درمان موثر اختلالات قلبی با تشخیص زودهنگام در دوران جنینی
آرامش قلب‌های قرمز کوچولو
علم و فناوری در عرصه پزشكی و به‌ویژه درمان بیماری‌های قلبی آنقدر پیشرفت كرده است كه می‌توان با كمك آن اختلال قلبی را در جنین قبل از هفته 19 بارداری تشخیص داد. همه این تلاش‌ها برای آن است كه كودكی با اختلالات قلبی جدی به دنیا نیاید یا این‌كه اگر هم دنیا بیاید بتوان برایش درمان‌های زودهنگام و موثر را آغاز كرد . در واقع از طریق غربالگری سلامت قلب جنین، نقص ساختاری در قلب و عروق اصلی جنین (آنومالی‌های ماژور) از طریق اكوكاردیوگرافی قلب قابل شناسایی است. به همین بهانه پای صحبت‌های دكتر بهناز مرادی متخصص قلب و عروق و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی تهران نشسته‌ایم .
منظور از آنومالی قلبی جنین، نقص ساختاری در قلب و عروق اصلی جنین است كه در زمان تولد تظاهر می‌كند و از شایع‌ترین آنومالی‌های جنینی محسوب می‌شود و سردسته مرگ و میر دوران نوزادی ناشی از نقایص جنینی است.
مشكلات قلبی جنین
در مادران دیابتی
در مادرانی كه دیابت داشته یا در جنین‌های قبلی خود سابقه مشكل قلبی داشته باشند احتمال ابتلای جنین در آنها به آنومالی قلبی بیشتر است.
علاوه بر دیابت مادر، وجود برخی اتوآنتی‌بادی‌ها در مادر، سابقه IVF، برخی داروها مثل داروهای ضدتشنج و سابقه آنومالی قلبی در فرزند قبلی از عوامل خطر بروز آنومالی قلبی در جنین محسوب می‌شوند .
از طرفی یافتن موارد زیر در بررسی جنین نیز نشان‌دهنده لزوم اكوی قلب جنین است.
تشخیص زودهنگام
اختلال قلبی جنین
از طریق اكوی قلب جنین، تشخیص تمام اختلالات قلبی در دوران جنینی، چه قابل درمان، چه غیرقابل درمان ممكن است .
به گفته دكتر مرادی، اگر وجود یك آنومالی قلبی در جنین معمولا از طریق اسكن قلبی درسه ماهه اول یا دوم توسط رادیولوژیست مورد شك قرار بگیرد، تائید آن با انجام اكوكاردیوگرافی مقدور است. البته زمانی از دوران بارداری امكان انجام اكوكاردیوگرافی وجود دارد، هر چند زمان استاندارد انجام آن 18 تا22 هفته است.
اكوكاردیوگرافی توانایی تشخیص اكثر آنومالی‌های ماژور و مینور قلبی را دارد، گرچه برخی اختلالات قلبی تكاملی هستند و در هفته‌های بالاتر بارداری تظاهر می‌كنند مانند نارسایی قلبی و برخی نارسایی‌های دریچه‌ای و برخی آریتمی‌ها.
جنین‌هایی كه سقط می‌شوند
در صورت تشخیص به موقع آنومالی‌های ماژور قلب در صورتی كه جنین زیر ۱۹ هفته باشد مجوز سقط صادر خواهد شد؛ بنابراین بهتر است كه مادران باردار حتما نسبت به انجام غربالگری‌ها در هفته ۱۸ تا ۲۲ توسط پزشك اقدام كنند.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی تهران می‌افزاید: در صورت تشخیص آنومالی‌های ماژور در هفته‌های بیشتر از ۱۹ در مادران باردار باید حتما جنین تحت‌نظر متخصص قلب و پزشك مربوط باشد؛ چرا كه این مساله می‌تواند عواقب جبران ناپذیری را برای جنین به همراه داشته باشد.با تشخیص برخی از اختلالات قلبی مانند نارسایی قلبی به‌دنبال كم‌خونی جنین یا آریتمی، امكان درمان زودهنگام در همان دوره بارداری فراهم بوده و می‌تواند سبب بهتر شدن سیر بیماری یا مانع پیشرفت آن شود.
اگر اختلال قلبی جنین
غیرقابل درمان باشد
در اختلالاتی كه غیر قابل درمان طی بارداری هستند، تشخیص به موقع و پایش مناسب دوران بارداری، امكان تصمیم گیری برای بهترین زمان زایمان را فرهم کرده همچنین امکان تولد نوزاد در مركزی كه امكانات و تجربه كافی برای زایمان و مراقبت بلافاصله پس از تولد این نوزادان را داشته باشد، فراهم می‌کند.
درمان مشكلات قلبی بعد از تولد
آنومالی‌های ماژور قلبی معمولا بعد از تولد نیازمند عمل‌های متعدد و پیچیده قلبی بوده و عموما نتیجه درمانی خوبی ندارند؛ به همین دلیل، تشخیص زودهنگام این اختلالات قبل‌از تولد نوزاد هفته 19بارداری امكان سقط قانونی را فراهم می‌كند.
ولی آنومالی‌های مینور قلبی مانند نارسایی دریچه‌ای معمولا نتیجه درمانی بهتری داشته و حتی موارد خفیف برخی از انواع نارسایی دریچه‌ای ناشی از سیر تكاملی جنین بوده و خودبه خود در طول بارداری رفع می‌شوند.
بی‌شك با تشخیص زودهنگام برخی از اختلالات قلبی مانند برخی نارسایی‌های قلبی و درمان در طی بارداری امكان بهبود سیر بیماری وجود دارد.
مشكلات قلبی جنین
در مادران دیابتی
در مادرانی كه دیابت داشته یا در جنین‌های قبلی خود سابقه مشكل قلبی داشته باشند احتمال ابتلای جنین در آنها به آنومالی قلبی بیشتر است.
علاوه بر دیابت مادر، وجود برخی اتوآنتی‌بادی‌ها در مادر، سابقه IVF، برخی داروها مثل داروهای ضدتشنج و سابقه آنومالی قلبی در فرزند قبلی از عوامل خطر بروز آنومالی قلبی در جنین محسوب می‌شوند .
از طرفی یافتن موارد زیر در بررسی جنین نیز نشان‌دهنده لزوم اكوی قلب جنین است.
تشخیص زودهنگام
اختلال قلبی جنین
از طریق اكوی قلب جنین، تشخیص تمام اختلالات قلبی در دوران جنینی، چه قابل درمان، چه غیرقابل درمان ممكن است .
به گفته دكتر مرادی، اگر وجود یك آنومالی قلبی در جنین معمولا از طریق اسكن قلبی درسه ماهه اول یا دوم توسط رادیولوژیست مورد شك قرار بگیرد، تائید آن با انجام اكوكاردیوگرافی مقدور است. البته زمانی از دوران بارداری امكان انجام اكوكاردیوگرافی وجود دارد، هر چند زمان استاندارد انجام آن 18 تا22 هفته است.
اكوكاردیوگرافی توانایی تشخیص اكثر آنومالی‌های ماژور و مینور قلبی را دارد، گرچه برخی اختلالات قلبی تكاملی هستند و در هفته‌های بالاتر بارداری تظاهر می‌كنند مانند نارسایی قلبی و برخی نارسایی‌های دریچه‌ای و برخی آریتمی‌ها.
جنین‌هایی كه سقط می‌شوند
در صورت تشخیص به موقع آنومالی‌های ماژور قلب در صورتی كه جنین زیر ۱۹ هفته باشد مجوز سقط صادر خواهد شد؛ بنابراین بهتر است كه مادران باردار حتما نسبت به انجام غربالگری‌ها در هفته ۱۸ تا ۲۲ توسط پزشك اقدام كنند.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی تهران می‌افزاید: در صورت تشخیص آنومالی‌های ماژور در هفته‌های بیشتر از ۱۹ در مادران باردار باید حتما جنین تحت‌نظر متخصص قلب و پزشك مربوط باشد؛ چرا كه این مساله می‌تواند عواقب جبران ناپذیری را برای جنین به همراه داشته باشد.با تشخیص برخی از اختلالات قلبی مانند نارسایی قلبی به‌دنبال كم‌خونی جنین یا آریتمی، امكان درمان زودهنگام در همان دوره بارداری فراهم بوده و می‌تواند سبب بهتر شدن سیر بیماری یا مانع پیشرفت آن شود.
اگر اختلال قلبی جنین
غیرقابل درمان باشد
در اختلالاتی كه غیر قابل درمان طی بارداری هستند، تشخیص به موقع و پایش مناسب دوران بارداری، امكان تصمیم گیری برای بهترین زمان زایمان را فرهم کرده همچنین امکان تولد نوزاد در مركزی كه امكانات و تجربه كافی برای زایمان و مراقبت بلافاصله پس از تولد این نوزادان را داشته باشد، فراهم می‌کند.
درمان مشكلات قلبی بعد از تولد
آنومالی‌های ماژور قلبی معمولا بعد از تولد نیازمند عمل‌های متعدد و پیچیده قلبی بوده و عموما نتیجه درمانی خوبی ندارند؛ به همین دلیل، تشخیص زودهنگام این اختلالات قبل‌از تولد نوزاد هفته 19بارداری امكان سقط قانونی را فراهم می‌كند.
ولی آنومالی‌های مینور قلبی مانند نارسایی دریچه‌ای معمولا نتیجه درمانی بهتری داشته و حتی موارد خفیف برخی از انواع نارسایی دریچه‌ای ناشی از سیر تكاملی جنین بوده و خودبه خود در طول بارداری رفع می‌شوند.
بی‌شك با تشخیص زودهنگام برخی از اختلالات قلبی مانند برخی نارسایی‌های قلبی و درمان در طی بارداری امكان بهبود سیر بیماری وجود دارد.
