ملاقات با ابر غول‌های آبی كمربند جبار
قطر زمین حدود 12هزار و 742 كیلومتر است و قطر خورشید حدود یك میلیون و 391هزار كیلومتر! یعنی قطر خورشید حدود 109 برابر قطر زمین است! بعلاوه دما در سطح خورشید به 5500 درجه سانتی‌گراد می‌رسد؛ دمایی كه نه تنها از نقطه ذوب كه از نقطه جوش بسیاری از فلزات بالاتر است! فكر می‌كردید خورشید این قدر بزرگ و داغ باشد؟! بسیاری از ستاره‌ها وضعی شبیه خورشید دارند. اما بعضی ستاره‌ها خیلی‌خیلی بزرگ‌تر و داغ‌تر از خورشیدند. در یك آزمایش عملی می‌خواهم سه نمونه از آنها را نشانتان دهم.
امشب یكی دو ساعت بعد از غروب آفتاب پالتو بپوشید و بروید روی بام! برای شروع پیش از هر چیز همه لامپ‌های دور و برتان را تا جایی كه می‌توانید خاموش كنید تا اول چشم‌تان به تاریكی و دیدن ستاره‌ها عادت كند. حالا كافی است رو به جنوب بایستید. اگر نمی‌دانید كدام سو رو به جنوب است، اگر ساكن ایران و به‌ویژه شهرهای مركزی كشور هستید كافی است رو به جهت قبله منزل بایستید و سپس اندكی به سمت چپ بچرخید تا با دقت خوبی رو به جهت جنوب ایستاده باشید.
حالا كمی نگاهتان را رو به آسمان بالای سر بگیرید تا سه ستاره درخشان كه در یك خط و كنار هم قرار گرفته‌اند و روشنایی نزدیك به هم دارند توجه‌تان را به خود جلب كنند. این سه‌ستاره متعلق به‌صورت فلكی جبار هستند و آنها را كمربند جبار می‌نامند؛ اینها نمایانگر موقعیتی هستند كه در شكل اساطیری این صورت فلكی كه به شكل شكارچی بزرگی بر آسمان نقش بسته است و در جایگاه كمربند شكارچی واقع می‌شوند. اسامی این سه ستاره در شیوه نامگذاری قدیمی ستاره‌ها از راست به چپ به ترتیب منطقه (Mintaka)، نظام (Alnilam) و نِطاق (Alnitak) نامیده می‌شوند.
امنطقهب كه ستاره سمت راست در كمربند جبار است، ستاره‌ای چندتایی كه حدود 1239سال نوری از ما فاصله دارد. یعنی ستاره‌ای منفرد همچون خورشید نیست و مطالعات اخترفیزیكی نشان می‌دهد دست‌كم از چهار مؤلفه تشكیل شده است كه به دور مركز جرم مشتركی در منظومه خود در حال گردشند. دو مولفه حدود 22 تا 24 برابر خورشید جرم دارند، جرم مولفه سوم 5/8 برابر خورشید است و مؤلفه چهارم نیز جرمی تقریبا به اندازه خورشید ما دارد. دمای سطحی مؤلفه‌های اصلی این ستاره به حدود 28 هزار درجه می‌رسد. درخشندگی هر یك از این مولفه‌ها به ترتیب 190هزار، 16هزار، 63هزار و 3300 برابر خورشید است!
انظامب ستاره وسطی كمربند جبار است؛ یك ابرغول آبی كه حدود 2000 سال نوری با ما فاصله دارد. قطر نظام 32 برابر قطر خورشید و جرمش بالغ بر 40 برابر جرم خورشید است. دما در سطح این ستاره به بیش از 27هزار درجه می‌رسد. اما از همه جالب‌تر شدت درخشندگی این ستاره است كه حدود 537 هزار برابر خورشید است!
انِطاقب نام ستاره سمت چپ كمربند جبار است؛ منظومه‌ای متشكل از سه ستاره است كه در فاصله 1260 سال نوری از ما به دور مركز جرم مشترك خود در حال گردشند. مؤلفه اصلی این منظومه یك ابرغول آبی است كه دما در سطح آن به بیش از 29هزار درجه سانتی‌گراد می‌رسد، حدود 33 برابر خورشید جرم دارد، قطرش 20برابر خورشید بوده و شدت درخشندگی‌اش 250هزار برابر خورشید است. اما مؤلفه‌های دوم و سوم این منظومه اندكی كوچك‌ترند.
حالا فكر می‌كنید خورشید چقدر بزرگ است؟ زمین چطور؟! خانه شما چند متر است؟!
