گفت‌وگو با زهرا استاد نارویی، گوینده با سابقه کرمانی
رادیو هنوز هم پر ابهت است
صدای خاص و گیرایش برای شنوندگان رادیو کرمان آشناست، حتی کسانی که اجراهایش را در قاب تلویزیون هم دیده‌اند در کنار تسلطش در اجرا، صدایش را مهم‌ترین ویژگی او می‌دانند. با این‌که هنوز جوان است اما به دلیل سال‌ها فعالیت و گویندگی در رادیو کرمان به‌عنوان یکی از پیشکسوتان این رادیو شناخته می‌شود. کسی که تجربه بیش از دو دهه گویندگی در رادیو تأثیر زیادی بر زندگی شخصی‌اش گذاشته است. صحبت از زهرا استاد نارویی، گوینده رادیو کرمان است که از نوجوانی تاکنون پشت میکروفن رادیو قرارگرفته و به انتخابی که کرده، افتخار می‌کند.
چه شد که به رادیو و گویندگی علاقه‌مند شدید؟
من متولد کرمان و اصالتا بلوچ هستم و در یک خانواده رادیویی بزرگ‌شده‌ام. پدر مرحومم و مادرم به‌شدت به رادیو علاقه‌مند بودند و همیشه صدای رادیو در خانه ما شنیده می‌شد. من نیز برنامه‌های رادیو را گوش می‌دادم و حتی جای شخصیت‌های مختلف صحبت می‌کردم. همیشه فکر می‌کردم پشت میکروفن دارم حرف می‌زنم. تلویزیون که می‌دیدم جای شخصیت‌های کارتونی تقلید صدا می‌کردم. از همان زمانی که به مدرسه می‌رفتم در مقطع راهنمایی و دبیرستان سر صف به اجرای برنامه می‌پرداختم و تقلید صدا می‌کردم. یک روز یکی از مربیانم صدایم را ضبط کرد و آن را به همسرش که با صداوسیما در ارتباط بود، داد.
من 17 سال داشتم که آمدم رادیو کرمان آزمون دادم و بلافاصله برای گویندگی خبر رادیو انتخاب شدم. همزمان با گویندگی خبر، اولین برنامه رادیویی‌ام را به نام جلوه‌های زندگی اجرا کردم که سه روز در هفته اجرا می‌شد. پس‌ازآن علاوه بر گویندگی، تهیه‌کنندگی در رادیو و تلویزیون را تجربه کرده‌ام و اکنون اجرای تلویزیونی، صداپیشگی، نویسندگی و برنامه‌سازی را انجام می‌دهم.
شما به‌غیراز رادیو در تلویزیون هم اجرا دارید، چه شد که به اجرای تلویزیونی روی آوردید؟
با پیشنهاد مدیران و برنامه‌سازان تلویزیون به من، حدود 9 سال بعد از ورودم به رادیو، اولین اجرای تلویزیونی‌ام را در برنامه‌ای به نام دیدار انجام دادم و پس‌ازآن برنامه سلام کرمان از نخستین برنامه‌هایی بود که به شکل روتین اجرا کردم.
چه تفاوتی بین گویندگی در رادیو و اجرا در تلویزیون وجود دارد و کدام‌یک سخت‌تر است؟
در فضای رادیو تعداد افرادی که در یک برنامه رادیویی کار می‌کنند کمتر است و فقط گوینده است و یک میکروفن و هرچه دارد باید در صدایش داشته باشد و از طریق این صدا احساسش را منتقل کند. حرفش را به مردم بزند و بتواند با آنها ارتباط برقرار کند، اما در سیما چیزهای دیگری به کمکش می‌آیند. اجرا در سیما سخت‌تر است، زیرا در رادیو ممکن است بتوان حوادث پشت‌صحنه را مدیریت کرد و کسی متوجه نشود. زرق‌وبرق تلویزیون گاهی می‌تواند به یک مجری کمک کند و گاهی نمی‌تواند. کار در هر دو سخت است. تمرکز کامل در رادیو از طریق صدا و ارتباط برقرار کردن، کار هرکسی نیست و اجرا در تلویزیون و ارتباط خوب با دوربین و مخاطبان تلویزیون نیز آسان نیست. باید گفت در حال حاضر شاید شرایط طوری باشد که به دلیل جذابیت تلویزیون افراد سعی می‌کنند ابتدا وارد سیما شوند.
یک گوینده رادیو باید دارای چه ویژگی‌هایی باشد؟
گوینده باید زیاد مطالعه داشته باشد، زیرا وقتی می‌خواهیم به‌واسطه مهارت‌های کلامی ارتباط برقرار کنیم، باید ذخیره کلامی وسیعی داشته باشیم و برای این‌که این ذخیره وجود داشته باشد باید خیلی مطالعه کرد؛ داشتن اطلاعات عمومی، آگاهی از جغرافیا و تاریخ سرزمینی که در آن زندگی می‌کنیم و حوادثی که اتفاق می‌افتد. باید بگویم بدون مطالعه تسلطی در گویندگی وجود ندارد.
مهم‌ترین اصل برای موفقیت در گویندگی رادیو چیست؟
در گویندگی رادیو اصل اول، صداست. صدا باید دلنشین باشد تا مردم از شنیدن آن لذت ببرند و حس خوبی به آنها بدهد. همچنین سواد رسانه‌ای که ما بدانیم کجا و چه بگوییم، مخاطب هر برنامه را بشناسیم و متناسب با آن مخاطب
صحبت کنیم.
رادیو و گویندگی چه نقشی در زندگی‌تان داشته است؟
کار در صداوسیما مرا بسیار صبور کرده، سکوتم بیشتر شده و وادار به مطالعه بیشتر و تفکر در متن‌های مختلف شده‌ام. توانسته‌ام متن خوب را از متن بد تشخیص دهم و در زندگی فردی من خیلی اثر داشته است.
باوجود تلویزیون و شبکه‌های اجتماعی مختلف آیا رادیو تأثیرگذاری گذشته را دارد؟
به نظرم رادیو هنوز اثرگذاری گذشته را دارد. خیلی‌ها معتقد بودند عمر رادیو تمام‌شده اما ارتباط‌های تلفنی مردم با ما و واکنش‌های آنها در مقابل کوچک‌ترین اطلاعیه‌ای که پخش می‌کنیم، نشان می‌دهد رادیو هنوز هم تأثیرگذار است. رادیو ارزان، سریع و در دسترس است. وقتی یک اتفاق می‌افتد گوینده رادیو بلافاصله می‌تواند پشت میکروفن قرار گیرد و اطلاع‌رسانی کند. ممکن است امواج تلویزیون به نقاطی نرسد یا اینترنت شبکه‌های اجتماعی قطع شود، اما رادیو راحت گرفته می‌شود و به همین دلایل است که به نظرم رادیو هنوز باابهت و باشکوه در آستانه 80 سالگی پرقدرت کار می‌کند.
اگر به گذشته برگردید بین گویندگی در رادیو و یک شغل پردرآمد دیگر، بازهم رادیو را انتخاب می‌کردید؟
بله باافتخار،همیشه خودم را پشت میکروفن رادیو دیده بودم. البته یکی از علاقه‌مندی‌های من که خیلی دوستش داشتم و فکر می‌کردم ابتدا وارد آن کار شوم، دوبلوری بود و فکر می‌کردم یک روزی فیلم‌های بزرگی را دوبله کنم.
آیا نسلی که امروز به گویندگی در رادیو علاقه‌مند است فقط صرف داشتن علاقه می‌توانند در این عرصه موفق باشد؟
به نظرم اگر علاقه‌مند هم باشند تضمینی برای موفقیت نیست. نسل امروزی خیلی زود می‌خواهد وارد این عرصه شود، من دغدغه دارم این نسل بیش از آن‌که بخواهد آگاهی‌اش را افزایش دهد، فقط می‌خواهند دیده شوند. فضای مجازی باعث شده بعضی از ما در سطح بمانیم و عمیق وارد این حوزه نشویم.
...و جمله پایانی درباره رادیو؟
رادیو صدایی گرم برای مردمی خونگرم و خاستگاه همیشگی‌ام، عشق ماندگار و ابدی برای من همیشه.
برای کسانی که می‌خواهند وارد عرصه گویندگی رادیو شوند چه توصیه‌ای دارید؟
افتخار دارم که بیش از 15 سال در حوزه آموزش افرادی که علاقه‌مند به گویندگی هستند، فعالیت می‌کنم. از کودکان و نوجوانان تا جوانان و بزرگسالان همه دوست دارند گویندگی کنند یا مجری شوند. بنده سعی کرده‌ام تجربیاتم را به آنها انتقال دهم و مهم‌ترین توصیه‌ام این بوده که اسیر حواشی و زرق‌وبرق حوزه اجرا نشوند، زیراکسی که به خاطر معروف شدن به این حوزه وارد می‌شود، باید بداند به همان سرعتی که دیده می‌شود به همان سرعت هم افول می‌کند. رمز ماندگاری در این حوزه سواد، آگاهی، دانش، مردم‌شناسی و ارتباط خوب با مخاطب است و اگر یک گوینده ارتباط خوبی با مخاطب برقرار نکند، بدون شک ماندگاری ندارد.
چه شد که به رادیو و گویندگی علاقه‌مند شدید؟
من متولد کرمان و اصالتا بلوچ هستم و در یک خانواده رادیویی بزرگ‌شده‌ام. پدر مرحومم و مادرم به‌شدت به رادیو علاقه‌مند بودند و همیشه صدای رادیو در خانه ما شنیده می‌شد. من نیز برنامه‌های رادیو را گوش می‌دادم و حتی جای شخصیت‌های مختلف صحبت می‌کردم. همیشه فکر می‌کردم پشت میکروفن دارم حرف می‌زنم. تلویزیون که می‌دیدم جای شخصیت‌های کارتونی تقلید صدا می‌کردم. از همان زمانی که به مدرسه می‌رفتم در مقطع راهنمایی و دبیرستان سر صف به اجرای برنامه می‌پرداختم و تقلید صدا می‌کردم. یک روز یکی از مربیانم صدایم را ضبط کرد و آن را به همسرش که با صداوسیما در ارتباط بود، داد.
من 17 سال داشتم که آمدم رادیو کرمان آزمون دادم و بلافاصله برای گویندگی خبر رادیو انتخاب شدم. همزمان با گویندگی خبر، اولین برنامه رادیویی‌ام را به نام جلوه‌های زندگی اجرا کردم که سه روز در هفته اجرا می‌شد. پس‌ازآن علاوه بر گویندگی، تهیه‌کنندگی در رادیو و تلویزیون را تجربه کرده‌ام و اکنون اجرای تلویزیونی، صداپیشگی، نویسندگی و برنامه‌سازی را انجام می‌دهم.
شما به‌غیراز رادیو در تلویزیون هم اجرا دارید، چه شد که به اجرای تلویزیونی روی آوردید؟
با پیشنهاد مدیران و برنامه‌سازان تلویزیون به من، حدود 9 سال بعد از ورودم به رادیو، اولین اجرای تلویزیونی‌ام را در برنامه‌ای به نام دیدار انجام دادم و پس‌ازآن برنامه سلام کرمان از نخستین برنامه‌هایی بود که به شکل روتین اجرا کردم.
چه تفاوتی بین گویندگی در رادیو و اجرا در تلویزیون وجود دارد و کدام‌یک سخت‌تر است؟
در فضای رادیو تعداد افرادی که در یک برنامه رادیویی کار می‌کنند کمتر است و فقط گوینده است و یک میکروفن و هرچه دارد باید در صدایش داشته باشد و از طریق این صدا احساسش را منتقل کند. حرفش را به مردم بزند و بتواند با آنها ارتباط برقرار کند، اما در سیما چیزهای دیگری به کمکش می‌آیند. اجرا در سیما سخت‌تر است، زیرا در رادیو ممکن است بتوان حوادث پشت‌صحنه را مدیریت کرد و کسی متوجه نشود. زرق‌وبرق تلویزیون گاهی می‌تواند به یک مجری کمک کند و گاهی نمی‌تواند. کار در هر دو سخت است. تمرکز کامل در رادیو از طریق صدا و ارتباط برقرار کردن، کار هرکسی نیست و اجرا در تلویزیون و ارتباط خوب با دوربین و مخاطبان تلویزیون نیز آسان نیست. باید گفت در حال حاضر شاید شرایط طوری باشد که به دلیل جذابیت تلویزیون افراد سعی می‌کنند ابتدا وارد سیما شوند.
یک گوینده رادیو باید دارای چه ویژگی‌هایی باشد؟
گوینده باید زیاد مطالعه داشته باشد، زیرا وقتی می‌خواهیم به‌واسطه مهارت‌های کلامی ارتباط برقرار کنیم، باید ذخیره کلامی وسیعی داشته باشیم و برای این‌که این ذخیره وجود داشته باشد باید خیلی مطالعه کرد؛ داشتن اطلاعات عمومی، آگاهی از جغرافیا و تاریخ سرزمینی که در آن زندگی می‌کنیم و حوادثی که اتفاق می‌افتد. باید بگویم بدون مطالعه تسلطی در گویندگی وجود ندارد.
مهم‌ترین اصل برای موفقیت در گویندگی رادیو چیست؟
در گویندگی رادیو اصل اول، صداست. صدا باید دلنشین باشد تا مردم از شنیدن آن لذت ببرند و حس خوبی به آنها بدهد. همچنین سواد رسانه‌ای که ما بدانیم کجا و چه بگوییم، مخاطب هر برنامه را بشناسیم و متناسب با آن مخاطب
صحبت کنیم.
رادیو و گویندگی چه نقشی در زندگی‌تان داشته است؟
کار در صداوسیما مرا بسیار صبور کرده، سکوتم بیشتر شده و وادار به مطالعه بیشتر و تفکر در متن‌های مختلف شده‌ام. توانسته‌ام متن خوب را از متن بد تشخیص دهم و در زندگی فردی من خیلی اثر داشته است.
باوجود تلویزیون و شبکه‌های اجتماعی مختلف آیا رادیو تأثیرگذاری گذشته را دارد؟
به نظرم رادیو هنوز اثرگذاری گذشته را دارد. خیلی‌ها معتقد بودند عمر رادیو تمام‌شده اما ارتباط‌های تلفنی مردم با ما و واکنش‌های آنها در مقابل کوچک‌ترین اطلاعیه‌ای که پخش می‌کنیم، نشان می‌دهد رادیو هنوز هم تأثیرگذار است. رادیو ارزان، سریع و در دسترس است. وقتی یک اتفاق می‌افتد گوینده رادیو بلافاصله می‌تواند پشت میکروفن قرار گیرد و اطلاع‌رسانی کند. ممکن است امواج تلویزیون به نقاطی نرسد یا اینترنت شبکه‌های اجتماعی قطع شود، اما رادیو راحت گرفته می‌شود و به همین دلایل است که به نظرم رادیو هنوز باابهت و باشکوه در آستانه 80 سالگی پرقدرت کار می‌کند.
اگر به گذشته برگردید بین گویندگی در رادیو و یک شغل پردرآمد دیگر، بازهم رادیو را انتخاب می‌کردید؟
بله باافتخار،همیشه خودم را پشت میکروفن رادیو دیده بودم. البته یکی از علاقه‌مندی‌های من که خیلی دوستش داشتم و فکر می‌کردم ابتدا وارد آن کار شوم، دوبلوری بود و فکر می‌کردم یک روزی فیلم‌های بزرگی را دوبله کنم.
آیا نسلی که امروز به گویندگی در رادیو علاقه‌مند است فقط صرف داشتن علاقه می‌توانند در این عرصه موفق باشد؟
به نظرم اگر علاقه‌مند هم باشند تضمینی برای موفقیت نیست. نسل امروزی خیلی زود می‌خواهد وارد این عرصه شود، من دغدغه دارم این نسل بیش از آن‌که بخواهد آگاهی‌اش را افزایش دهد، فقط می‌خواهند دیده شوند. فضای مجازی باعث شده بعضی از ما در سطح بمانیم و عمیق وارد این حوزه نشویم.
...و جمله پایانی درباره رادیو؟
رادیو صدایی گرم برای مردمی خونگرم و خاستگاه همیشگی‌ام، عشق ماندگار و ابدی برای من همیشه.
برای کسانی که می‌خواهند وارد عرصه گویندگی رادیو شوند چه توصیه‌ای دارید؟
افتخار دارم که بیش از 15 سال در حوزه آموزش افرادی که علاقه‌مند به گویندگی هستند، فعالیت می‌کنم. از کودکان و نوجوانان تا جوانان و بزرگسالان همه دوست دارند گویندگی کنند یا مجری شوند. بنده سعی کرده‌ام تجربیاتم را به آنها انتقال دهم و مهم‌ترین توصیه‌ام این بوده که اسیر حواشی و زرق‌وبرق حوزه اجرا نشوند، زیراکسی که به خاطر معروف شدن به این حوزه وارد می‌شود، باید بداند به همان سرعتی که دیده می‌شود به همان سرعت هم افول می‌کند. رمز ماندگاری در این حوزه سواد، آگاهی، دانش، مردم‌شناسی و ارتباط خوب با مخاطب است و اگر یک گوینده ارتباط خوبی با مخاطب برقرار نکند، بدون شک ماندگاری ندارد.
