از سنگ قبر سهراب سپهری تا نقاشی‌ با خط

گشتی در موزه هفت‌روزه رضا مافی كه گالری «ترانه باران» در جشنواره تجسمی فجر برپا كرده است

از سنگ قبر سهراب سپهری تا نقاشی‌ با خط

خلق موزه هفت روزه رضا مافی در دل دوازدهمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر توجهات بسیاری به خود جلب كرده است. ابتكاری از گالری ترانه باران كه با هدف نزدیك‌كردن مردم به متن زندگی نخبگان هنری انجام شد و با نمایش آثاری درخشان و اغلب دیده‌نشده نیز همراه است از جمله نقاشی‌های خیره‌كننده مافی كه مخاطبان را حیرت‌زده می‌كند، زیرا بسیاری او را صرفا به عنوان خوشنویس شناخته‌اند؛ از جمله با خط ماندگارش روی سنگ قبر سهراب سپهری.
رضا مافی، در جامعه هنری ایران، چهره‌ای خاص است؛ غیر از مهارت شگرف او در خوشنویسی و جلوداری‌اش در آفرینش نقاشیخط كه به گفته خودش آن را با هدف زنده‌نگه‌داشتن خط زیبای نستعلیق انجام می‌داد. او در ۳۹ سالگی رخت هجرت به دیار باقی بست.
آنچه گالری ترانه باران در جشنواره فجر به نمایش گذاشته است شامل آثار گوناگون، لوازم كار و اسناد جالبی از رضا مافی است كه در كنار یكدیگر موزه‌ای جالب را به وجود آورده‌اند. این مجموعه كه متعلق به خانواده رضا مافی است برای اولین بار در معرض دید عموم قرار گرفته است.
در این غرفه آثار خوشنویسی كلاسیك و همچنین نمونه‌هایی از آثار نقاشیخط كه در دهه ۴۰ و ۵۰ توسط مافی خلق شده‌اند به نمایش درآمده است. تابلوی شكسته‌نستعلیق كه با مركب قهوه‌ای بسیار رقیق روی زمینه كرم‌رنگ نوشته شده است تاریخ سال ۱۳۵۴ را بر خود دارد. قطعه‌ای نستعلیق به تاریخ مهرماه ۴۷ و اثر دیگری كه به خط نستعلیق با مركب سبز بر كاغذ ابر و باد نوشته شده تاریخ سال ۶۱ را دارد هم اینجا دیده می‌شود. اثر دیگری از او، صفحه‌ای از ورق طلا است كه روی آن سیاه‌مشق نستعلیق دیده می‌شود. تابلوی نقاشیخطی كه در سال ۵۴ خلق شده است، سیاه‌مشقی از حروف نستعلیق را در حالی نشان می‌دهد كه زمینه اثر برجسته شده و كلمات روی این زمینه به شكل مقعر ایجاد شده‌اند. اثر دیگری به تاریخ ۱۳۵۲ نشان‌دهنده نوع دیگری از برخوردهای متفاوت این خوشنویس با خط كلاسیك است. در این اثر زمینه سفید كاغذ با تكرار منظم چند حرف فارسی پر شده و با استفاده از قلم‌های ریز و درشت، تكرار حروف كوچك و بزرگ ریتم منظمی ایجاد كرده است.
در این موزه علاوه بر آثار خوشنویسی و نقاشیخط، تعدادی از نقاشی‌های مافی هم در معرض دید علاقه‌مندان قرار گرفته است. تابلوی منظره كه در سال ۵۹ با ماژیك‌های رنگی كشیده شده نشان‌دهنده تعدادی ساختمان روستایی در میان یك فضای جنگلی است. تابلوی دیگر باز هم به منظره اختصاص دارد. علاقه مافی به نقاشی منظره در آثار مختلف او دیده می‌شود و در تابلویی دیگر منظره نگاری را به حد كمال رسانده و اثری رئال را نمایش داده است. علاوه بر اینها تسلط او بر نقاشی پرتره نیز در تابلویی كه از چهره پدرش در دوران جوانی با تونالیته رنگ قهوه‌ای نقاشی كرده به چشم می‌آید.
اما آنچه این موزه موقت را تكمیل می‌كند نمایش اسناد و مدارك مربوط به رضا مافی است. چند قلم‌تراش قدیمی، دوات، قلمدان، قلم نی و... ابزار كار مافی هستند كه دیدن آنها خالی از لطف نیست. علاوه بر این بریده روزنامه‌ها یا مجلات قدیمی و زرد شده‌ای مانند كیهان، اطلاعات، رستاخیز و سروش دیده می‌شود كه در آنها مصاحبه‌هایی از رضا مافی یا نقدها و یادداشت‌هایی درباره نمایشگاه‌ها و آثار او به قلم هنرمندانی مانند آیدین آغداشلو به چشم می‌آید. كارت دعوت نمایشگاه آثار مافی در گالری سیحون از دیگر اسناد جالب‌توجه در این مجموعه است. نقش برجسته‌ای برنزی از صورت و دست رضا مافی هم هست كه در آخرین ساعات زندگی او توسط یك هنرمند قالب‌گیری و ساخته شده است.
در مجاورت موزه رضا مافی، گالری ترانه‌باران غرفه‌ای را به نمایش آثاری شاخص از بزرگان خوشنویسی معاصر نیز اختصاص داده و نمونه‌هایی ارزشمند از تحولات خوشنویسی اصیل ایران در آن به نمایش است؛ آثاری از سیدحسین میرخانی، علی‌اشرف صندوق‌آبادی، محمد سلحشور، یدا... كابلی، غلامحسین امیرخانی، سیدمحمد احصایی و حمید رحیمی بافرانی.
علاقه‌مندان برای بازدید از این آثار تا امروز پنجم اسفند می‌توانند به طبقه سوم موسسه صبا، بخش چارسوی هنر دوازدهمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر مراجعه كنند.