گناهکار کیست؟

فیلم جدید نتفلیکس داستانش را در یک مکان بسته و محدود تعریف می‌کند

گناهکار کیست؟

برای مدت زمانی طولانی، مکان‌های مختلف کشورها، یکی از برگ‌های برنده صنعت سینما بوده که با کمک آن، تماشاگران را به داخل سالن‌های تاریک سینما کشانده است. فیلمسازان با بهره‌گیری از جذابیت‌های تماشایی و توریستی نقاط خوش آب‌وهوای بین‌المللی، داستان‌هایشان را در دل این طبیعت و مکان‌های خوش آب‌ورنگ تعریف کرده و با این کار، چشم تماشاگران را نوازش داده‌اند. در عین حال، کم نبوده تعداد فیلم‌هایی که مکان‌های داستان‌های آن، به‌صورت یکی از شخصیت‌های اصلی و مهم فیلم رفتار کرده و نقش مهمی در رخدادهای این فیلم‌ها داشته‌اند. بسیاری از تهیه‌کنندگان، فیلمسازان، منتقدان و تماشاگران سینما براین باورند که بدون بهره‌گیری از این مکان‌ها و نقاط خوش آب‌و‌رنگ، محصولات سینمایی چیزی کم دارند و نمی‌توانند انبوه تماشاگران را جذب خود کنند. اما در چند سال اخیر، گرایش تازه‌ای در حال غالب شدن بر تفکر دست‌اندرکاران سینماست که چنین نظری ندارد و حتی عکس آن عمل می‌کند. درام دلهره‌آور و معمایی «گناهکار» یکی از همین دسته فیلم‌هاست.

محصول تازه شبکه نتفلیکس که مدتی قبل از طریق اینترنت پخش شد، فیلمی است که بر ضد قرارداد معمول و پذیرفته‌شده سینما عمل می‌کند. این فیلم نه‌تنها از تنوع مکان‌های مختلف بهره نگرفته، بلکه کل داستانش را در یک اتاق چند متری و با بازیگرانی بسیار محدود تعریف می‌کند. در حقیقت، اگر صحبت چند کلمه‌ای جو بایلر، شخصیت اصلی فیلم (با بازی تحسین‌برانگیز جیک جیلنهال) با دو نفر از همکارانش را نادیده بگیریم، در طول90 دقیقه‌ای که داستان فیلم در جریان است، تماشاچی فقط او را می‌بیند که دست به تلفن در حال پیش بردن ماجراهای پرتنش و هیجان‌انگیز گناهکار است. در داستان فیلم، جو مامور پلیسی است که بعد از خطایی انسانی در یکی از ماموریت‌هایش، تنزل درجه پیدا کرده و مسؤول پاسخگویی به تلفن‌های ضروری 911 اداره پلیس می‌شود. تماسی مرموز از سوی زنی که مدعی است همسرش او را ربوده و به مکانی نامعلوم می‌برد، تمام هوش و حواس جو را به خودش مشغول می‌کند. در ادامه داستان، تلاش‌های جو برای پیدا کردن ردی مشخص از زن و جلوگیری از یک فاجعه خانوادگی است. اما او نمی‌داند که ماجرا چیز دیگری است و زمانی که هویت واقعی زن فاش می‌شود، جو و تماشاچی پیگیر که نظاره‌گر اقدامات جو است، با شگفتی روبه‌رو می‌شوند.
 دوباره‌سازی یک اثر موفق
گناهکار نسخه دوباره‌سازی شده فیلم تحسین‌شده دانمارکی به همین نام است که سال 2018 اکران عمومی شد و توجهات را به سوی خود جلب کرد. کمی بعد از نمایش عمومی فیلم، جیک جیلنهال امتیاز برگردان انگلیسی‌زبان آن را خریداری کرد. مشخص بود که او نقش اصلی فیلم (البته شاید گفتن این جمله چندان درست نباشد، زیرا فیلم با داشتن یک شخصیت تنها در محور ماجراهایش چیزی نیست که صحبت از شخصیت اصلی و فرعی در آن شود!) را برای خودش می‌خواهد. کار نگارش فیلمنامه مدتی طول کشید. دلیل هم اصرار جیلنهال بر این نکته بود که داستان فیلمنامه در برگردان انگلیسی‌زبان خود، حال‌وهوایی با شرایط روز شهر لس‌آنجلس پیدا کند. بازیگر که به‌دنبال فیلمسازی توانا برای کارگردانی این درام مهیج معمایی بود بالاخره در سپتامبر 2020 با آنتون فوکوآ به توافق رسید. فوکوآ شرط کارگردانی را مشارکت در تولید فیلم اعلام کرد و به این ترتیب او هم به جمع تهیه‌کنندگان گناهکار پیوست.
نکته جالب فیلمبرداری فیلم در دوران کروناست. تک مکان بودن داستان فیلم و محدودیت بازیگران آن، دقیقا همان چیزی بود که تولید فیلمی سینمایی در دوران کووید ــ 19 می‌طلبید! همین دو عامل، شرایط تولید را بسیار آسان کرد و کل صحنه‌های گناهکار طی یازده روز فیلمبرداری شد. البته فوکوآ تاکید زیادی روی توانایی‌های بازیگری جیلنهال دارد و در مصاحبه‌های متعدد با ستایش از بازی او، اعلام کرد ایفای چنین نقشی کار چندان راحتی نیست و چالش‌های زیادی برای بازیگرش به همراه دارد. منتقدان هم در این نکته با فیلمساز موافق هستند. در حقیقت، همبازی‌های جیلنهال در جلوی دوربین، فقط دو صدا هستند که از آن سوی خط تلفن با او در ارتباط هستند و این بازیگر باید با توجه به اظهارات و صحبت‌های آنها از خود واکنش‌های لازم و طبیعی متناسب با نقش را نشان دهد. ظاهرا حتی ابتلای فوکوآ به کووید ــ 19 و غیبت تمام مدتش از صحنه فیلمبرداری هم، مانعی در راه تمرکز جیلنهال برای همراهی با نقشش ایجاد نکرده‌است! فوکوآ در دوران استراحت و نقاهت، در داخل یک ون کوچک در کنار گروه سازنده حضور داشت و صحنه‌ها را از طریق مانیتوری نگاه و هدایت می‌کرد که در مقابلش قرار داشت. او کل صحنه‌های فیلم را به همین شکل و از راه دور کارگردانی کرد!
 نگاه گرم منتقدان
اولین نمایش گناهکار در جشنواره فیلم تورنتو بود که با استقبال گرم منتقدان و تماشاگران روبه‌رو شد. بعد از اکرانی محدود در تعداد اندکی سالن سینما، این فیلم اول اکتبر گذشته، به صورت وسیعی در اینترنت پخش شد. برخی منتقدان نسخه اصلی دانمارکی را بهتر و قابل قبول‌تر از نسخه انگلیسی‌زبان ارزیابی کردند. با این حال، عموم نقدها نگاه گرمی به نسخه دوباره‌سازی شده داشت و بیش از همه، روی بازی یکدست و جذاب جیلنهال تاکید داشتند. همین منتقدان به علاقه جیلنهال به سینمای دانمارک هم اشاره کردند. منظور آنها درام پرتنش «برادران» است که بازیگر در سال 2009 بازی و تهیه کرد و نسخه انگلیسی‌زبان درامی دانمارکی به همین نام بود.