جام‌جم از دستاورد شركتی دانش‌بنیان در همدان برای تولید مكش‌های پزشكی ایرانی مقرون به صرفه گزارش می‌دهد
سوغات همدان برای جراحان
در دهه‌های اخیر با گسترش دانش و مهارت پزشكی و توسعه عمل‌های جراحی وجود مكش‌های پزشكی برای جمع كردن خونابه‌ها و مایعات اضافه در محل جراحی‌ها و دندانپزشكی برای امكان دید بهتر جراح، به امری ضروری تبدیل شده است. همه ما بارها با رایج‌ترین مكش پزشكی كه همان مكش دندانپزشكی است سر و كار داشته‌ایم. مكش دندانپزشكی همان لوله نی‌مانند خمیده‌ای است كه مثل یك جاروبرقی تمام آب و خونابه‌های اضافی داخل دهان را جمع می‌كند. در نگاه اول ممكن است تصور كنید این نی مكنده سازوكار ساده‌ای داشته و اهمیت چندانی ندارد. اما این لوله باریك و ساده باید از استانداردهای ویژه‌ای تبعیت كند تا بتواند داخل دهان یا در محل جراحی بدون ایجاد مشكل كارش را به خوبی انجام دهد. به همین دلیل مكش‌های پزشكی معمولا قیمت‌های بالایی دارند كه البته با وجود نوسانات ارز و مشكلات واردات در این روزها قیمت آن چند برابر شده است. اخیرا گروهی از پژوهشگران شركتی دانش‌بنیان در پارك علم و فناوری همدان موفق به تولید انواع مكش‌های پزشكی مطابق با استانداردهای جهانی و با قیمتی مقرون به صرفه در كشور شده‌اند. حمید ساغریچیان، مدیرعامل شركت دانش‌بنیان «ساغر فن پارس» در گفت‌وگو با جام‌جم از ویژگی‌های منحصر به فرد این دستگاه‌های ایرانی می‌گوید.
مجموعه دانش‌بنیان ساغر فن پارس برای رفع نیاز كشور به مكش‌های پزشكی استاندارد فعالیت خود را در همدان از سال 91 آغاز كرده است. حمید ساغریچیان، مدیرعامل این مجموعه و كارشناس‌ارشد تجهیزات پزشكی كه از كارشناسان تجهیزات پزشكی دانشكده دندانپزشكی همدان است، به سبب فعالیت‌هایی كه در این حوزه داشته متوجه مشكلات دستگاه‌های مكش دندانپزشكی وارداتی كه عمدتا آبی هستند، می‌شود. دستگاه‌های مكش آبی علاوه‌بر مصرف بالای آب در حد چهار تا پنج لیتر در دقیقه، احتمال انتشار عفونت و آلودگی بین بیماران را نیز افزایش می‌دهد. همچنین با ورود مستقیم پسماندهای این دستگاه‌ها به فاضلاب، آلودگی‌های زیست‌محیطی میكروبی و همچنین فلزات سمی وجود دارد. این موضوع موجب شكل‌گیری ایده راه‌اندازی شركت تولیدكننده دستگاه مكش دندانپزشكی ایرانی در همدان شد. مكش داندانپزشكی اولین محصول این مجموعه دانش‌بنیان بود، اما این پژوهشگران پرتلاش پس از دستیابی به این فناوری راه توسعه مكش‌های پزشكی را ادامه دادند. این مجموعه در حال حاضر موفق به تولید دستگاه‌های مكش پزشكی دیگر با اهداف مختلف نظیر استفاده در آمبولانس‌ها، جراحی‌های رایج و جراحی‌های زیبایی مانند لیپوساكشن و مكش نوزادان نیز شده است.
ساخت ایران
سرآمد نمونه‌های خارجی
دستگاه‌های مكش مانند هر دستگاه مكش پزشكی مجهز به پمپ‌های خلأ برای ایجاد فشار منفی و مكش هستند. این بخش تنها قسمتی از دستگاه است كه به دلیل فناوری‌های مورد نیاز بومی‌سازی نشده و از كشورهایی مانند تایوان یا كشورهای اروپایی وارد می‌شود.
اما تمام قطعات دیگر و بخش‌های الكتریكی دستگاه، با تلاش پژوهشگران همدانی بومی سازی شده است. از مهم‌ترین مزیت‌های دستگاه‌های تولید شده در این مجموعه دانش‌بنیان، كاهش چشمگیر مصرف آب و انرژی نسبت به مكش‌های رایج در یونیت‌های دندانپزشكی است. نوع سازوكار عملكرد این دستگاه به نوعی طراحی شده كه مانع انتشار آلودگی از فردی به فرد دیگر خواهد شد. به‌علاوه این دستگاه مجهز به فیلترهای مخصوصی برای جذب ضایعات و فلزاتی مانند جیوه و آمالگام پیش از ورود به فاضلاب است. این فیلترها باید به صورت هفتگی تعویض یا تخلیه شوند و پسماندهای حاصل از آن مانند پسماندهای پزشكی در محل مشخص امحا شود. البته به گفته ساغریچیان از آنجا كه نهادی بر فعالیت كاربران این دستگاه‌ها نظارت ندارد، معمولا كاربران توجه كافی به نحوه تخلیه این فیلترها در ظرف‌های مخصوص ندارند و آنها را مستقیما وارد فاضلاب شهری می‌كنند كه می‌تواند بسیار خطرناك باشد و عملا استفاده از این فناوری را بی‌اثر می‌كند.
مدیرعامل مجموعه دانش‌بنیان ساغر فن پارس با اشاره به ویژگی منحصر به فرد این دستگاه‌ها برای شست‌وشوی خودكار، خاطرنشان می‌كند: «ویژگی شست‌وشوی خودكار امكان ضدعفونی و شست‌وشوی كامل دستگاه را با فشار دادن یك دكمه برای كاربر فراهم می‌كند. به این ترتیب احتمال انتقال آلودگی از فردی به فرد دیگر و به محیط زیست به‌شدت كاهش خواهد یافت.»
از مشكلاتی كه حتی در دستگاه‌های بسیار پیشرفته كشورهای دیگر مشاهده می‌شود، این است كه در صورتی كه كاربر به موقع مخزن تجمیع مایعات را تخلیه نكند، مایعات جمع‌شده وارد پمپ دستگاه می‌شود و پمپ دستگاه از كار می‌افتد. اما به گفته این كارآفرین ایرانی دستگاه‌های تولیدی در این واحد دانش‌بنیان مجهز به حسگر هوشمند قطع خودكار دستگاه در صورت پر شدن مخزن جمع‌كننده مایعات است. این فناوری هوشمند می‌تواند به میزان قابل توجهی عمر مفید پمپ دستگاه را افزایش دهد.
وی در ادامه در خصوص ثبت رسمی این دانش فنی توضیح می‌دهد: «این قابلیت‌ها در نمونه‌های مشابه خارجی تاكنون استفاده نشده است و دانش‌فنی آن فقط در اختیار مجموعه ما قرار دارد. این فناوری به صورت داخلی در سطح یك و 2 ثبت اختراع شده است و در حال حاضر به دنبال ثبت جهانی آن نیز هستیم.»
بازار گرم مكش ایرانی
این مجموعه دانش‌بنیان نوپا در حال حاضر دستگاه‌هایش را در كارگاهی به مساحت 200 مترمربع تولید می‌كند. از سال 95 كه اولین دستگاه به صورت آزمایشگاهی تولید شد تاكنون حدود 800 دستگاه با كاربری‌های متفاوت به صورت نیمه صنعتی تولید شده است. ساغریچیان در مورد میزان استقبال از این تولید داخلی به جام‌جم می‌گوید: «در سال گذشته با توجه به شرایط ویژه اقتصادی كشور، میزان روی آوردن به محصولات داخلی بیشتر بوده و این موضوع میزان فروش دستگاه‌های ما را نیز افزایش داده است. متاسفانه مشكلی كه در همه صنایع داخلی مشاهده می‌شود، نبود اعتماد كافی به تولیدات ایرانی است. در بسیاری از صنایع، ترجیح محصولات خارجی كه بعضا از كیفیت مناسبی نیز برخوردار نیستند، آسیب‌های جدی به صنایع ایرانی وارد كرده است. دستگاهی كه ما تولید كرده‌ایم كاملا مطابق استانداردهای جهانی است و مزیت‌های رقابتی زیادی نسبت به نمونه‌های خارجی دارد. قیمت تمام شده محصول ما چیزی حدود یك پنجم نمونه‌های خارجی است كه در شرایط كنونی می‌تواند از خروج میزان قابل توجهی ارز از كشور جلوگیری كند.»
وی در ادامه درخصوص ورود این محصول به بازارهای خارجی می‌افزاید: «ما در حال حاضر در حال مذاكره برای تجهیز دانشگاه‌های دندانپزشكی عراق با دستگاه‌های مكش خود هستیم. اما هدف نهایی ما به كشورهای همسایه محدود نمی‌شود و در پی گرفتن گواهینامه‌های مورد نیاز برای صادرات دستگاه‌ها به كشورهای اروپایی هستیم.» به عقیده ساغریچیان این دستگاه‌ها نه تنها قیمت بسیار مقرون به صرفه‌ای دارند، بلكه امكانات به روز و منحصر به فردشان امكان رقابت آنها را در بازارهای جهانی فراهم كرده است.
در این مجموعه حدود 15 نفر به صورت مستقیم در تولید دستگاه‌ها مشاركت دارند كه با احتساب افرادی كه خدمات پس از فروش دستگاه‌ها را ارائه می‌دهند برای حدود صد نفر تا به حال اشتغال‌زایی شده است.
ساخت ایران
سرآمد نمونه‌های خارجی
دستگاه‌های مكش مانند هر دستگاه مكش پزشكی مجهز به پمپ‌های خلأ برای ایجاد فشار منفی و مكش هستند. این بخش تنها قسمتی از دستگاه است كه به دلیل فناوری‌های مورد نیاز بومی‌سازی نشده و از كشورهایی مانند تایوان یا كشورهای اروپایی وارد می‌شود.
اما تمام قطعات دیگر و بخش‌های الكتریكی دستگاه، با تلاش پژوهشگران همدانی بومی سازی شده است. از مهم‌ترین مزیت‌های دستگاه‌های تولید شده در این مجموعه دانش‌بنیان، كاهش چشمگیر مصرف آب و انرژی نسبت به مكش‌های رایج در یونیت‌های دندانپزشكی است. نوع سازوكار عملكرد این دستگاه به نوعی طراحی شده كه مانع انتشار آلودگی از فردی به فرد دیگر خواهد شد. به‌علاوه این دستگاه مجهز به فیلترهای مخصوصی برای جذب ضایعات و فلزاتی مانند جیوه و آمالگام پیش از ورود به فاضلاب است. این فیلترها باید به صورت هفتگی تعویض یا تخلیه شوند و پسماندهای حاصل از آن مانند پسماندهای پزشكی در محل مشخص امحا شود. البته به گفته ساغریچیان از آنجا كه نهادی بر فعالیت كاربران این دستگاه‌ها نظارت ندارد، معمولا كاربران توجه كافی به نحوه تخلیه این فیلترها در ظرف‌های مخصوص ندارند و آنها را مستقیما وارد فاضلاب شهری می‌كنند كه می‌تواند بسیار خطرناك باشد و عملا استفاده از این فناوری را بی‌اثر می‌كند.
مدیرعامل مجموعه دانش‌بنیان ساغر فن پارس با اشاره به ویژگی منحصر به فرد این دستگاه‌ها برای شست‌وشوی خودكار، خاطرنشان می‌كند: «ویژگی شست‌وشوی خودكار امكان ضدعفونی و شست‌وشوی كامل دستگاه را با فشار دادن یك دكمه برای كاربر فراهم می‌كند. به این ترتیب احتمال انتقال آلودگی از فردی به فرد دیگر و به محیط زیست به‌شدت كاهش خواهد یافت.»
از مشكلاتی كه حتی در دستگاه‌های بسیار پیشرفته كشورهای دیگر مشاهده می‌شود، این است كه در صورتی كه كاربر به موقع مخزن تجمیع مایعات را تخلیه نكند، مایعات جمع‌شده وارد پمپ دستگاه می‌شود و پمپ دستگاه از كار می‌افتد. اما به گفته این كارآفرین ایرانی دستگاه‌های تولیدی در این واحد دانش‌بنیان مجهز به حسگر هوشمند قطع خودكار دستگاه در صورت پر شدن مخزن جمع‌كننده مایعات است. این فناوری هوشمند می‌تواند به میزان قابل توجهی عمر مفید پمپ دستگاه را افزایش دهد.
وی در ادامه در خصوص ثبت رسمی این دانش فنی توضیح می‌دهد: «این قابلیت‌ها در نمونه‌های مشابه خارجی تاكنون استفاده نشده است و دانش‌فنی آن فقط در اختیار مجموعه ما قرار دارد. این فناوری به صورت داخلی در سطح یك و 2 ثبت اختراع شده است و در حال حاضر به دنبال ثبت جهانی آن نیز هستیم.»
بازار گرم مكش ایرانی
این مجموعه دانش‌بنیان نوپا در حال حاضر دستگاه‌هایش را در كارگاهی به مساحت 200 مترمربع تولید می‌كند. از سال 95 كه اولین دستگاه به صورت آزمایشگاهی تولید شد تاكنون حدود 800 دستگاه با كاربری‌های متفاوت به صورت نیمه صنعتی تولید شده است. ساغریچیان در مورد میزان استقبال از این تولید داخلی به جام‌جم می‌گوید: «در سال گذشته با توجه به شرایط ویژه اقتصادی كشور، میزان روی آوردن به محصولات داخلی بیشتر بوده و این موضوع میزان فروش دستگاه‌های ما را نیز افزایش داده است. متاسفانه مشكلی كه در همه صنایع داخلی مشاهده می‌شود، نبود اعتماد كافی به تولیدات ایرانی است. در بسیاری از صنایع، ترجیح محصولات خارجی كه بعضا از كیفیت مناسبی نیز برخوردار نیستند، آسیب‌های جدی به صنایع ایرانی وارد كرده است. دستگاهی كه ما تولید كرده‌ایم كاملا مطابق استانداردهای جهانی است و مزیت‌های رقابتی زیادی نسبت به نمونه‌های خارجی دارد. قیمت تمام شده محصول ما چیزی حدود یك پنجم نمونه‌های خارجی است كه در شرایط كنونی می‌تواند از خروج میزان قابل توجهی ارز از كشور جلوگیری كند.»
وی در ادامه درخصوص ورود این محصول به بازارهای خارجی می‌افزاید: «ما در حال حاضر در حال مذاكره برای تجهیز دانشگاه‌های دندانپزشكی عراق با دستگاه‌های مكش خود هستیم. اما هدف نهایی ما به كشورهای همسایه محدود نمی‌شود و در پی گرفتن گواهینامه‌های مورد نیاز برای صادرات دستگاه‌ها به كشورهای اروپایی هستیم.» به عقیده ساغریچیان این دستگاه‌ها نه تنها قیمت بسیار مقرون به صرفه‌ای دارند، بلكه امكانات به روز و منحصر به فردشان امكان رقابت آنها را در بازارهای جهانی فراهم كرده است.
در این مجموعه حدود 15 نفر به صورت مستقیم در تولید دستگاه‌ها مشاركت دارند كه با احتساب افرادی كه خدمات پس از فروش دستگاه‌ها را ارائه می‌دهند برای حدود صد نفر تا به حال اشتغال‌زایی شده است.
