از چالش‌های پیچیده تا سختی‌های به یادماندنی برای بازیگران نقش‌های پلیسی
خاطرات یک پلیس پاره وقت
با شنیدن نام سریال‌های پلیسی، خاطراتی از سریال‌های موفق یا غیرموفق تلویزیونی كه سعی در نشان دادن این ژانر معمایی و پر‌هیجان داشتند، یادآوری می‌شود كه در این بین نام تعدادی از بازیگران مرد كه در این حوزه با درخشش در نقش‌های متفاوت پلیسی به چهره‌ای شناخته شده، تبدیل شده‌اند نیز در ذهن‌ها نقش می‌بندد، بازیگرانی كه با ایفای نقش‌های هرچند سخت و متفاوت در نقش‌های پلیسی، توانایی خود را ثابت كرده و به رخ مخاطبان كشیده‌اند كه در این شماره از «قاب كوچك» به مروز این سریال‌ها و نقش‌های ماندگار پلیس می‌پردازیم.
زهرا دمزآبادی
مروری بر سریال‌های پلیسی تلویزیون
در سال‌های گذشته
سریال‌هایی كه از دهه 60 تا كنون به كارگردانی افراد مختلفی ساخته شده‌اند كه از میان آنها می‌توان به سریال‌های «كارآگاه علوی» به كارگردانی حسن هدایت، «سرنخ» به كارگردانی كیومرث پوراحمد،«تصمیم نهایی» محسن شاه‌محمدی، «پلیس جوان» سیروس مقدم،«خواب و بیدار» مهدی فخیم‌زاده، «رهایی» به كارگردانی مسعود تكاور،«كلانتر» محسن شاه‌محمدی، «حس سوم» مهدی فخیم‌زاده،«كارآگاهان» حمید لبخنده، «میكائیل» به كارگردانی سیروس مقدم، «نوار زرد» به كارگردانی پوریا آذربایجانی، «هوش سیاه» مسعود آب پرور، «سقوط آزاد» علیرضا امینی، «دیوار» سیروس مقدم، «ماتادور» فرهاد نجفی، «گشت پلیس» به كارگردانی مهرداد خوشبخت، «گشت ویژه» به كارگردانی مهدی رحمانی و «آمین» به كارگردانی منوچهر هادی و بهرنگ توفیقی و... اشاره كرد كه بعضی از آنها از جمله سریال‌های به‌یاد‌ماندنی تلویزیون هستند و در خاطر بسیاری از مخاطبان جایگاه ویژه‌ای پیدا كرده‌اند.
در این بین بازیگرانی چون حامد بهداد، دانیال حكیمی، داریوش فرهنگ، آتیلا پسیانی، احمد نجفی، مجید واشقانی، فرهاد قائمیان، امیر آقایی، كامبیز دیرباز، پوریا پورسرخ، برزو ارجمند، حمید گودرزی و... نیز با ایفای نقش در این سریال‌ها به چهره‌هایی شناخته شده در این امر تبدیل شده‌اند و می‌توان بازی در این سریال‌ها را نقطه عطفی در كارنامه كاری آنها بیان كرد.
ویژگی‌های شاخص
ایفای نقش‌های پلیسی
از ویژگی‌های مهم ایفای نقش‌های پلیسی كه می‌تواند هر بازیگری را در آن متمایز كند، فیزیك فرد بازیگر و تمریناتی است كه پیش از ایفای نقش باید در حالت بدنی و رفتاری روی خود انجام دهد تا شخصیتی كه از پلیس نشان می‌دهد در عین داشتن رفتاری خشن، حس حمایتی را به بیننده القا كند.
به طور مثال حامد بهداد درباره نقش متفاوتش در قالب نقش یك پلیس در سریال سقوط آزاد به كارگردانی علیرضا امینی گفته بود: من می‌دانستم باید چه كار كنم. باید در قالب یك شغل پرخاشجو و خشن یك پلیس را نشان می‌دادم كه عواطف و احساساتش درونی می‌بود. من یك پلیس عاطفی را بازی كردم كه در دل یك جامعه پر از خشونت بروز احساسات و نشان دادن آن برایش سخت است. برون‌فكنی این احساس مشكل است. من این مشكل بودن را به نمایش گذاشتم. سختی این برون‌فكنی را در جامعه‌ای كه خشن است به نمایش گذاشتم.
همچنین كامبیز دیرباز نیز كه در سریال میكائیل به كارگردانی سیروس مقدم برای اولین بار در نقش یك پلیس ظاهر شده بود درباره سختی‌های ایفای این نقش و چالش‌های پیش روی خود در مصاحبه‌ای گفته بود: دو سه ماه تا آغاز فیلمبرداری فرصت داشتم تا روی نقش تمركز كنم. سیروس مقدم گفت برو آماده شو و وزنت را هم پایین بیاور، آن زمان وزنم بالا بود. آن دو سه ماه فرصت تبدیل شد به یك‌سال. در این مدت 25 كیلو از وزنم را كم كردم تا بدنم آماده باشد. تمرین‌هایی هم با موتور انجام دادم تا مهارت كافی موتورسیكلت‌سواری را بیاموزم. با دوستان پلیسی هم كه داشتم ارتباط بیشتری برقرار كردم تا با نوع روابط‌شان با یكدیگر آشنایی پیدا كنم. خلاصه آن كه روی نقش میكائیل مطالعه و تمركز كردم. این فرصت یكساله كه ناخواسته هم پیش آمد فرصت خیلی خوبی بود تا به میكائیل نزدیك شوم. معمولا چنین فرصتی همیشه دست نمی‌دهد. در بیشتر آثار نمایشی بازیگر از زمان امضای قرارداد تا رفتن جلوی دوربین یكی دو هفته یا در نهایت یك‌ماه فرصت دارد، ولی من سعی كردم از این فرصت یكساله نهایت استفاده را ببرم.
گاهی حتی خودِ نیروی انتظامی هم
خیال می‌كند من واقعا پلیس هستم!
داریوش فرهنگ نیز كه با ایفای نقش‌های پلیسی در سریال‌های متعدد در این جایگاه به شهرت رسیده، درباره حضور خود در نقش‌های پلیسی سریال‌های گوناگون گفته است: سال‌هاست كه به عنوان بازیگر در نقش كارآگاه و پلیس ایفای نقش كردم و طی این سال‌ها با همه زیر و بم‌های شغل پلیسی آشنا هستم، گاهی حتی خود نیروی انتظامی هم خیال می‌كند من واقعا پلیس هستم!
در پایان و با نگاهی كلی به سریال‌های پلیسی پخش‌شده از تلویزیون در این سال‌ها و با نگاهی به بازیگران ایفاگر این نقش‌ها، می‌توان گفت تلویزیون با توجه به امكانات كمی كه نسبت به بعضی از كشورها در به تصویر كشیدن سریال‌های پلیسی دارد، توانسته بسیار موفق در این امر ظاهر شود و در این سال‌ها شاهد فیلم‌ها و سریال‌های متفاوت و خوبی از كارگردان‌های مختلف بوده‌ایم كه هركدام از آنها در گوشه‌ای از ذهن مخاطبان برای خود جایی را باز كرده و به یادگار گذاشته‌اند.
داشتن ما‌به‌ازای واقعی، چالشی پررنگ
ایفای نقش پلیس در سریال‌ها و فیلم‌های سینمایی را می‌توان یكی از سخت‌ترین چالش‌های یك بازیگر دانست، به این دلیل كه به علت داشتن ما‌به‌ازای واقعی و حس اعتمادی كه مردم به قشر پلیس دارند، هرگونه خطایی در ایفای این نقش‌ها می‌تواند باعث بیرون‌زدگی نقش و بدبینی مخاطبان به پلیس و آن سریال شود.
از دیگر بازیگرانی كه می‌توان به موفق بودنش در ایفای نقش‌های پلیسی اشاره كرد؛ دانیال حكیمی است كه با بازی در سریال خواب و بیدار به كارگردانی مهدی فخیم‌زاده توانست قابلیت بالای خود را در ایفای نقش پلیس در این سریال به رخ بكشد و پس از آن نیز به تكرار این نقش در سریال رهایی به كارگردان مسعود تكاور پرداخت كه بسیار موفق و به یادماندنی ظاهر شد.
مجید واشقانی نیز كه در سه سریال انقلاب زیبا، ماتادور و میكائیل ایفاگر نقش پلیس بوده است، درباره كلیشه‌ای نشدنش در این نقش و دلیل انتخاب آنها در مصاحبه‌ای گفته بود: در ماتادور برای اولین بار نقش پلیس را بازی كردم آن هم در كنار بازیگران مطرحی همچون پولاد كیمیایی و سام‌درخشانی. كارگردان كه داستان سریال را برایم تعریف كرد، جذاب به نظر آمد.
نقش پلیس سریال ماتادور تمام ویژگی‌های لازم برای جذب و ترغیب یك بازیگر برای ایفای آن را داشت. با بهرنگ توفیقی، كارگردان سریال انقلاب زیبا دوست بودم و دوست داشتم با تهیه‌كننده‌ای مانند رامین عباسی‌زاده هم كار كنم. دیدم كه این یك پلیس متفاوت است با آنی در ماتادور بازی كرده بودم. حضور سعید نعمت‌ا... و سیروس مقدم در هر اثر باعث می‌شود كه نتوانی به پیشنهادشان «نه» بگویی، به همین دلیل پلیس سریال میكائیل هم شدم. اگر این انتقاد بر من وارد شود كه واشقانی دارد خودش را تكرار می‌كند، از اساس نمی‌پذیرم. اصولا تعریفم از تكرار این نیست كه مثلا یك بازیگر اگر چهار بار نقش پلیس را بازی كند، خودش را تكرار كرده است. این سه پلیس چه از منظر‌تعریف سازمانی و چه از لحاظ شخصیتی تعاریف متفاوتی دارند. فقط اسم‌شان پلیس است، اما هر كدام به لحاظ موقعیت جغرافیایی، تعریف شخصیتی و چالش‌های در پیش‌رو تفاوت‌های اساسی دارند. نگاهی كارشناسانه و منصفانه به این سه پلیس نشان خواهد داد من هریك را متفاوت بازی كرده‌ام.
در سال‌های گذشته
سریال‌هایی كه از دهه 60 تا كنون به كارگردانی افراد مختلفی ساخته شده‌اند كه از میان آنها می‌توان به سریال‌های «كارآگاه علوی» به كارگردانی حسن هدایت، «سرنخ» به كارگردانی كیومرث پوراحمد،«تصمیم نهایی» محسن شاه‌محمدی، «پلیس جوان» سیروس مقدم،«خواب و بیدار» مهدی فخیم‌زاده، «رهایی» به كارگردانی مسعود تكاور،«كلانتر» محسن شاه‌محمدی، «حس سوم» مهدی فخیم‌زاده،«كارآگاهان» حمید لبخنده، «میكائیل» به كارگردانی سیروس مقدم، «نوار زرد» به كارگردانی پوریا آذربایجانی، «هوش سیاه» مسعود آب پرور، «سقوط آزاد» علیرضا امینی، «دیوار» سیروس مقدم، «ماتادور» فرهاد نجفی، «گشت پلیس» به كارگردانی مهرداد خوشبخت، «گشت ویژه» به كارگردانی مهدی رحمانی و «آمین» به كارگردانی منوچهر هادی و بهرنگ توفیقی و... اشاره كرد كه بعضی از آنها از جمله سریال‌های به‌یاد‌ماندنی تلویزیون هستند و در خاطر بسیاری از مخاطبان جایگاه ویژه‌ای پیدا كرده‌اند.
در این بین بازیگرانی چون حامد بهداد، دانیال حكیمی، داریوش فرهنگ، آتیلا پسیانی، احمد نجفی، مجید واشقانی، فرهاد قائمیان، امیر آقایی، كامبیز دیرباز، پوریا پورسرخ، برزو ارجمند، حمید گودرزی و... نیز با ایفای نقش در این سریال‌ها به چهره‌هایی شناخته شده در این امر تبدیل شده‌اند و می‌توان بازی در این سریال‌ها را نقطه عطفی در كارنامه كاری آنها بیان كرد.
ویژگی‌های شاخص
ایفای نقش‌های پلیسی
از ویژگی‌های مهم ایفای نقش‌های پلیسی كه می‌تواند هر بازیگری را در آن متمایز كند، فیزیك فرد بازیگر و تمریناتی است كه پیش از ایفای نقش باید در حالت بدنی و رفتاری روی خود انجام دهد تا شخصیتی كه از پلیس نشان می‌دهد در عین داشتن رفتاری خشن، حس حمایتی را به بیننده القا كند.
به طور مثال حامد بهداد درباره نقش متفاوتش در قالب نقش یك پلیس در سریال سقوط آزاد به كارگردانی علیرضا امینی گفته بود: من می‌دانستم باید چه كار كنم. باید در قالب یك شغل پرخاشجو و خشن یك پلیس را نشان می‌دادم كه عواطف و احساساتش درونی می‌بود. من یك پلیس عاطفی را بازی كردم كه در دل یك جامعه پر از خشونت بروز احساسات و نشان دادن آن برایش سخت است. برون‌فكنی این احساس مشكل است. من این مشكل بودن را به نمایش گذاشتم. سختی این برون‌فكنی را در جامعه‌ای كه خشن است به نمایش گذاشتم.
همچنین كامبیز دیرباز نیز كه در سریال میكائیل به كارگردانی سیروس مقدم برای اولین بار در نقش یك پلیس ظاهر شده بود درباره سختی‌های ایفای این نقش و چالش‌های پیش روی خود در مصاحبه‌ای گفته بود: دو سه ماه تا آغاز فیلمبرداری فرصت داشتم تا روی نقش تمركز كنم. سیروس مقدم گفت برو آماده شو و وزنت را هم پایین بیاور، آن زمان وزنم بالا بود. آن دو سه ماه فرصت تبدیل شد به یك‌سال. در این مدت 25 كیلو از وزنم را كم كردم تا بدنم آماده باشد. تمرین‌هایی هم با موتور انجام دادم تا مهارت كافی موتورسیكلت‌سواری را بیاموزم. با دوستان پلیسی هم كه داشتم ارتباط بیشتری برقرار كردم تا با نوع روابط‌شان با یكدیگر آشنایی پیدا كنم. خلاصه آن كه روی نقش میكائیل مطالعه و تمركز كردم. این فرصت یكساله كه ناخواسته هم پیش آمد فرصت خیلی خوبی بود تا به میكائیل نزدیك شوم. معمولا چنین فرصتی همیشه دست نمی‌دهد. در بیشتر آثار نمایشی بازیگر از زمان امضای قرارداد تا رفتن جلوی دوربین یكی دو هفته یا در نهایت یك‌ماه فرصت دارد، ولی من سعی كردم از این فرصت یكساله نهایت استفاده را ببرم.
گاهی حتی خودِ نیروی انتظامی هم
خیال می‌كند من واقعا پلیس هستم!
داریوش فرهنگ نیز كه با ایفای نقش‌های پلیسی در سریال‌های متعدد در این جایگاه به شهرت رسیده، درباره حضور خود در نقش‌های پلیسی سریال‌های گوناگون گفته است: سال‌هاست كه به عنوان بازیگر در نقش كارآگاه و پلیس ایفای نقش كردم و طی این سال‌ها با همه زیر و بم‌های شغل پلیسی آشنا هستم، گاهی حتی خود نیروی انتظامی هم خیال می‌كند من واقعا پلیس هستم!
در پایان و با نگاهی كلی به سریال‌های پلیسی پخش‌شده از تلویزیون در این سال‌ها و با نگاهی به بازیگران ایفاگر این نقش‌ها، می‌توان گفت تلویزیون با توجه به امكانات كمی كه نسبت به بعضی از كشورها در به تصویر كشیدن سریال‌های پلیسی دارد، توانسته بسیار موفق در این امر ظاهر شود و در این سال‌ها شاهد فیلم‌ها و سریال‌های متفاوت و خوبی از كارگردان‌های مختلف بوده‌ایم كه هركدام از آنها در گوشه‌ای از ذهن مخاطبان برای خود جایی را باز كرده و به یادگار گذاشته‌اند.
داشتن ما‌به‌ازای واقعی، چالشی پررنگ
ایفای نقش پلیس در سریال‌ها و فیلم‌های سینمایی را می‌توان یكی از سخت‌ترین چالش‌های یك بازیگر دانست، به این دلیل كه به علت داشتن ما‌به‌ازای واقعی و حس اعتمادی كه مردم به قشر پلیس دارند، هرگونه خطایی در ایفای این نقش‌ها می‌تواند باعث بیرون‌زدگی نقش و بدبینی مخاطبان به پلیس و آن سریال شود.
از دیگر بازیگرانی كه می‌توان به موفق بودنش در ایفای نقش‌های پلیسی اشاره كرد؛ دانیال حكیمی است كه با بازی در سریال خواب و بیدار به كارگردانی مهدی فخیم‌زاده توانست قابلیت بالای خود را در ایفای نقش پلیس در این سریال به رخ بكشد و پس از آن نیز به تكرار این نقش در سریال رهایی به كارگردان مسعود تكاور پرداخت كه بسیار موفق و به یادماندنی ظاهر شد.
مجید واشقانی نیز كه در سه سریال انقلاب زیبا، ماتادور و میكائیل ایفاگر نقش پلیس بوده است، درباره كلیشه‌ای نشدنش در این نقش و دلیل انتخاب آنها در مصاحبه‌ای گفته بود: در ماتادور برای اولین بار نقش پلیس را بازی كردم آن هم در كنار بازیگران مطرحی همچون پولاد كیمیایی و سام‌درخشانی. كارگردان كه داستان سریال را برایم تعریف كرد، جذاب به نظر آمد.
نقش پلیس سریال ماتادور تمام ویژگی‌های لازم برای جذب و ترغیب یك بازیگر برای ایفای آن را داشت. با بهرنگ توفیقی، كارگردان سریال انقلاب زیبا دوست بودم و دوست داشتم با تهیه‌كننده‌ای مانند رامین عباسی‌زاده هم كار كنم. دیدم كه این یك پلیس متفاوت است با آنی در ماتادور بازی كرده بودم. حضور سعید نعمت‌ا... و سیروس مقدم در هر اثر باعث می‌شود كه نتوانی به پیشنهادشان «نه» بگویی، به همین دلیل پلیس سریال میكائیل هم شدم. اگر این انتقاد بر من وارد شود كه واشقانی دارد خودش را تكرار می‌كند، از اساس نمی‌پذیرم. اصولا تعریفم از تكرار این نیست كه مثلا یك بازیگر اگر چهار بار نقش پلیس را بازی كند، خودش را تكرار كرده است. این سه پلیس چه از منظر‌تعریف سازمانی و چه از لحاظ شخصیتی تعاریف متفاوتی دارند. فقط اسم‌شان پلیس است، اما هر كدام به لحاظ موقعیت جغرافیایی، تعریف شخصیتی و چالش‌های در پیش‌رو تفاوت‌های اساسی دارند. نگاهی كارشناسانه و منصفانه به این سه پلیس نشان خواهد داد من هریك را متفاوت بازی كرده‌ام.
