نصف شدن مصرف بنزین در روزهای کرونایی، ایران را به یکی از بزرگ ترین صادرکنندگان بنزین تبدیل می‌کند
فرصت طلایی صادرات بنزین
شیوع «کرونا» در کشور هرچند معضلات اقتصادی و اجتماعی بسیاری ایجاد کرده، اما فرصت‌هایی هم به دنبال داشته است که کاهش مصرف بنزین از آن موارد است. به دنبال تعطیلات اخیر و کاهش رفت و آمدها مصرف بنزین در کشور به کمتر از 50 میلیون لیتر در روز کاهش یافته است. این در حالی است که ظرفیت تولید بنزین در ایران بالاتر از 110 میلیون لیتر در روز است؛ از این رو فرصت بی‌نظیری برای صادرات این فرآورده نفتی ایجادشده تا بخشی از کسری بودجه دولت را رفع کند. البته ایران از ماه‌ها قبل جزو صادرکنندگان بنزین شده بود؛ اجرای سهمیه‌بندی بنزین در آبان 98 موجب کاهش 20 میلیون لیتری مصرف بنزین در کشور شد تا ایران که در سال‌های اخیر ظرفیت پالایشی خود را دو برابر کرده، از واردکننده بنزین به صادرکننده آن تبدیل شود؛ اما اکنون با کاهش مصرف بنزین، امکان صادرات تا 50 میلیون لیتر بنزین در کشور ایجاد شده که در صورت تحقق، درآمد ماهانه چند هزار میلیاردی به دنبال دارد و دولت می‌تواند بخش زیادی از کسری بودجه خود را رفع کند. کارشناسان از دیرباز معتقد بودند که چون صادرات فرآورده‌های نفتی مشکلات صادرات نفت خام را ندارد و از طریق مرزهای زمینی به کشورهای همسایه انجام می‌شود، به هیچ وجه تحریم‌پذیر هم نیست و معمولا خریداران ما عمدتا بخش خصوصی هستند که تحریم‌های آمریکا بر آنها اثرگذار نیست. با صادرات فرآورده‌های نفتی می‌توان بخشی از کمبود منابع ارزی کشور را که به دلیل ایجاد مشکلات در صادرات نفت خام به وجود آمده، جبران کرد.
البته باید توجه داشت محدودیت تردد از پایان فروردین برداشته می‌شود و احتمال افزایش دوباره مصرف بنزین بین 80 تا 90 میلیون لیتر است. طبق بررسی‌های انجام‌شده ایران بنزین را در زمانی صادر می‌کرد که تقاضای نفت و فرآورده‌های آن در جهان به کمترین میزان خود رسیده بود. ظرفیت صادراتی ایران نشان داد می‌تواند به جای نفت، بنزین را صادر کند که قابل ردیابی نباشد و تحریم‌ها کم اثر شود.
یک مقام آگاه در شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی درباره صادرات بنزین به خبرنگار ما گفت: مصرف بنزین در یک دوره کاهش یافت اما احتمالا با توجه به رفع محدودیت رفت و آمد و تردد بین استان‌ها دوباره مصرف افزایش می‌یابد و در خردادماه به مصرف گذشته بازمی‌گردیم.
به گفته وی، به دلیل لغو طرح ترافیک در تهران بسیاری از خانوارها با خودروی شخصی تردد می‌کنند و پیش‌بینی می‌شود این موضوع افزایش مصرف بنزین را به دنبال داشته باشد.
این مقام آگاه افزود: پالایشگاه‌های کل کشور کاهش تولید نداشتند و بنزین تولیدشده را ابتدا در مخازن استراتژیک ذخیره کردند و مازاد آن را در لیست صادرات قرار دادند. صادرات به هنر توانمندی مدیران بستگی دارد و برخی افراد هستند که حتی در منزل هم به دنبال مشتری می‌گردند تا بتوانند کاهش صادرات نفت را با صادرات بنزین جبران کنند.
قیمت بنزین صادراتی چقدر است؟
قیمت فرآورده‌های نفتی در بازارهای جهانی بر مبنای قیمت نفت تعیین می‌شود و طبیعی است با سقوط قیمت نفت، قیمت بنزین هم در بازارهای صادراتی کاهش یابد. تا قبل از بحران کرونا، قیمت هر لیتر بنزین صادراتی در منطقه غرب آسیا با توجه به نرخ ارز در کشورمان 6000 تومان بود؛ اما اخیراً با سقوط قیمت نفت، قیمت هر لیتر بنزین هم کاهش یافته است. حمید حسینی، سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی در این باره گفت: مصرف نفت و فرآورده‌های آن در کل جهان کاهش پیدا کرده و یکی از دلایل کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی کاهش تقاضا است. قیمت بنزین هم کاهش یافته و بازارهای صادراتی مانند گذشته جذابیت ندارد، اما از آنجا که همه کشورهای جهان در حال عادی‌سازی شرایط هستند احتمال دارد دوباره تقاضای نفت افزایش یابد و قیمت فرآورده‌های آن نیز منطقی شود. حسینی در ادامه یادآور شد: در وضعیت فعلی بنزین تولید کشورمان به عراق و افغانستان صادر می‌شود ولی بعید می‌دانم مشتری جدیدی در این ایام کرونایی خواستار بنزین ایرانی باشد. وی درباره وضعیت فعلی صادرات بنزین اظهار کرد: احتمالاً به‌زودی مصرف داخلی بنزین افزایش یابد و در آن صورت ما دیگر نمی‌توانیم بنزین زیادی را به دیگر کشورها صادر کنیم، محموله‌هایی که به کشور عراق فروخته بودیم تا قبل از کرونا جلویش را گرفته بودند ولی از 15 فروردین مرزها باز شد و این محموله‌ها به دست عراقی‌ها رسید. این کارشناس بازار نفت گفت: در حال حاضر بنزین را به نرخ روز جهانی به فروش می‌رسانیم اما چون پالایشگاه‌ها از جمله پالایشگاه‌های تبریز و اصفهان خصوصی هستند پول صادرات آنها به دولت نمی‌رسد.
امکان کسب درآمد ماهانه 6000 میلیارد تومانی
با صادرات 50 میلیون لیتر بنزین در روز
در بودجه امسال بیش از 88 هزار میلیارد تومان درآمد از محل صادرات فرآورده‌های نفتی (بنزین و گازوئیل) پیش‌بینی‌شده است. این مبلغ بر اساس امکان صادرات 10 تا 20 میلیون لیتری بنزین لحاظ شده است اما اکنون که هرچند برای مدت کوتاه و تا پایان بحران کرونا امکان صادرات 50 میلیون لیتری بنزین فراهم شده، درآمد صادرات بنزین بسیار بیشتر خواهد شد. هم‌اکنون قیمت بنزین در کشورهای همسایه بسیار بالاتر از ایران است به طوری که مثلاً در ترکیه هر لیتر بنزین معادل 11000 تومان است. با این حال، اگر با توجه به کاهش قیمت نفت، قیمت هر لیتر بنزین صادراتی را 4000 تومان لحاظ کنیم، صادرات روزانه 50 میلیون لیتر بنزین، درآمد 200 میلیارد تومانی در هر روز برای دولت دارد. حتی اگر این روند برای یک ماه ادامه پیدا کند، دولت درآمدی 6000میلیارد تومانی کسب خواهد کرد که می‌تواند در شرایط بحرانی کنونی بسیار به کار آید. حتی اگر قیمت بنزین صادراتی معادل بنزین آزاد در داخل شود (هر لیتر 3000 تومان) باز هم برای ایران به صرفه است که اقدام به صادرات بنزین کند تا این که تولید آن را کاهش دهد.
