آیتا... سیدهادی خسروشاهی از اولین درگذشتگان سرشناس مبتلا به كرونا در ایران بود؛ 49 روز پس از ورود كرونا به ایران و 40 روز پس از درگذشت ایشان، روابط این روحانی با ادبیات و اهالی آن را مرور كردهایم
همنشین با جلال و جمالزاده
ویروس كرونا، از همان ابتدا مرزی قائل نبود و از سرشناسها هم سراغ میگرفت. یكی از نخستین آدمهای سرشناسی كه پس از ابتلا به این ویروس درگذشت، آیتا... سیدهادی خسروشاهی بود. كرونا در واقع یكی از نمایندگان مهم گفتمان تقریب مذاهب در عصر معاصر را نشانه رفت و او را به كام مرگ كشاند. او در قم مبتلا شده بود. در این چند روز از تلاشهای خسروشاهی برای ترویج اسلام و تقریب مذاهب بسیار نوشتهاند. در این گزارش اما ما میخواهیم از چهرهای دیگرگون از او بنویسیم كه كمتر به آن پرداخته شده؛ به قرابتهای خسروشاهی با ادبیات و اهالی آن. پژوهشگری كه هم سر از دیدار با محمدعلی جمالزاده در سوئیس درمیآورد و هم با جلال آل احمد همنشین میشد. شاید باورتان نشود اما بین كتابهایی كه او تالیف یا ترجمه كرده، یك كمیك استریپ برای بچهها هم دیده میشود. بنابراین، در این گزارش، عجالتا با دیگر فعالیتهای سیدهادی خسروشاهی كاری نخواهیم داشت؛ از جمله همكارى با روزنامه اطلاعات، شركت در كنفرانسها و كنگرههاى اسلامى در كشورهاى اروپایى و اسلامى، حضور به عنوان سفیر ایران در واتیكان، تاسیس مركز فرهنگی اسلامی اروپا در رم، تاسیس ماهنامهای به زبان انگلیسی با عنوان انكوائری و هفتهنامهای به زبان عربی با عنوان العالم در لندن، چاپ و نشر ترجمه قرآن مجید و نهجالبلاغه به زبان ایتالیایی و نشر ماهنامهای به نام جهان نو به زبان ایتالیایی، انتشار بالغ بر 50جلد كتاب و نشریه درباره ایران، تشیع و اهل بیت (ع) با همكاری و مساعدت او در مصر و....
طالقانی گفت با جلال آشنا شو
23 آذر ماه سال گذشته و هنگام برگزاری اختتامیه دوازدهمین دوره جایزه جلال آل احمد، یكی از كسانی كه پشت تریبون رفت، سیدهادی خسروشاهی بود. برای كسانی كه آن روز در تالار قلم كتابخانه ملی ایران بودند و از گذشته خسروشاهی چندان اطلاعی نداشتند عجیب مینمود كه او در مقام یك پژوهشگر دین چه ربطی به جلال دارد كه پشت تریبون رفته است، اما خب او آن روز از چند خاطره شنیدنیاش با نویسنده «مدیر مدرسه» رونمایی كرد:
آشنایی من با آل احمد، معطوف به دوره اوج نهضت ملی ایران است. آن زمان نوجوانی بودم ساكن تبریز و علاقه بسیاری به خواندن روزنامهها داشتم. یك روزنامهفروش تودهای در تبریز بود كه روزنامههای حزب توده را بر تابلویی میچسباند تا همه آن را بخوانند. من هم بسیاری از روزنامهها از جمله روزنامه شاهد را كه ارگان حزب زحمتكشان بود و آل احمد در آن مقاله مینوشت به این شكل میخواندم. سال ۱۳۳۳ به قم و تهران آمدم و در خدمت دوستان در مسجد هدایت رسیدم. از آنجا بود كه به توصیه مرحوم آیتا... طالقانی با جلال آشنا شدم. به او تلفن كردم و به دیدارش رفتم و دوستی ما با همدیگر نزدیكتر شد و در همان دیدار بود كه جلال ماجرای رسانه هواداریهای نامشروع و آنچه بر سر آنها آمد را برای من تعریف كرد و نسخهای از آن را هم گرفت. سالها بعد به همت موسسه اطلاعات تجدید چاپ شد.
خاطره دیگری كه از جلال دارم درباره مقالهای بود كه با موضوع اسرائیل در مجله جنگ هنر امروز نوشته بود و باعث شد كل آن ویژهنامه توقیف شود. به دیدارش رفتم و خواستار نسخهای از آن مقاله شدم كه تنها نسخهای كه از آن داشت به من داد و سالها پس از آن در قالب كتابی با عنوان اسرائیل؛ عامل امپریالیسم در قم با شمارگان 5000 نسخه چاپ كرده بود. استقبال از آن آنقدر زیاد بود كه در چاپ دوم خواستار انتشار ۵۰ هزار نسخهای آن شدند كه عنوان كردم بیش از این برایم مقدور نیست و خودتان تجدید چاپش كنید. این مساله برای متولیان امروز كتاب هم كه در قالب هزار نسخه كتاب را چاپ میكنند، قابل توجه است.
آقای داریوش آشوری پس از انتشار كتاب غربزدگی جلال، مقالاتی را با عنوان غربزدگی نوشت و آل احمد را متهم به غربزدهشدن كرد. من در همان موقع آل احمد را دیدم و به او گفتم نمیخواهی به این مقالات پاسخی بدهی كه گفت: اینها میخواهند من را ردیه نویس كنند، اما من دارم اثری مینویسم با عنوان خدمت و خیانت روشنفكران كه پاسخ آنها را میدهم و وارد بازیای كه آنها میخواهند نمیشوم.
تصویری هم از او به یادگار مانده همراه با شمسآل احمد برادر جلال است.
دیدار با جمالزاده
پیرمرد دل به ایران داشت
بین عكسهایی كه از مرحوم خسروشاهی به جا مانده، عكسی است كه او را كنار محمدعلی جمالزاده، داستاننویس بزرگ ایرانی نشان میدهد. احسان رضایی كه كارشناس كتاب است حدس زده بود این عكس مربوط به دیدار خسروشاهی با محمدعلی جمالزاده در دوران سفارت او در واتیكان در دهه 60 باشد؛ اما غلامرضا امامی تصویر دیگری از آن دیدار برای رضایی فرستاده و نوشته: «سلام. دیدم كه یادی از عزیزمان دوست دیرین جناب سید هادی خسروشاهی كرده بودید. این عكس از سفری است كه با هم به دیدار جمالزاده در ژنو سوئیس رفتیم.» امامی همچنین در یادداشتی دیگر در این باره نوشته: «در ایام اقامتش در رم خدای را شكر كه در خدمتش بودم و نخستین بار به زیبایی و روانی و رسایی قرآن، نهجالبلاغه امام علی(ع) و بسیار كتابها از جمله پیامبر [زینالعابدین] رهنما به ایتالیایی، فرانسه و انگلیسی درآمد و نیز نشریهای به زبان ایتالیایی با نام انعكاس اسلام. سفرهای بسیاری در ایران و خارج با هم رفتیم. سفری به یادماندنی به سوئیس برای دیدار با جمالزاده و سر زدن به او، به پیرمردی كه دل به ایران داشت.»
ادبیات كودك و نوجوان
كمیكاستریپ برای بچهها
سیدهادی خسروشاهی بیش از 160 جلد كتاب تالیف و ترجمه در كارنامه دارد. اغلب كتابها پژوهشهایی است در مباحث دینی و نیز تصحیح و ترجمه متون مذهبی. اما در كارنامه او یك كتاب بین این همه اثر مذهبی توجهها را به خود جلب میكند كه به ادبیات و آن هم ادبیات كودك و نوجوان مربوط است. كتاب مصوری با عنوان «سفر به سوی ماه» كه بر اساس یك اثر مصری از ایهاب الازهری است و تاریخچه تلاش انسان برای سفر به ماه را روایت میكند. این كتاب كه كمیكاستریپ است، سال ۱۳۶۶ منتشر شده است.