است که ما در شرایط کنونی کاری به حاشیهها نداریم. دلیل اصلی حضور ما برای مذاکره این است که تحریمها
لغو شود.
به اعتقاد من چه ایران برجام را ادامه دهد و چه در این مسیر هم امتیاز بدهد یا ندهد باز هم روند تحریمها و اعمال خسارت علیه کشورمان رو به افزایش خواهد بود و تغییری در آن حاصل نخواهد شد.
در حال حاضر هم با اینکه آمریکا ادعا میکند تمایل به ادامه مذاکره با ایران دارد اما به صورت هفتگی تحریمهای جدیدی را علیه کشورمان اعمال میکند.
دیپلماتهای ما در مذاکرات هم قاعدتا به این نکته واقفند که دلیل حضور آمریکا در شش دور قبلی گفتوگوهای وین، همسو کردن سایر کشورها برای اعمال تحریمهای بیشتر علیه ایران است و بنابراین اساسا نمیشود انتظار داشت که تحریمها برداشته شود و کماکان روند اعمال خسارت علیه ایران ادامه پیدا
خواهد کرد.
بنابراین بر این باورم که آمریکا به هیچ وجه ذیل برجام به ما خسارت پرداخت نمیکند و ما هم در عمل اهرمی برای دریافت خسارت نداریم اما اهرم عقل میگوید که از یک جا نباید دو بار گزیده شد و دیپلماتهای ایران هم باید بر همین اساس، طرف مقابل را مدیریت
کنند.