بسته شدن زاینده رود بیشتر از همه ، حقآبهداران اصفهانیها را نگران کرده است
کشاورزان؛ بازنده اصلی خشکی زایندهرود
حدود دوماه پیش، در گیرودار خبرهایی که سرخط شان به کرونا می رسید، با خبر بازگشایی زاینده رود و جریان دوباره آب خیلیها خوشحال شدند از قول یکی از اعضای هیات مدیره نظام صنفی کشاورزی اصفهان در 15فروردین منتشر شد، البته حسین محمدرضایی همان موقع گفته بود با توجه به میزان بارشهای بهاره در دو ماه آینده برای تداوم زاینده رود برای کشت تابستانه تصمیمگیری خواهد شد و حالا که دوماه از این بازگشایی گذشته، حسن ساسانی معاون حفاظت و بهرهبرداری شرکت آب منطقهای اصفهان از بسته شدن زاینده رود خبر می دهد و می گوید، توزیع آب زایندهرود بین ۱۲ تا ۱۵ خرداد به اتمام میرسد و این یعنی برخلاف تصور عموم، حجم بارشها در این مدت جوابگوی میزان مصرف آب انجام شده در این استان نبوده است، افزایش آب مصرفی که در این استان هم مثل خیلی از استانهای دیگر کشورمان یک دلیل بیشتر نداشته؛ شیوع ویروس کرونا! حالا نتیجه همه این اتفاقها در کنار هم بسته شدن دوباره زاینده رود است ، خبری که شاید دل خیلی از اصفهانیها را غمگین کند، اما برای حقآبهداران اصفهانی با نگرانیهای زیادی همراه است.
مدت زیادی نگذشت که با درخواست جهاد کشاورزی این استان و نیاز آبی کشت پاییزه غلات جلسه کارگروه سازگاری با کم آبی در 4 فروردین 99 در استانداری اصفهان برگزار و مقرر شد از بامداد جمعه 15 فروردین ، خروجی سد زایندهرود برای تکمیل و توزیع آب کشاورزی غلات افزایش پیدا کند .
همچنین مقرر شد این افزایش دِبی تا نیمه نخست خرداد با توجه به نیاز آبی کشاورزان توزیع شود و این یعنی زاینده رود چند روزی بیشتر مهمان مردم اصفهان نیست و مجدد خشک می شود. چراکه ظاهرا بارشهای امسال کمک چندانی به پر شدن حجم مخزن سد زاینده رود نکرده است و طبق گزارش روز 31 اردیبهشت ، ورودی به سد زاینده رود 104 و خروجی از آن 97 مترمکعب برثانیه ثبت شده و حجم مخزن این سد، نسبت به مدت مشابه در سال آبی گذشته با 11 درصد کاهش همراه بوده است.
این اما همه ماجرا نیست و در دنیای آمارها، خبرهای خوشی از زاینده رود نمیرسد،چراکه طبق همین اعداد و ارقام در حال حاضر ذخیره مخزن سد زایندهرود 619 میلیون متر مکعب است که در مدت زمان مشابه در سال آبی گذشته بالغ بر 698 میلیون متر مکعب بوده؛ این یعنی کاهش محسوسی که با توجه به کاهش بارشها در زایندهرود در نهایت به اتمام تخصیص آب کشت پاییزه در ماه جاری توزیع آب کشاورزان انجامیده است، آن هم درست زمانی که مردم اصفهان فارغ از همه افسردگیها و ناراحتیهای ناشی از وضعیت کرونا و قرنطینه اکنون خیال آسودهتری برای استفاده از حاشیه زاینده رود پیدا کرده اند و می توانند از محیط سرسبز و زاینده آن استفاده کنند.
اعتراضی که دیده نمی شود
بسته شدن زاینده رود با اینکه نگاه خیلیها را به سمت آسیبهای وارده به عرصه گردشگری در این استان جلب میکند،اما مخالفانی دارد از جنسی دیگر؛ کشاورزانی که نگران محصولاتشان هستند.
تا جایی که اسفندیار امینی، دبیر اجرایی نظام صنفی کشاورزی اصفهان به ما میگوید:«بیشترین بار زحمات و ضرر و زیانهای خشکی زاینده رود را کشاورزان پرداخت می کنند.»
به گفته او کشاورزان از جان و مال خود هزینه می کنند، اما سود زایندهرود در نهایت به شهرداری و مسؤولان حوزه گردشگری می رسد؛ مسؤولانی که از حاشیه زاینده رود بیشترین بهره اقتصادی را می برند و این در حالی است که ارتباط مستقیمی بین باز بودن زاینده رود و جذب گردشگر در اصفهان وجود دارد ،اما هیچگاه مسؤولان این حوزهها ، دفاعی برای باز نگهداشن یا اعتراضی برای بستن زاینده رود نداشته و همیشه این کشاورزان بودهاند که خود را سپر بلا برای جنگیدن و گرفتن این حق کرده و هیچوقت هم حمایت و پشتیبانی نشدهاند.
چرا زاینده رود بسته می شود؟
گرم شدن تدریجی هوا و اهمیت تامین آب شرب مردم استان اصفهان، دو عاملی است که در کنار هم به بسته شدن جریان آب سد به روی رودخانه زاینده رود می انجامد؛ تصمیمی که البته از نگاه کشاورزان این استان عادلانه نیست. ساسانی در این باره میگوید:توزیع حقآبه کشت پاییزه کشاورزان اصفهان در بازه زمانی 12 تا 15 خرداد به اتمام می رسد و خروجی سد زاینده رود به صورت پلکانی کاهش می یابد. او درباره حقآبه زیستمحیطی زاینده رود بعد از 15 خرداد میگوید: درتلاشیم رودخانه خشک نشود و با تامین حداقل نیاز زیست محیطی حیات زاینده رود حفظ شود.
گله مندی کشاورزان
نگرانی کشاورزان وقتی جدی میشود که بدانیم کل اراضی آبخور حوضه زاینده رود از ابتدای روستای چمطاق (مرز اصفهان و چهارمحال و بختیاری) شروع میشود و تا تالاب گاوخونی ادامه دارد؛ مسیری که حدود ۲۰۰ هزار هکتار است و نزدیک به 5000 هکتار آن در فاصله روستاهای چم طاق تا نکوآباد در شهرستانهای لنجان و مبارکه قرار گرفته و در این محدوده کشاورزان از طریق انهار سنتی و پمپاژ آب از رودخانه برداشت میکنند و آب مورد نیاز بقیه اراضی حوضه- که حدود ۱۹۵ هزار هکتار است- از سه شبکه آبیاری نکوآباد، آبشار و مروان برداشت می شود.
سالهاست که در مصوبات، سخنـــرانیهـــا و وعــدههــای مسؤولان گفته شده شبکههای آبیاری چم آسمان تا نکوآباد و همچنین بالادست آن اجرا و ساماندهی این مناطق هم انجام خواهد شد ، ولی بهرغم تاثیر بسیار مثبت آن بر رودخانه و روند توزیع آب، هنوز هیچگونه اقدامی انجام نشده و همین موضوع باعث اعتراض کشاورزان شده است.
اسفندیار امینی، دبیر اجرایی نظام صنفی کشاورزی استان اصفهان میگوید:کشاورزان ما مطالبههای زیادی دارند؛ مطالبه حقآبهها ، مطالبه اجرای مصوبات شورای عالی آب ، مطالبه اینکه محصولات تولیدی شان با قیمت عادلانه به فروش برسد، مطالبه اینکه خود کشاورزان نظارت بر رودخانه داشته باشند و آن را لایروبی و ساماندهی کنند
و اجازه ندهند هیچکس به حقآبههای آنها تعرض کند ، همه این مطالبهها حق کشاورزان است.