مروری بر دستاوردهای بزرگ انقلاب اسلامی در 40 سال اخیر که نام ایران را جهانی کرده است
ای سرزمین من....
چهل سال پنجه در پنجه استکبار بودیم، چهل سال با تحریم همقدم بودیم، چهل سال جنگ نظامی و اقتصادی داشتیم، ولی به زانو در نیامدیم، سربلند زندگی کردیم و جلو رفتیم. آنقدر که امروز با افتخار پرچم سهرنگ کشورمان را به دوش میکشیم و 22 بهمن انقلابمان را جشن میگیریم.دستاوردهای علمی ایران طی 4 دهه گذشته آنقدر چشمگیر و قابل توجه بوده که حالا ایران در بسیاری از زمینهها، کشوری پیشتاز به شمار میرود و حرفهای بسیاری برای گفتن دارد. در این جا قصد داریم نیم نگاهی داشته باشیم به بزرگترین دستاوردهای علمی ایران که زبانزد جهانیان است.
جایگاه های علمی
یکی از افتخارات ایران بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، رشد روز افزون و حضور فعال ایران در عرصههای مختلف علمی و دانشگاهی است. پیش از انقلاب اسلامی، ایران هیچ دانشمند برتر جهانی نداشته اما طبق اعلام پایگاه بینالمللی وبآوساینس تا سال2016، ایران دارای ۲۰۸ دانشمند برتر است که در میان دانشمندان معتبر دنیا قرار دارند. به واقع رشد و توسعه در این زمینه بهقدری با سرعت پیش رفته که تا سال ۱۳۹۶ بیش از ۳۰۰ هزار اختراع در کشور ثبت شده است. براساس گزارش پایگاه آی اس آی، ایران از لحاظ کمیت علمی در سال ۲۰۱۶ رتبه ۱۷ جهانی را کسب کرده و در حوزه تولید مقاله به نرخ ۴۳۲۹۲ رسیده است. علاوهبرآن، ایران رتبه نخست در بین ۲۵ کشور برتر در خصوص تولید مقالاتی که بیشترین ارجاعات جهانی را دارد کسب کرده است. همچنین طبق آمار پایگاه رتبه بندی تایمز، ایران با داشتن ۱۸ دانشگاه برتر، رتبه ۱۷ جهانی را به خود اختصاص داده است.
جهشهای پزشکی
ایران در سال ۵۶ با ۳۳ میلیون جمعیت، به عنوان کشوری کاملا وابسته، نیازمند ورود پزشک خارجی از سایر کشورها بود اما حالا بهرغم افزایش دوبرابری جمعیت کشور دیگر نه تنها نیازی به حضور پزشکان خارجی ندارد بلکه به پیشرفتی ۱۵ برابری در این عرصه رسیده و از وجود متخصصانی خبره بهره می برد. امروزه ایران درحوزه پزشکی زبانزد جهانیان است و حتی مردم بسیاری از کشورهای دیگر که روزی به ایران برتری داشتند، به کشور ما سفر می کنند تا تحت درمان پزشکان ایرانی قرار گیرند. همچنین پیشرفتهای دارویی و کشف و تولید داروهای جدید و نوترکیب، پیشرفت در حوزه تخصصهای جراحی و ابداع روشهای جدید درمانی، ریشهکن کردن بعضی از بیماریها، بهبود وضعیت درمانی، تاسیس و گسترش مراکز علمی- پژوهشی مورد نیاز جامعه و توجه ویژه به مهندسی پزشکی از مهمترین دستاوردهای انقلاب اسلامی در زمینه پزشکی بوده است. دانش پزشکی ایران در حوزههایی چون سلولهای بنیادین، ترمیم ضایعات نخاعی، تولید داروهای راهبردی، شبیهسازی حیوانات و … نیز پیشرفتهای چشمگیری داشته و در ردیف نخستینهای دنیا قرار گرفته است.
بیوتکنولوژی
(زیست فناوری)
بیوتکنولوژی یا زیست فناوری از تركیب علم بیولوژی و فن تکنولوژی با رابطههای بسیار پیچیده بـه وجود آمده و به عنوان پاکترین فناوری میتواند نقش مؤثری در توسعه کشورها در ابعاد مختلف داشته باشد. در ایران نیز حدود ۳۰سال از عمر این فناوری جدید میگذرد که به لطف تلاشی 30 ساله، هم اکنون ایران با پیشرفت در این حوزه جایگاه بسیار خوبی کسب کرده و بین ۵ تولیدکننده نخست آسیا در حوزه زیست فناوری قرار دارد؛ ایران در حوزه داروسازی نیز رتبه هشتم دنیا را به خود اختصاص داده و در اقتصاد زیستی بخصوص در حوزه دارو نیز عملکرد موفقی داشته است. تامین بیش از 95 درصد داروها، واکسنهای انسانی و دامی، تولید نهال خرما و صور، تولید داروی هپاتیت سی تولید داروهای نوترکیب(سرطان، ایدز، هپاتیت، دیابت)، تولید گیاهان برنجی و پنبهای بدون سم، رتبه اول ساخت سرم دامی در غرب آسیا، تولید 350 میلیون واکسن انسانی در سال از مهمترین دستاوردهای ایران در این عرصه به شمار میرود.
فناوری فضایی
امروز در دنیا، ماهوارهها به عنوان چشم سوم بشر شناخته میشوند و کشورهای فاقد این صنعت، کشورهای کور نام میگیرند. خوشبختانه ایران طی یک دهه گذشته به پیشرفت های چشمگیری در این عرصه دست یافته است. پرتاب ماهواره سینا 1 در سال 1384 و قرار گرفتن این ماهواره در مدار زمین، ارسال حیات به فضا و تحقیقات زیستی در سال 1391 و پرتاب کاوشگر پژوهش حامل دومین میمون فضایی، از دستاوردهای ارزشمند فضایی ایران به شمار میروند. چه بساکه بنا به اظهارنظر مؤسسۀ معتبر جهانی فوتون، ایران یکی از قدرتهای نوظهور در عرصه فناوری هوا و فضا و یازدهمین کشور از نظر توسعه در عرصه فناوری فضایی است. همچنین ایران اکنون در جمع یازده کشور دارای فناوری پرتاب ماهواره قرار دارد. رتبه دوم در زمینه پرتاب، زیرساختها، بخشهای ناوبری و علوم اکتشافات، و رتبه پنجم در بخش سنجش از راه دور و بخش فناوریهای ماهواره، از دیگر موفقیتهای ایران و دانشمندان توانمند ایرانی در این عرصه محسوب میشوند.
فناوری هستهای
دستیابی به فناوری هسته ای یکی از مهمترین اهدافی است که ایران در 4 دهه گذشته با تمام قوا برای آن تلاش کرده و در این مسیر، چالش های سیاسی مختلفی را پشت سرگذاشته اما هیچ یک از این چالش ها نتوانسته ایران و دانشمندان توانمند هسته ای کشور را از دستیابی به این فناوری که در انحصار کشورهای قدرتمند جهان است، بازدارد و استقلال علمی و فناوری ایران را دچار تزلزل کند. به واقع موفقیت های ایران در حوزه های مختلف هسته ای قابل ستایش و جای شهدای هستهای بسیار خالی است. به عنوان نمونههایی از تلاش نخبگان ایرانی و صبر و استقامت ملت ایران در این راه پرتلاطم می توان به دستگاه توليد آب از رطوبت هوا، رآکتورهای هسته ای تولید نیرو، تولید سوخت هسته ای، پرتوفرآوری گاما، غنیسازی اورانیوم، نیروگاه های اتمی و تحقیقاتی، ساخت سانتریفیوژهای جدید و پیشرفته، مبارزه با آفات، کاربردهای هسته ای در پزشکی مانند رادیوایزوتوپها و رادیو داروهای تولید شده، کاربردهای فناوری هسته ای در بخش کشاورزی و پزشکی و...اشاره کرد.
نانوتکنولوژی
نانوتکنولوژي یا ریزذرهها در تعریفی ساده، توانمندی توليد مواد، ابزارها و سيستمهای جديد با در دست گرفتن کنترل در سطوح مولکولی و اتمی است که به عنوان یک فناوری جديد، تمام دنيا را فرا گرفته و بسیار هم حایزاهمیت است. بسياري از کشورهاي توسعهيافته و در حال توسعه، برنامههای مختلفی را در سطح ملي و به منظور پشتيباني از فعاليتهای تحقيقاتي و صنعتي نانوتکنولوژي تدوين و اجرا ميکنند، زيرا ریزذرهها به عنوان انقلابي در شرف وقوع، آينده اقتصادي کشورها و جايگاه آنها در جهان را تحت تاثير جدي قرار خواهد داد. برای نانوتکنولوژی، کاربردهای حوزههای مختلف از غذا، دارو، تشخيص پزشکی و بيوتکنولوژی تا الکترونيک، کامپيوتر، ارتباطات، حمل ونقل، انرژی، محيط زيست، مواد، هوا فضا و امنيت ملي عنوان شده که ایران نیز پیشرفتهای چشمگیری در دستیابی به این فناوری داشته است. در سال 1384 سند 10 سالهای برای فناوری نانو طراحی شد که ایران را به دستاوردهای ارزشمندی رساند، بطوریکه ایران از رتبه 56 خود در سال 1380 به رتبه 8 دنیا در سال 1392 رسید.
سلولهای بنیادین
سلولهای بنیادی و علوم پزشکی بازساختی یکی از مهمترین حوزههای پزشکی در جهان است که میتواند انقلابی در این حوزه به وجود آورده و بسیاری از بیماریها را درمان کند. چه بساکه که ایران نیز طی سالهای اخیر، رشد شتابانی در این زمینه داشته و با همت و تلاش محققان کشور حرفهای مهمی برای گفتن دارد. ظهور علم سلولهای بنیادی در ایران تقریباً از دهه هفتاد آغاز شده و به پیشرفت های خوبی در زمینه تحقیقاتی و درمانی رسیده است؛ به طوری که در حال حاضر ایران جزء یک درصد کشورهای دنیاست که به توانمندی پیوند سلولهای بنیادی خونساز دستیافته و جایگاه بالایی را از آن خود کرده است. پیشرفت ایران در بحث سلولهای بنیادین تا حدی بوده که هم اکنون یک کشور پیشتاز بهشمار میرود و به قطب پیوند سلولهای بنیادی خون ساز منطقه تبدیل شده است. به واقع، پیوند سلولهای بنیادی خون ساز در حدود ۴۵ کشور دنیا از جمله ایران انجام میشود و حدود ۷۰ نوع بیماری صعبالعلاج با استفاده از سلولهای بنیادی خون ساز، علاج قطعی پیدا میکنند.
اقتدار نظامی
پیش از انقلاب، نیروهای مسلح ایران در بعد تجهیزات و آموزش، وابسته به غرب بود، اما حالا دیگر خبری از این وابستگی نیست و پیشرفت ایران در زمینه علم، ساخت و تولید انواع سلاح ها و تجهیزات نظامی طی 40 سال گذشته و در سایه تحریم ها به قدری شگفت انگیز بوده که ایران را به خودکفایی و اقتدار رسانده است. چه بساکه موسسه «گلوبال فایرپاور» اخیرا در آماری اعلام کرده: «ارتش ایران در رتبه 23 جهان قرار گرفته است.» ساخت انواع موشکهای پیشرفته یکی از موفقیتهایی است که به طور محسوس و گسترده در حوزه نظامی کشورمان شاهد آن هستیم. پیشرفت موشکی ایران سبب شده که برخی از کشورهای غربی همواره در یک موضع دخالت آمیز سعی در زمین گیر کردن ایران داشته و کشور ما را از پیشرفتهای بعدی بازدارند اما به لطف توانمندی نخبگان ایرانی، پیشرفت و قدرت ایران در حوزه نظامی و موشکی به جهانیان اثبات شده و نتیجه آن نیز چیزی جز اقتدار و امنیت کشور نیوده است.
یکی از افتخارات ایران بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، رشد روز افزون و حضور فعال ایران در عرصههای مختلف علمی و دانشگاهی است. پیش از انقلاب اسلامی، ایران هیچ دانشمند برتر جهانی نداشته اما طبق اعلام پایگاه بینالمللی وبآوساینس تا سال2016، ایران دارای ۲۰۸ دانشمند برتر است که در میان دانشمندان معتبر دنیا قرار دارند. به واقع رشد و توسعه در این زمینه بهقدری با سرعت پیش رفته که تا سال ۱۳۹۶ بیش از ۳۰۰ هزار اختراع در کشور ثبت شده است. براساس گزارش پایگاه آی اس آی، ایران از لحاظ کمیت علمی در سال ۲۰۱۶ رتبه ۱۷ جهانی را کسب کرده و در حوزه تولید مقاله به نرخ ۴۳۲۹۲ رسیده است. علاوهبرآن، ایران رتبه نخست در بین ۲۵ کشور برتر در خصوص تولید مقالاتی که بیشترین ارجاعات جهانی را دارد کسب کرده است. همچنین طبق آمار پایگاه رتبه بندی تایمز، ایران با داشتن ۱۸ دانشگاه برتر، رتبه ۱۷ جهانی را به خود اختصاص داده است.
جهشهای پزشکی
ایران در سال ۵۶ با ۳۳ میلیون جمعیت، به عنوان کشوری کاملا وابسته، نیازمند ورود پزشک خارجی از سایر کشورها بود اما حالا بهرغم افزایش دوبرابری جمعیت کشور دیگر نه تنها نیازی به حضور پزشکان خارجی ندارد بلکه به پیشرفتی ۱۵ برابری در این عرصه رسیده و از وجود متخصصانی خبره بهره می برد. امروزه ایران درحوزه پزشکی زبانزد جهانیان است و حتی مردم بسیاری از کشورهای دیگر که روزی به ایران برتری داشتند، به کشور ما سفر می کنند تا تحت درمان پزشکان ایرانی قرار گیرند. همچنین پیشرفتهای دارویی و کشف و تولید داروهای جدید و نوترکیب، پیشرفت در حوزه تخصصهای جراحی و ابداع روشهای جدید درمانی، ریشهکن کردن بعضی از بیماریها، بهبود وضعیت درمانی، تاسیس و گسترش مراکز علمی- پژوهشی مورد نیاز جامعه و توجه ویژه به مهندسی پزشکی از مهمترین دستاوردهای انقلاب اسلامی در زمینه پزشکی بوده است. دانش پزشکی ایران در حوزههایی چون سلولهای بنیادین، ترمیم ضایعات نخاعی، تولید داروهای راهبردی، شبیهسازی حیوانات و … نیز پیشرفتهای چشمگیری داشته و در ردیف نخستینهای دنیا قرار گرفته است.
بیوتکنولوژی
(زیست فناوری)
بیوتکنولوژی یا زیست فناوری از تركیب علم بیولوژی و فن تکنولوژی با رابطههای بسیار پیچیده بـه وجود آمده و به عنوان پاکترین فناوری میتواند نقش مؤثری در توسعه کشورها در ابعاد مختلف داشته باشد. در ایران نیز حدود ۳۰سال از عمر این فناوری جدید میگذرد که به لطف تلاشی 30 ساله، هم اکنون ایران با پیشرفت در این حوزه جایگاه بسیار خوبی کسب کرده و بین ۵ تولیدکننده نخست آسیا در حوزه زیست فناوری قرار دارد؛ ایران در حوزه داروسازی نیز رتبه هشتم دنیا را به خود اختصاص داده و در اقتصاد زیستی بخصوص در حوزه دارو نیز عملکرد موفقی داشته است. تامین بیش از 95 درصد داروها، واکسنهای انسانی و دامی، تولید نهال خرما و صور، تولید داروی هپاتیت سی تولید داروهای نوترکیب(سرطان، ایدز، هپاتیت، دیابت)، تولید گیاهان برنجی و پنبهای بدون سم، رتبه اول ساخت سرم دامی در غرب آسیا، تولید 350 میلیون واکسن انسانی در سال از مهمترین دستاوردهای ایران در این عرصه به شمار میرود.
فناوری فضایی
امروز در دنیا، ماهوارهها به عنوان چشم سوم بشر شناخته میشوند و کشورهای فاقد این صنعت، کشورهای کور نام میگیرند. خوشبختانه ایران طی یک دهه گذشته به پیشرفت های چشمگیری در این عرصه دست یافته است. پرتاب ماهواره سینا 1 در سال 1384 و قرار گرفتن این ماهواره در مدار زمین، ارسال حیات به فضا و تحقیقات زیستی در سال 1391 و پرتاب کاوشگر پژوهش حامل دومین میمون فضایی، از دستاوردهای ارزشمند فضایی ایران به شمار میروند. چه بساکه بنا به اظهارنظر مؤسسۀ معتبر جهانی فوتون، ایران یکی از قدرتهای نوظهور در عرصه فناوری هوا و فضا و یازدهمین کشور از نظر توسعه در عرصه فناوری فضایی است. همچنین ایران اکنون در جمع یازده کشور دارای فناوری پرتاب ماهواره قرار دارد. رتبه دوم در زمینه پرتاب، زیرساختها، بخشهای ناوبری و علوم اکتشافات، و رتبه پنجم در بخش سنجش از راه دور و بخش فناوریهای ماهواره، از دیگر موفقیتهای ایران و دانشمندان توانمند ایرانی در این عرصه محسوب میشوند.
فناوری هستهای
دستیابی به فناوری هسته ای یکی از مهمترین اهدافی است که ایران در 4 دهه گذشته با تمام قوا برای آن تلاش کرده و در این مسیر، چالش های سیاسی مختلفی را پشت سرگذاشته اما هیچ یک از این چالش ها نتوانسته ایران و دانشمندان توانمند هسته ای کشور را از دستیابی به این فناوری که در انحصار کشورهای قدرتمند جهان است، بازدارد و استقلال علمی و فناوری ایران را دچار تزلزل کند. به واقع موفقیت های ایران در حوزه های مختلف هسته ای قابل ستایش و جای شهدای هستهای بسیار خالی است. به عنوان نمونههایی از تلاش نخبگان ایرانی و صبر و استقامت ملت ایران در این راه پرتلاطم می توان به دستگاه توليد آب از رطوبت هوا، رآکتورهای هسته ای تولید نیرو، تولید سوخت هسته ای، پرتوفرآوری گاما، غنیسازی اورانیوم، نیروگاه های اتمی و تحقیقاتی، ساخت سانتریفیوژهای جدید و پیشرفته، مبارزه با آفات، کاربردهای هسته ای در پزشکی مانند رادیوایزوتوپها و رادیو داروهای تولید شده، کاربردهای فناوری هسته ای در بخش کشاورزی و پزشکی و...اشاره کرد.
نانوتکنولوژی
نانوتکنولوژي یا ریزذرهها در تعریفی ساده، توانمندی توليد مواد، ابزارها و سيستمهای جديد با در دست گرفتن کنترل در سطوح مولکولی و اتمی است که به عنوان یک فناوری جديد، تمام دنيا را فرا گرفته و بسیار هم حایزاهمیت است. بسياري از کشورهاي توسعهيافته و در حال توسعه، برنامههای مختلفی را در سطح ملي و به منظور پشتيباني از فعاليتهای تحقيقاتي و صنعتي نانوتکنولوژي تدوين و اجرا ميکنند، زيرا ریزذرهها به عنوان انقلابي در شرف وقوع، آينده اقتصادي کشورها و جايگاه آنها در جهان را تحت تاثير جدي قرار خواهد داد. برای نانوتکنولوژی، کاربردهای حوزههای مختلف از غذا، دارو، تشخيص پزشکی و بيوتکنولوژی تا الکترونيک، کامپيوتر، ارتباطات، حمل ونقل، انرژی، محيط زيست، مواد، هوا فضا و امنيت ملي عنوان شده که ایران نیز پیشرفتهای چشمگیری در دستیابی به این فناوری داشته است. در سال 1384 سند 10 سالهای برای فناوری نانو طراحی شد که ایران را به دستاوردهای ارزشمندی رساند، بطوریکه ایران از رتبه 56 خود در سال 1380 به رتبه 8 دنیا در سال 1392 رسید.
سلولهای بنیادین
سلولهای بنیادی و علوم پزشکی بازساختی یکی از مهمترین حوزههای پزشکی در جهان است که میتواند انقلابی در این حوزه به وجود آورده و بسیاری از بیماریها را درمان کند. چه بساکه که ایران نیز طی سالهای اخیر، رشد شتابانی در این زمینه داشته و با همت و تلاش محققان کشور حرفهای مهمی برای گفتن دارد. ظهور علم سلولهای بنیادی در ایران تقریباً از دهه هفتاد آغاز شده و به پیشرفت های خوبی در زمینه تحقیقاتی و درمانی رسیده است؛ به طوری که در حال حاضر ایران جزء یک درصد کشورهای دنیاست که به توانمندی پیوند سلولهای بنیادی خونساز دستیافته و جایگاه بالایی را از آن خود کرده است. پیشرفت ایران در بحث سلولهای بنیادین تا حدی بوده که هم اکنون یک کشور پیشتاز بهشمار میرود و به قطب پیوند سلولهای بنیادی خون ساز منطقه تبدیل شده است. به واقع، پیوند سلولهای بنیادی خون ساز در حدود ۴۵ کشور دنیا از جمله ایران انجام میشود و حدود ۷۰ نوع بیماری صعبالعلاج با استفاده از سلولهای بنیادی خون ساز، علاج قطعی پیدا میکنند.
اقتدار نظامی
پیش از انقلاب، نیروهای مسلح ایران در بعد تجهیزات و آموزش، وابسته به غرب بود، اما حالا دیگر خبری از این وابستگی نیست و پیشرفت ایران در زمینه علم، ساخت و تولید انواع سلاح ها و تجهیزات نظامی طی 40 سال گذشته و در سایه تحریم ها به قدری شگفت انگیز بوده که ایران را به خودکفایی و اقتدار رسانده است. چه بساکه موسسه «گلوبال فایرپاور» اخیرا در آماری اعلام کرده: «ارتش ایران در رتبه 23 جهان قرار گرفته است.» ساخت انواع موشکهای پیشرفته یکی از موفقیتهایی است که به طور محسوس و گسترده در حوزه نظامی کشورمان شاهد آن هستیم. پیشرفت موشکی ایران سبب شده که برخی از کشورهای غربی همواره در یک موضع دخالت آمیز سعی در زمین گیر کردن ایران داشته و کشور ما را از پیشرفتهای بعدی بازدارند اما به لطف توانمندی نخبگان ایرانی، پیشرفت و قدرت ایران در حوزه نظامی و موشکی به جهانیان اثبات شده و نتیجه آن نیز چیزی جز اقتدار و امنیت کشور نیوده است.