بررسی تاثیر ویروس كرونا در بازار محصولات فرهنگی و هنری و یادآوری یك فرصت فراموش شده
آفت كرونا به جان هنر
این یكی از آن تعطیلات دلپذیر نیست. بعید است كسی خوشحال باشد از تعطیلی سینماها، تئاترها، كنسرتها و سایر برنامههای فرهنگی و هنری؛ نه مخاطبان محصولات فرهنگی و هنری و نه فعالان این عرصه كه كسب و كارشان معطل ویروس تازهرسیده است، راضی نیستند كه خانهنشین شوند و بنشینند به انتظار. چارهای نیست اما؛ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دو شب پیش در بیانیهای اعلام كرد كه تمامی برنامههای هنری و سینمایی كشور به دلیل شیوع بیماری كرونا تا پایان هفته تعطیل است و این همه ماجرا نیست چون احتمال دارد این تعطیلی از 9 اسفند ماه به بعد هم تمدید شود و ضربهها به پیكر نحیف فرهنگ و هنر تداوم پیدا كند. گمان نكنید فقط در كشور ماست كه برنامههای فرهنگی و هنری لغو شده و میشوند؛ بسیاری از رویدادهای بینالمللی از جمله برنامههای فرهنگی و هنری در جهان برای مقابله با شیوع این بیماری تعطیل شده یا به تعویق افتادهاند، اما برای اقتصاد لرزان فرهنگ و هنر در ایران، این لغوها و تعویقها دردناكتر است و احتمالا باید راهكارهایی برای زمانه بحران پیدا كرد. بهخصوص از این بابت كه شرایط بحرانی كم نیست در این مرز و بوم كه ابر و باد و مه خورشیدش هم نامهربان شدهاند.
درست از همان لحظه كه شیوع ویروس كرونا در چین، رسانهای شد و درست به موازات تلاش برای مهار آن، به طور طبیعی برنامههای مختلف فرهنگی و هنری در این كشور لغو شده یا به تعویق افتادند. مثلا سینمای چین به عنوان دومین بازار بزرگ سینمایی جهان حداقل ۱۰ درصد از فروش سالانه خود را به سبب شیوع ویروس كرونا از دست داده است. ضرر و زیان بازار فرهنگ و هنر در سایر كشورهایی كه كرونا به آنها راه پیدا كرده هم تكرار شده و جدول روبهرو برخی رویدادهای بینالمللی است كه تاكنون تحت تاثیر كرونا قرار گرفتهاند:
ابتلای فرهنگ و هنر جهان به ویروس كرونا به جشنوارهها و نمایشگاههای بینالمللی ختم نشده و بر تور كنسرتهای هنرمندان سراسر جهان هم تاثیر گذاشته است:
لغو تور کنسرت استورمزی در آسیا
لغو تور اركستر سمفونیك بوستون، اركستر آمریكایی، با استناد به «سلامتی و سلامتی نوازندگان و كل مهمانان تور»
لغو تور اركستر فلارمونیك بوستون ایالات متحده آمریكا در آسیا
لغو پنج کنسرت اركستر فلارمونیك هنگ كنگ
لغو کنسرت اندی لو، لئن لائی و میریام یونگ از خوانندههای پاپ هنگ كنگ طی ماه جاری در هنگ كنگ، ماكائو و سنگاپور
تعویق تور کنسرت جولین تسائی هنرمند موسیقی پاپ تایوانی در چین
لغو اجرای گروه پلوان حمیداف از كشور تركمنستان در جشنواره موسیقی فجر
در كنار لغو برنامههای فرهنگی بسیاری از جلسات فرهنگی و هنری سراسر دنیا مانند هماندیشیها و معاملات شرکتهای بزرگ تولید و توزیع فیلم، شرکتهای توزیع كتاب و محصولات فرهنگی، برگزاركنندگان كنسرت و مواردی از این دست هم زیر سایه ویروس كرونا قرار گرفتند.
چه میشود كرد؟
در روزهای تعطیلی و خانهنشینی اگر تولید اثر فرهنگی دستخوش آفت میشود، چه بسا در عوض مصرف آن اوج بگیرد مثلا مردم فیلمهای بیشتری تماشا كنند، بیشتر از قبل كتاب بخوانند، موسیقی گوش بدهند و شاید هم نه! شاید كه تمام اوقات تعطیلی را به پرسه زدن در فضای مجازی و زیر و رو كردن خبرها و دلهره و تشویش بگذرانند. با این حال، حتما در جهان مدرن امروز كه به زیور دستاوردهای تكنولوژیك آراسته است، راهكارهایی وجود دارد كه در روزگار بحران، تولید محصولات فرهنگی و هنری به زمین نخورد و میزانش به صفر نرسد.
احتمالا اولین و شاید موثرترین راهكار، توسعه تولید و عرضه محصولات به صورت آنلاین باشد؛ شیوهای كه آن را با عنوان دوركاری بیشتر میشناسیم. شاید در تمام زمینههای فرهنگی و هنری شیوه دوركاری میسر نباشد، اما در بسیاری زمینهها كاملا شدنی است و مثلا همین روزنامهای كه در دست شماست، میتوانست با كمترین تجمع نیروی كاری تولید شده باشد. نمایشها و كنسرتهای آنلاین، تولید كتاب با كمترین میزان حضور كارمندان در یك دفتر نشر و موارد دیگر، امروز و در این شرایط میتوانست به كار بیاید و بدنه فرهنگ و هنر را از آسیبهای بیشتر در امان بدارد اگر زیرساختها آماده شده بود و تلاشهای اولیه ابتر نمیماند.