شهابباران مشهور بِرساوُشی را امشب تماشا كنید
در میان بیش از 60بارش شهابی كه در طول سال به اوج میرسد و بیشتر رسانهها با تیتر «امشب آسمان ایران شهابباران میشود!» از آن یاد میكنند، فقط چند نمونه است كه از نظر تعداد شهابها و جذابیت تماشا ارزش خبری برای مورد اشاره قرار گرفتن در رسانهها را دارند. یكی از آنها بارش شهابی بِرساوُشی است كه هر سال در 21 و 22 مرداد به اوج میرسد.
اگر میپرسید این نام عجیب «برساوشی» از كجا آمده باید بگویم بِرساوُش (Perseus) نام یك صورت فلكی در نیمكره شمالی آسمان و نزدیك به قطب شمال آسمانی است. از آنجا كه در این بارش شهابی از دید ناظران زمینی به نظر میرسد شهابها از ناحیهای واقع شده در این صورت فلكی در گوشهگوشه آسمان ظاهر میشود و از نظر اخترشناسان كانون این بارش شهابی در این صورت فلكی واقع شده است، بارش شهابیای كه در 21 و 22 مرداد هر سال به اوج میرسد را منسوب به همین صورت فلكی دانسته و آن را بارش شهابی برساوشی مینامند.
شهابها را شهابوارههایی میسازند كه ذرات سازندهشان معمولا بسیار ریز هستند و ابعادی به اندازه دانههای شن دارند. این شهابوارهها گاهی در نتیجه برخورد سیاركها با یكدیگر یا برخورد سیاركها با سیارات شكل میگیرند و پس از انفجار و جدا شدن از سیاركها در فضای میانسیارهای در مداری بیضوی در مسیر گردش به دور خورشید قرار میگیرند.
گاهی این ذرات ریز شهابواره در مسیر گردش به دور خورشید با جو زمین برخورد میكنند. از آنجا كه این ذرات ریز با سرعت بسیار بالایی (بیش از 20 تا 40 كیلومتر بر ساعت) با جو زمین برخورد میكنند، اصطكاك و گرمای حاصل از این برخورد موجب سوختن شهابواره و یونیزه شدن اتمهای جوزمین در ناحیه برخورد میشود كه حاصل این رویداد را ما به صورت برق درخشش شهاب در آسمان میبینیم. این اتفاقی است كه در ارتفاع حدود 80 كیلومتری سطح زمین در جو رخ میدهد.
بارش شهابی رخدادی است همه ناظران زمین میبینند در چند شب پیاپی تعداد شهابهای بیشتری در آسمان ظاهر میشود. بهعلاوه همانطور كه ذكر شد به نظر میرسد شهابها از ناحیه مشخصی همچون تیرهایی درخشان در آسمان شلیك میشوند و لحظهای میدرخشند. در بیشتر موارد دنبالهدارها و ذرات جداشده از این اجرام یخی - سنگی در مدار گردش به دور خورشید را بایستی عامل مولد بارشهای شهابی در نظر گرفت.
مثلا در مورد همین بارش برساوشی كه امشب به اوج میرسد و شهابهای زیبا و درخشانش را از پس از غروب آفتاب و تاریك شدن آسمان تا بامداد فردا پنجشنبه میتوانید نظارهگر باشید، عامل مولدش دنبالهداری به نام سوئیفت -تاتل است كه هر 133 سال یكبار به دور خورشید میچرخد.
هر بار كه این دنبالهدار به خورشید نزدیك میشود، فشار تابشی خورشید و گرمای حاصل از آن موجب كنده شدن ذرات غباری از دنبالهدار در ابعاد شن و ریگ میشود. این ذرات نیز با وجود جدا شدن از دنبالهدار كماكان به دور خورشید میگردند. در صورتی كه مدار كشیده گردش دنبالهدار به دور خورشید به گونهای باشد كه با مدار گردش زمین به دور خورشید برخورد كند در این صورت در برخی شبهای سال شاهد افزایش تعداد شهابها و ظهور بارش شهابی خواهیم بود. بازه زمانی رؤیت شهابهای برساوشی از 27تیر تا 3 شهریور است.
اما در دو شب 21 و 22 مرداد هر سال این بارش به اوج میرسد. بهگونهای كه اگر آسمان تاریك و به دور از غبار و آلودگی نوری و نور ماه و ابر و رطوبت باشد، در مدت یك ساعت در تمام قسمتهای آسمان چیزی حدود بیشتر از 80 شهاب اعم از پرنور و كمنور را میتوان مشاهده كرد. بدیهی است شانس دیدن شهابها از آسمان غبارآلود و پر از آلودگی نوری شهرها نسبت به آسمان پرستاره خارج از شهر بسیار کمتر است.