عادلانه کردن توزیع یارانه بنزین

عادلانه کردن توزیع یارانه بنزین

پیشنهادهایی درخصوص میزان یارانه‌ها، بنزین و قاچاق چند سالی است مطرح می‌شود و هر از چند گاهی جلساتی در این خصوص تشكیل می‌شود.
 طرحی كه ماه قبل توسط مركز پژوهش‌ها مطرح شد، هرچند محدود به موضوع بنزین بود ولی طبق آن هر ایرانی سهمیه‌ای برابر از همه حامل‌های مصرف انرژی با مصرف عمومی شامل برق، گاز، بنزین و آب می‌تواند دریافت كند. من نیز پنج سال پیش (اسفند 92) طرحی با عنوان كارت اعتباری یارانه انرژی برابر (كایاب) را در مركز پژوهش‌های مجلس مطرح كردم، اما این موضوع چند سالی به فراموشی سپرده شد تا این‌كه امسال با افزایش چشمگیر قاچاق سوخت به‌خصوص بنزین این طرح دوباره رسانه‌ای شد و در جلساتی كه برگزار می‌شود به نظر می‌رسد دولت و مجلس با همفكری هم قصد دارند اقدام اساسی و درست در این زمینه داشته باشند.
دو ماه قبل وزارت نفت اعلام كرد كسانی كه كارت سوخت ندارند می‌توانند كارت المثنی بگیرند یا این‌كه كارت بانكی خود را به كارت سوخت تبدیل كنند. به نظر می‌رسد این وزارتخانه با این كار قصد دارد استفاده از كارت سوخت شخصی به یك الزام تبدیل شود كه هدف عمده آن جلوگیری از قاچاق است، البته مهلت آن تا انتهای آذرماه بود و انتظار می‌رفت این طرح از ابتدای دی‌ماه اعمال شود، ولی متاسفانه هنوز هم اجرایی نشده است.
ما باید اهداف این طرح را بسنجیم لیكن چند بحث در این زمینه مطرح می‌شود از قاچاق سوخت گرفته تا یارانه پنهان، درست است كه به دلیل مازاد تولید كشور می‌تواند صادرات داشته باشد اما اگر برای پیك مصرف بخواهیم زمانی بنزین وارد بكنیم حداقل لیتری 60 سنت باید هزینه پرداخت كنیم كه نزدیك به6000  تومان می‌شود. این در حالی است كه در ایران هر لیتر بنزین هزار تومان به فروش می‌رسد بنابراین یارانه سنگینی از بیت‌المال به این امر اختصاص می‌یابد، بحث دیگری كه مطرح می‌شود بی‌عدالتی در توزیع یارانه‌هاست یعنی كسی كه بیشتر سوخت مصرف می‌كند و ماشین‌های بیشتری دارد یارانه بیشتری دریافت می‌كند.
طبق گفته مدیرعامل شركت بهینه‌سازی مصرف سوخت، 50 درصد مصرف انرژی را سه‌دهك بالای جامعه و 50 درصد دیگر را دهك‌های دیگر مصرف می‌كنند، بنابراین نابرابری عمده‌ای در این خصوص به وجود می‌آید. با این حال اگر هدف صرفا جلوگیری از قاچاق است و این امر محقق شود به هدف بزرگی دست پیدا كرده‌ایم.
احیای كارت سوخت نیز طرح خوبی است كه طبق آن وزارت نفت افراد را موظف می‌كند از كارت سوخت شخصی خود استفاده كنند، حتی اگر قیمت بنزین تغییری پیدا نكند كه با این نظارت جلوی قاچاق گرفته می‌شود.همه متفق‌القول‌ هستند كه در تجربه موفق سال‌های 86 تا 94 كارت سوخت جلوی قاچاق را گرفت، یعنی حدود ده میلیون لیتر در روز فروش داخلی كه عمده آن قاچاق بود، گرفته شد.
اما در این طرح جدید عنوان شده است توزیع یارانه پنهان عادلانه خواهد بود، یعنی كارت سوخت به فرد تعلق می‌گیرد نه مثل سابق كه كارت سوخت به خودرو تعلق می‌گرفت و هر كسی دو ماشین داشت، دو كارت سوخت می‌گرفت.
سال گذشته نرخ بنزین وارداتی 2000 تومان بود و ما به قیمت هزار تومان بنزین می‌فروختیم، یعنی معادل هزار تومان دیگرش می‌شد یارانه پنهان، اما الآن این یارانه خیلی افزایش یافته و متوسط نرخ لب مرز 60 سنت است و در تركیه بنزین تا 2/1 دلار نیز به فروش می‌رسد. 50 درصد خانوارهایی كه خودرو ندارند از این یارانه پنهان بهره‌مند نیستند، لذا پیشنهادشده نه به خودروها بلكه به همه ایرانی‌ها سهمیه بنزین داده شود كه این امر به عدالت نزدیك‌تر است و مصرف را كنترل می‌كند، علاوه بر این جلوی قاچاق نیز گرفته می‌شود و طبیعتا ورودی و خروجی جایگاه‌های سوخت نیز مشخص می‌شود.