موضوع همكاری ایران با گروه ویژه اقدام مالی اف.ای.تی.اف در ماه‌های اخیر، حواشی زیادی به‌همراه داشته است و نهایتا به‌دلیل نگرانی‌های فراوانی كه كنوانسیون‌های مربوط‌ داشته و همچنین عملكرد نامناسبی كه اروپا و آمریكا در برجام داشتند این موضوع در مجمع تشخیص مصلحت نظام مسكوت ماند.
این در حالی بود كه آمریكا و اروپا برای پیوستن ایران به دو كنوانسیون پالرمو و سی.اف.تی تلاش فراوانی كردند چرا كه به اعتقاد بسیاری از مخالفان لوایح اف.‌ای.‌تی.‌اف، در صورت پیوستن ایران به این دو كنوانسیون، غربی‌ها به راحتی اطلاعات بازیگران اصلی اقتصاد ایران را به دست خواهند آورد و این یعنی سهولت بیشتر در اعمال تحریم‌های اقتصادی علیه ایران. به همین دلیل پس از آغاز سیاست فشار حداكثری، مقامات مختلف آمریكایی از جمله مایك پمپئو (وزیر خارجه) و مقامات وزارت خزانه‌داری این كشور بر پیوستن ایران به دو كنوانسیون پالرمو و سی.اف.تی پافشاری فراوانی كرده‌اند. به‌عنوان مثال، پمپئو در كنفرانس خبری مشترك با هایكو ماس وزیر خارجه آلمان در اوایل خرداد امسال درباره دو كنوانسیون پالرمو و سی.اف.تی گفته بود: «امروز من از ایران می‌خواهم كه هر دو معاهده (پالرمو و سی.اف.تی) را بدون تأخیر و بدون هیچ‌گونه حق شرطی به تصویب برساند.»
تلاش برای دور زدن ایران
گرچه تاكنون آمریكایی‌ها نتوانسته‌اند به این هدف خود برسند، اما ظاهرا در هفته‌های اخیر برخی تلاش‌ها در جریان است تا كار ناتمام اف.‌ای.‌تی.‌اف را از طریق اینستكس تمام كند.
در روزهای اخیر اروپایی‌ها تایید كردند چند تراكنش از طریق اینستكس انجام شده است. به عنوان مثال هلگا اشمید در این زمینه گفته است: «اینستكس هم اكنون عملیاتی شده و اولین تراكنش آن در حال انجام است». از سوی دیگر، اخیرا فدریكا موگرینی به صورت ضمنی اعلام كرده كه شرط اجرای اینستكس، ارائه اطلاعات بازیگران اقتصادی ایران است. وی در پایان نشست وزیران خارجه این اتحادیه در بروكسل در اواخر تیرماه گفت: «اینستكس سازوكاری است كه باید در رابطه با شناسایی هویت مشتری بسیار محتاط باشد». این سخنان نشان می‌دهد اروپا قصد دارد به واسطه اینستكس اطلاعات بازیگران اقتصادی ایران را دریافت كند و تایید راه‌اندازی اینستكس نیز نشان دهنده ارائه اطلاعات از سوی ایران است.
همزمان با این تحولات، خبرگزاری فارس گزارش داده كه طرف ایرانی و اروپایی اینستكس در حال امضای تفاهم‌نامه محرمانگی تبادل اطلاعات هستند. چنین موضوعی اگر واقعیت داشته باشد به این معنی است كه طرفین قرار است در قالب اینستكس، اطلاعاتی را رد و بدل كنند كه به دلیل نگرانی‌ها از افشای آن، تفاهم‌نامه محرمانگی اطلاعات امضا می‌كنند. اما تجربه نشان داده هر اطلاعاتی كه به دست اروپا برسد عملا آمریكا نیز از آن مطلع می‌شود و این همان خطری است كه بارها نسبت به آن هشدار داده شده است.
نگرانی‌ها در این زمینه باعث شده تا دیروز اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان (دفتر تحكیم وحدت) طی نامه‌ای از علی‌اصغر نوری، مدیرعامل سازوكار ویژه تجارت و تامین مالی ایران و اروپا (ساتما) بخواهد تمامی تفاهمات و توافقات ذیل اینستكس را به‌طور علنی منتشر كرده و با شفافیت به سوالات اساسی شكل گرفته برای مردم و دانشجویان پاسخ دقیق و مستدل ارائه كند. جام‌جم در گفت‌وگویی با كارشناسان به بررسی نگرانی‌های موجود در زمینه شكل‌گیری اینستكس پرداخته و از آنها پرسیده چه باید انجام دهیم تا مشكلاتی كه در ماجرای برجام برای كشور به‌وجود آمد این‌بار در قالب اینستكس برای كشور ایجاد نشود.


دولت از نظر كارشناسان استفاده کند
لطف‌ا... فروزنده
تحلیلگر مسائل سیاسی
ما تجربه تلخ برجام را داریم و در این توافق به اروپا و آمریكا اعتماد كردیم اما راه آمریكا با خروج از برجام مشخص شد. اروپا هم نشان داد كه همان حركت ایالات متحده را البته با شیوه‌ای مزورانه در پیش گرفته است.
بنابراین از ابتدا باید به مذاكره و گفت‌وگو با اروپا بدبین باشیم. روش درست این است كه از این پس در هر مذاكره با اروپا به صورت شفاف و روشن مواضع خود را مشخص كنیم و مثل گذشته درگیر پدیده فریب نشویم. روشن شدن ابعاد قضیه در خصوص سازوكار مالی اروپا و كسب نظر منتقدان و كارشناسان از سوی دولت از مقدمات این گفت‌وگو باید باشد. هدف اصلی چنین مراوداتی حتما مبتنی بر رسیدن به گشایش‌ها در عرصه‌های اقتصادی است، بنابراین توجه به این نكته حائزاهمیت است كه غرب اساسا در پی محدود كردن گفتمان انقلاب اسلامی بوده كه در دهه‌های اخیر در منطقه شكوفا شده است. غربی‌ها با توجه به این‌كه مقابله نظامی را راهكاری غیرقابل اجرا درخصوص جمهوری اسلامی ایران می‌دانند رویه فشار اقتصادی را در پیش گرفتند. بنای آنها از ابتدا این بود كه با كسب اطلاعاتی از وضعیت اقتصادی كشور تحریم‌ها را به‌صورت هوشمند جلو ببرند.
در شرایط كنونی هم این رویه همچنان از سوی اروپا دنبال می‌شود. بنابراین نباید كاری كرد كه اطلاعات اقتصادی كشور به بیگانگان منتقل شود. شرط اصلی برای از سرگیری مذاكرات با غرب در درجه اول درس عبرت گرفتن از برجام است و در ادامه مسیر دولت حتما باید از نظر كارشناسان و منتقدان بهره ببرد و همچنین جزئیات مذاكرات هم به صورت شفاف و روشن در اختیار افكار عمومی قرار گیرد.


مذاكرات اینستكس شفاف باشد
 محمدحسین صبوری
 دبیر جنبش عدالتخواه دانشجویی
كشورمان در شرایط فعلی در جنگ اقتصادی قرار دارد، بنابراین در چنین شرایطی مثل جنگ نظامی نباید نقاط‌قوت و ضعف خود را در اختیار دشمن قرار دهیم. طبیعتا نباید روزنه‌ها و سبك‌های جنگی در جنگ اقتصادی یعنی اطلاعات اقتصادی را به طرف مقابل بدهیم. این همان چیزی است كه قرار بود در قالب اف.ای.تی.اف اتفاق بیفتد كه البته با هوشیاری به موقع جریان‌های انقلابی مواجه و موقتا با آن مقابله شده است.
در اف.ای.تی.اف نیز قرار بود اطلاعات ما به طرف خارجی ارائه شده و راه‌های دور‌زدن تحریم‌ها و سبك اقتصادی ما برای طرف مقابل افشا شود.
امروز نیز همان بحث‌ها و اختلافاتی كه در اف.ای.تی.اف داشتیم در اینستكس وجود دارد؛ یعنی طرف اروپایی اینستكس را نیز دروازه‌ای برای ورود به اطلاعات اقتصادی ما قرار داده و به این ترتیب به‌رغم این‌كه طرف مقابل را از اف.ای.تی.اف بیرون كردیم آنها قصد دارند از دریچه اینستكس وارد شوند.
خانم موگرینی نیز مدعی می‌شود كه اروپا باید در رابطه با شناسایی هویت مشتری بسیار محتاط باشد، یعنی از طریق اینستكس اطلاعات فعالان اقتصادی ایران را به‌دست آورند. اخیرا اخباری نیز شنیده‌ایم مبنی بر این‌كه طرف اروپایی تفاهمی برای انتقال اطلاعات از طریق اینستكس با ایران منعقد كرده است، به این ترتیب جای نگرانی وجود دارد كه در اینستكس نیز مانند اف.ای.تی.اف تا حدودی مجمع تشخیص و مجلس دور زده شده و در جریان توافقات قرار نگیرند.
بنابراین مسؤولان دستگاه دیپلماسی كشورمان باید نماینده واقعی ایران و حافظ منافع كشور باشند. مجلس نیز نظارت و بررسی خود را در مورد توافقات اینستكس بیشتر كند و همچنین موارد مطرح شده در توافقات مربوط به اینستكس به‌طور كاملا شفاف اعلام شود تا مشخص شود این تفاهم به چه شكلی بسته شده است.
البته جریان‌های انقلابی هم در این موضع هوشیار هستند و اجازه نخواهند داد با برخی اقدامات، منافع اقتصادی ایران به خطر بیفتد.