بناهای تاریخی از سرمایه های فرهنگی شهرها هستند؛ اماکنی که یکی یکی قربانی توسعه کلانشهرها می شوند
خطر ریزش تاریخ !
سرمایه فرهنگی تهران از 200 سال پیش تاكنون به 370 بنای تاریخی و 2200 بنای ارزشمند خلاصه شده است؛ از این شهر شلوغی كه سه میلیون و 300 هزار واحد مسكونی دارد، فقط همین تعداد اندك به عنوان میراث فرهنگی باقی مانده و بقیه زیر چرخهای مدرنیته له شدهاند، اما همین اندك میراث باقی مانده هم كم كم دارد تسلیم مدرنیته میشود و شاید چندسالی دیگر فقط عكسهایی از آنها مانده باشد.
خانه پدری تختی كه میتوانست محلی برای بزرگداشت این جهان پهلوان باشد به كارگاه تریكوبافی بدل شده است. برای كارگر تریكوبافی شاید مهم نباشد كه كارگاهش كجا باشد اما برای خیلی از اهالی فرهنگ و ورزش، خانه پدری تختی و حفظ این میراث ملی مهم است. از این نوع بیتوجهیها اما كم نیست. خانه نیما یوشیج یكی دیگر از بناهای ارزشمند است كه قربانی ندانمكاریها شده و سالهاست که محل مناقشه دوستداران فرهنگ با شهرداری و میراث فرهنگی است. از نگاه مسؤولان، خانه نیما هم یك خانه است مثل همه خانههای قدیمی، شاید اصلا باید خرابش كرد و جایش برج ساخت و پولی به جیب زد اما برای دوستداران نیما، خشت خشت خانه اش، ارزشمند و مهم است. خانه نیما 16 سال است كه دست میراث فرهنگی افتاده، اما دریغ از اندكی توجه. همین بیتوجهیها بود كه باعث شد «خانه اتحادیه» با آن ارزش تاریخی و خاطره نوستالژیك از فهرست آثار ملی خارج شود. از سه میلیون و 300 هزار واحد مسكونی در تهران فقط
370 موردش بنای تاریخی است، یعنی فقط یك دهم درصد! اما برای نگهداری از همین اندك فضای باقیمانده هم نه عزمی داریم و نه ارادهای و شاید هم نه برنامهای.
مهدی معمارزاده، كارشناس فرهنگی دراین باره به ما میگوید: «همه ما در برابر فرهنگ و تاریخ كشورمان مسؤول هستیم.»
آن طور كه او توضیح میدهد، میراث فرهنگی به عنوان نماینده دستگاههای دولتی، متولی آثار تاریخی است. اداره باستان شناسی ایران از سال 1308 به صورت رسمی آغاز به كار كرده و در واقع ۹۰ سال است كه تشكیلات دولتی برای حفظ و حراست از مباحث تاریخی و فرهنگی تشكیل شده و بر همین اساس هزینههای زیادی هم صورت گرفته است.
میراث دستتنها
برای حفظ بناهای ارزشمند كشور تاكنون هزینههای مادی و معنوی زیادی شده، اما به دلیل نبود مدیریت مناسب تلاشها راه به جایی نبرده است.
مهدی معمارزاده، کارشناس فرهنگی میگوید: بناهای تاریخی در واقع فرهنگ ایرانی را نشان میدهند، اما به دلیل گستردگی آثار در ایران باید همه دستگاهها برای حفاظت و صیانت از آثار تاریخی همافزایی و همیاری كنند تا بتوانیم این ارزشها را حفظ كنیم. مسلما میراث فرهنگی به تنهایی توانایی ندارد از تمام آثار تاریخی محافظت كند.
این كارشناس فرهنگی با بیان اینكه آثار تاریخی كشور فقط متعلق به میراث فرهنگی نیستند، میافزاید: این میراث متعلق به همه كشور است، دستگاههای دولتی و همه نهادها مكلف و موظف هستند برای حفاظت از این ارزشها یاری برسانند. امروزه در سراسر دنیا این اتفاق افتاده و شهرداریها در كشورهای پیشرفته همانند ایتالیا نقش مهم و اساسی را در حفظ آثار تاریخی ایفا میكنند.
مولف كتاب «خیابان، كالبد و سیمای شهری در محدوده مركزی تهران» ادامه میدهد: البته شهرداریها در كشور ما هم تا حدودی همافزایی انجام دادند اما نقش آنها تا به امروز بسیار كمرنگ بوده است. میراث فرهنگی باید مورد حمایت قرار گیرد و دستگاهها و بنیادها باید این مجموعه مهم را مورد حمایت
قرار دهند.
بیشتر كارشناسان معتقدند موضوع اصلی این است كه ما نسبت به ارزشهای فرهنگی خود سهلانگار هستیم، نهادها از جمله شهرداری تهران و سازمان اوقاف و امور خیریه مكلف هستند نسبت به آثار تاریخی توجه نشان دهند. ۵۰ درصد از بازار تهران كه دارای آثار تاریخی فراوانی هم هست موقوفه است.
معمارزاده با بیان اینكه تا به امروز در این باره كمكاریهای فراوانی صورت گرفته است، میگوید: برای نجات خانههای تاریخی كشور و از جمله تهران باید یك راهحل مناسب پیدا شود . به عنوان مثال وقتی بحث حفاظت از خانه نیما مطرح است، در واقع از یك فرد معمولی صحبت نمیكنیم. نیما یكی از شخصیتهای برجسته فرهنگی ادبیات ایران است و مشخصا دولت در قبال حفاظت از خانههای تاریخی چنین افرادی مسؤول است.
او با اشاره به پاسداشت شعرای قدیمی مانند فردوسی، خیام و عطار میگوید: پاسداری از جایگاه ویژه شاعران و فرهیختگان معاصر الزامی است، زیرا آنها غنای بالای فرهنگی كشور را به همه جهانیان نشان میدهند؛ ما وظیفه داریم تمام شخصیتهای فرهنگی، اجتماعی، ورزشی و هر كسی را كه در تاریخ فرهنگ ما تاثیرگذار بوده ارج نهیم.
ثبت 370 بنای تاریخی در تهران
حدود ۳۷۰ بنای تاریخی ثبتشده در شهر تهران وجود دارد. در واقع سازمان میراث فرهنگی برای این بناها پرونده ثبتی تهیه كرده و در طرح تفصیلی شهر تهران این بناها تثبیت شده اند،همین طورحدود ۲۳۰۰ بنای ارزشمند هم در طرح تفصیلی توسط شهرداری تهران شناسایی شده كه آنها هم در سامانه طرح تفصیلی بارگذاری شد. تعدادی ازاین املاك ثبتشده دارای حریمهایی هستند كه شامل حریمهای درجه یك و دو میشوند و این در حالی است كه ضوابط ساخت و ساز در حریمها توسط سازمان میراث فرهنگی مشخص شده است. ابوالفتح شادمهری، مدیر بافت و بناهای تاریخی شهر تهران درباره شیوه ساخت و ساز یا تغییر كاربری در این آثار تاریخی به ما توضیح میدهد: شهرداری تهران بر اساس اسناد بالادستی كه شامل طرح جامع و طرح تفصیلی است، ملزم است برای صدور پروانه تعمیر یا تغییر كاربری این املاك حتما از سازمان میراث فرهنگی استعلام بگیرد و با موافقت آنها؛ نقشهها را به سازمان میراث فرهنگی بفرستد و اگر از سوی آنها تایید شد مجوز لازم را صادر کند؛ در مورد بناهای ثبت شده و ارزشمند بر اساس ضوابط میراث فرهنگی، مرمت یا تغییر كاربری صورت میگیرد. شهرداری تهران درصدد است به منظور تسهیل این امور برای مالكان و سرمایهگذاران تسهیلاتی در نظر گرفته شود. شادمهری با بیان اینكه شهرداری تهران متولی اصلی حفظ و نگهداری بناهای تاریخی نیست، میگوید: شهرداری تهران طبق مشخصات و ضوابط میراث فرهنگی در مورد بناهای تاریخی عمل میكند.
او با بیان اینكه بر اساس گزارشهای مناطق ۲۲ گانه شهرداری تهران حدود ۵۰ تا ۶۰ بنا توسط شهرداری تهران تملك، بهسازی و نوسازی شده به برخی از این آثار اشاره و عنوان میكند: بر اساس نیاز و هماهنگیهای انجام شده، كاربریهای مختلف در این بناهای تاریخی تعریف شده است؛ به عنوان مثال برای خانه جلال، كاربری موزه در نظر گرفته شده و از خانه مهربان كه یك بنای ارزشمند ثبت شده است به عنوان اداره بافت و بناهای تاریخی شهرداری تهران استفاده میشود.
توانایی تملك تمام آثار تاریخی را نداریم
مدیر بافت و بناهای تاریخی شهر تهران با تاكید بر اینكه شهرداری تهران یا سازمان میراث فرهنگی توانایی تملك تمام املاك در معرض خطر را ندارد، میگوید: ما به عنوان نهادهای عمومی و دولتی بهرهبردار موفق نبودیم. او با اشاره به تلاش شهرداری و سازمان میراث فرهنگی به منظور جلب مشاركت عمومی برای حفظ آثار تاریخی عنوان میكند: شهرداری تهران با همكاری و هماهنگی سازمان میراث فرهنگی به دنبال یك راهكار است تا قوانینی را تحت عنوان یك بسته تشویقی برای كسانی كه حاضر باشند در این مجموعهها سرمایهگذاری كنند تهیه كند. شهرداری تهران میتواند در این راستا زمان صدور پروانه مرمت و تغییر كاربری را كوتاه كند؛ همین طور این امكان وجود دارد كه عوارض شهرداری در این خصوص تقلیل پیدا كند یا به صفر برسد. شادمهری با اشاره به اقدامات میراث فرهنگی در این باره میگوید: سازمان میراث فرهنگی هم در نظر دارد در این بسته تشویقی روند استعلام را كوتاه كند و اگر مالكی قصد مرمت و نگهداری از ساختمان و تغییر كاربری مناسب را داشته باشد در تهیه نقشهها كمك كند. اگر این تسهیلات محقق شود سرمایهگذاران بخش خصوصی میتوانند خیلی بهتر و باكیفیتتر اقدامات لازم را انجام دهند؛ ما به عنوان دستگاه حاكمیتی به دنبال ایجاد تسهیلاتی برای سرمایهگذاران در این بخش هستیم.
370 موردش بنای تاریخی است، یعنی فقط یك دهم درصد! اما برای نگهداری از همین اندك فضای باقیمانده هم نه عزمی داریم و نه ارادهای و شاید هم نه برنامهای.
مهدی معمارزاده، كارشناس فرهنگی دراین باره به ما میگوید: «همه ما در برابر فرهنگ و تاریخ كشورمان مسؤول هستیم.»
آن طور كه او توضیح میدهد، میراث فرهنگی به عنوان نماینده دستگاههای دولتی، متولی آثار تاریخی است. اداره باستان شناسی ایران از سال 1308 به صورت رسمی آغاز به كار كرده و در واقع ۹۰ سال است كه تشكیلات دولتی برای حفظ و حراست از مباحث تاریخی و فرهنگی تشكیل شده و بر همین اساس هزینههای زیادی هم صورت گرفته است.
میراث دستتنها
برای حفظ بناهای ارزشمند كشور تاكنون هزینههای مادی و معنوی زیادی شده، اما به دلیل نبود مدیریت مناسب تلاشها راه به جایی نبرده است.
مهدی معمارزاده، کارشناس فرهنگی میگوید: بناهای تاریخی در واقع فرهنگ ایرانی را نشان میدهند، اما به دلیل گستردگی آثار در ایران باید همه دستگاهها برای حفاظت و صیانت از آثار تاریخی همافزایی و همیاری كنند تا بتوانیم این ارزشها را حفظ كنیم. مسلما میراث فرهنگی به تنهایی توانایی ندارد از تمام آثار تاریخی محافظت كند.
این كارشناس فرهنگی با بیان اینكه آثار تاریخی كشور فقط متعلق به میراث فرهنگی نیستند، میافزاید: این میراث متعلق به همه كشور است، دستگاههای دولتی و همه نهادها مكلف و موظف هستند برای حفاظت از این ارزشها یاری برسانند. امروزه در سراسر دنیا این اتفاق افتاده و شهرداریها در كشورهای پیشرفته همانند ایتالیا نقش مهم و اساسی را در حفظ آثار تاریخی ایفا میكنند.
مولف كتاب «خیابان، كالبد و سیمای شهری در محدوده مركزی تهران» ادامه میدهد: البته شهرداریها در كشور ما هم تا حدودی همافزایی انجام دادند اما نقش آنها تا به امروز بسیار كمرنگ بوده است. میراث فرهنگی باید مورد حمایت قرار گیرد و دستگاهها و بنیادها باید این مجموعه مهم را مورد حمایت
قرار دهند.
بیشتر كارشناسان معتقدند موضوع اصلی این است كه ما نسبت به ارزشهای فرهنگی خود سهلانگار هستیم، نهادها از جمله شهرداری تهران و سازمان اوقاف و امور خیریه مكلف هستند نسبت به آثار تاریخی توجه نشان دهند. ۵۰ درصد از بازار تهران كه دارای آثار تاریخی فراوانی هم هست موقوفه است.
معمارزاده با بیان اینكه تا به امروز در این باره كمكاریهای فراوانی صورت گرفته است، میگوید: برای نجات خانههای تاریخی كشور و از جمله تهران باید یك راهحل مناسب پیدا شود . به عنوان مثال وقتی بحث حفاظت از خانه نیما مطرح است، در واقع از یك فرد معمولی صحبت نمیكنیم. نیما یكی از شخصیتهای برجسته فرهنگی ادبیات ایران است و مشخصا دولت در قبال حفاظت از خانههای تاریخی چنین افرادی مسؤول است.
او با اشاره به پاسداشت شعرای قدیمی مانند فردوسی، خیام و عطار میگوید: پاسداری از جایگاه ویژه شاعران و فرهیختگان معاصر الزامی است، زیرا آنها غنای بالای فرهنگی كشور را به همه جهانیان نشان میدهند؛ ما وظیفه داریم تمام شخصیتهای فرهنگی، اجتماعی، ورزشی و هر كسی را كه در تاریخ فرهنگ ما تاثیرگذار بوده ارج نهیم.
ثبت 370 بنای تاریخی در تهران
حدود ۳۷۰ بنای تاریخی ثبتشده در شهر تهران وجود دارد. در واقع سازمان میراث فرهنگی برای این بناها پرونده ثبتی تهیه كرده و در طرح تفصیلی شهر تهران این بناها تثبیت شده اند،همین طورحدود ۲۳۰۰ بنای ارزشمند هم در طرح تفصیلی توسط شهرداری تهران شناسایی شده كه آنها هم در سامانه طرح تفصیلی بارگذاری شد. تعدادی ازاین املاك ثبتشده دارای حریمهایی هستند كه شامل حریمهای درجه یك و دو میشوند و این در حالی است كه ضوابط ساخت و ساز در حریمها توسط سازمان میراث فرهنگی مشخص شده است. ابوالفتح شادمهری، مدیر بافت و بناهای تاریخی شهر تهران درباره شیوه ساخت و ساز یا تغییر كاربری در این آثار تاریخی به ما توضیح میدهد: شهرداری تهران بر اساس اسناد بالادستی كه شامل طرح جامع و طرح تفصیلی است، ملزم است برای صدور پروانه تعمیر یا تغییر كاربری این املاك حتما از سازمان میراث فرهنگی استعلام بگیرد و با موافقت آنها؛ نقشهها را به سازمان میراث فرهنگی بفرستد و اگر از سوی آنها تایید شد مجوز لازم را صادر کند؛ در مورد بناهای ثبت شده و ارزشمند بر اساس ضوابط میراث فرهنگی، مرمت یا تغییر كاربری صورت میگیرد. شهرداری تهران درصدد است به منظور تسهیل این امور برای مالكان و سرمایهگذاران تسهیلاتی در نظر گرفته شود. شادمهری با بیان اینكه شهرداری تهران متولی اصلی حفظ و نگهداری بناهای تاریخی نیست، میگوید: شهرداری تهران طبق مشخصات و ضوابط میراث فرهنگی در مورد بناهای تاریخی عمل میكند.
او با بیان اینكه بر اساس گزارشهای مناطق ۲۲ گانه شهرداری تهران حدود ۵۰ تا ۶۰ بنا توسط شهرداری تهران تملك، بهسازی و نوسازی شده به برخی از این آثار اشاره و عنوان میكند: بر اساس نیاز و هماهنگیهای انجام شده، كاربریهای مختلف در این بناهای تاریخی تعریف شده است؛ به عنوان مثال برای خانه جلال، كاربری موزه در نظر گرفته شده و از خانه مهربان كه یك بنای ارزشمند ثبت شده است به عنوان اداره بافت و بناهای تاریخی شهرداری تهران استفاده میشود.
توانایی تملك تمام آثار تاریخی را نداریم
مدیر بافت و بناهای تاریخی شهر تهران با تاكید بر اینكه شهرداری تهران یا سازمان میراث فرهنگی توانایی تملك تمام املاك در معرض خطر را ندارد، میگوید: ما به عنوان نهادهای عمومی و دولتی بهرهبردار موفق نبودیم. او با اشاره به تلاش شهرداری و سازمان میراث فرهنگی به منظور جلب مشاركت عمومی برای حفظ آثار تاریخی عنوان میكند: شهرداری تهران با همكاری و هماهنگی سازمان میراث فرهنگی به دنبال یك راهكار است تا قوانینی را تحت عنوان یك بسته تشویقی برای كسانی كه حاضر باشند در این مجموعهها سرمایهگذاری كنند تهیه كند. شهرداری تهران میتواند در این راستا زمان صدور پروانه مرمت و تغییر كاربری را كوتاه كند؛ همین طور این امكان وجود دارد كه عوارض شهرداری در این خصوص تقلیل پیدا كند یا به صفر برسد. شادمهری با اشاره به اقدامات میراث فرهنگی در این باره میگوید: سازمان میراث فرهنگی هم در نظر دارد در این بسته تشویقی روند استعلام را كوتاه كند و اگر مالكی قصد مرمت و نگهداری از ساختمان و تغییر كاربری مناسب را داشته باشد در تهیه نقشهها كمك كند. اگر این تسهیلات محقق شود سرمایهگذاران بخش خصوصی میتوانند خیلی بهتر و باكیفیتتر اقدامات لازم را انجام دهند؛ ما به عنوان دستگاه حاكمیتی به دنبال ایجاد تسهیلاتی برای سرمایهگذاران در این بخش هستیم.
تیتر خبرها
-
پیام عفو گسترده زندانیان
-
آن 23 نفری که گفتند: نه !
-
ماجراهای خانه خاورخانم
-
شما لباس پلوخوری ندارید؟
-
انقلاب پزشکی در ایران انقلابی
-
دیوار در آستانه مسدود شدن
-
انقلاب در مرحله پختگی
-
پیرو سربداران هستیم
-
«صف گوشت» مهمان تازه اقتصاد ما
-
خطر ریزش تاریخ !
-
افتخار میكنم تهیهكننده نظام هستم
-
عفو گسترده و بلوغ سیاسی
-
پیام عفو گسترده زندانیان
-
عفوهای 8 دههفجر اخیر بهروایت آمار
-
شکنجههای آریامهری