شواهد و اظهارنظر كارشناسان و مسؤولان درباره كرونا از بازگشت محدودیتها به تهران و 6 استان قرمز حكایت دارد
بازگشت به قرنطینه؟
ظرفیت آیسییو بیمارستانها تکمیل شده است و رنگ هشدارها از سفیدی و زردی به قرمزی كشیده و آمار كشتههای كرونا بالا رفته است. وضعیت ابتلا و مرگ و میرها بیش از پیك اولیه است، دوشنبه گذشته ایران با 162 كشته در روز بعد از كشورهای مكزیك و هند در رتبه سوم قربانیهای كرونا در یك روز قرار گرفت. با همه این اوصاف اما وقتی چشم چشم میكنیم به محیط پیرامونمان تفاوتی با یك روز عادی در آن دیده نمیشود. كسب و كارها بازگشایی شدهاند و بدون محدودیت به فعالیت خود ادامه میدهند، تهران كه همچنان قفل ترافیك است، رستورانها فعالاند و گاهی هم صدای بوق خودروی عروس توی گوشمان زنگ میزند. پاركها و بوستانها در قرق شبنشینی شهروندان است و وقتی یك روز به تعطیلی معمول هفته اضافه میشود، جادههای شمال یكطرفه میشود. درصد اجرای پروتكلهای بهداشتی به شكل هولناكی كاهش پیدا كرده و با خواهش و تمنا و ایجاد پویش كاری از پیش نمیرود، اجبار در رعایت آن هم به شكل عجیبی موكول شده است به هفته دیگر! وضعیت كرونا در ایران هولناك است اما هولناكتر از آن اینكه هراس از این ویروس مرگبار ریخته است. حداقل رفتار عمومی شهروندان و تصمیمات دولتمردان كه این را نشان میدهد. هر چند حالا زمزمههایی به گوش میرسد كه اگر قرار بر این پیشتازی ویروس باشد قرنطینه تهران و برخی مناطق قرمز گزینهای روی میز است.
آمار جزئیتر این تعداد هفته پیش از زبان معاون كل وزارت بهداشت و درمان اعلام شد، اینكه هر 13 دقیقه یك نفر در ایران جانش را از دست میدهد و هر 33 ثانیه یك نفر مبتلا به این ویروس میشود. وضعیت تهران هشداردهنده است و آنچه آمار میگوید در شرایط بدتری نسبت به گذشته قرار داریم. همین دیروز دكتر فرشاد علامه گفته تختهای كرونایی بیمارستانهای دانشگاه علوم پزشكی تهران پُر شدهاند.
بخش هشدارآمیز گفتههای او اشاره به عدم تابآوری سیستم درمانی دارد. اینكه اگر مراجعه به بیمارستانهای پایتخت شبیه آنچه كه در اسفند بود، باشد دیگر توانی برای كادر درمانی وجود نخواهد داشت. با متر و عیار آمارها كه پیش برویم همچنان وضعیت تهران ترسناك است.
خسرو صادقنیت رئیس مجتمع بیمارستانی امامخمینی (ره) اعلام كرده «مراجعان ما در زمینه كرونا سه برابر شده است و تعداد بستریهای ما نیز سه برابر شده است.»
مهرپور رئیس بیمارستان شریعتی تهران هم میگوید انتظار چنین افزایشی نداشته و از آن به عنوان «شبیخون» یاد كرده است.
طالبپور رئیس بیمارستان سینا تهران هم میگوید شگفتزده شده است. او گفته شوكه است و «نمیداند چه اتفاقی افتاده است كه موج زیادی از بیماران در سنین پایینتر و در شرایط نامناسبتر به بیمارستان مراجعه كردهاند.»
2 هفته آینده شرایط بدتر میشود
كرونا همچنان ناشناخته است و تنها بهواسطه نظام دادهها میتوان به بخشهایی از رفتار این ویروس پی برد. پیش از این افراد سالمند را قربانی مورد علاقه این ویروس میدانستیم و حالا ایرج حریرچی میگوید: «اخیرا موارد بستری مبتلایان بدحال و جوان افزایش یافته است و همه اینها یك زنگ خطر و هشداری است و مردم نباید این معضل را شوخی بدانند.» تنها قطعیت موجود در رابطه با این ویروس یك چیز است و آن هم اینكه نباید مبتلا شد، راه رسیدن به این قطعیت هم در حال حاضر تنها و تنها یك چیز است؛ اجرای پروتكلهای بهداشتی و رعایت فاصلهگذاریهای اجتماعی. وضعیت كنونی كه كشتههای كرونا افزایش چشمگیری هم داشته، همه ماجرا نیست چراكه از قرار معلوم كرونا سر باز ایستادن ندارد و تمام نمیشود. همان دادهكاوی آمارها نشان میدهد كه
در 15 روز آینده تهران و دیگر شهرها وضعیت بدتری را نسبت به امروز تجربه خواهند كرد. آنطور كه علیرضا دلاوری معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشكی تهران دیروز در نشست خبریاش اعلام كرده: «۵۰ درصد تستهای كرونا منجر به بستری بیمار میشود و در ۱۵ روز آینده میزان بروز، بستری و مرگ و میر بیماران مبتلا به این ویروس در كشور افزایش مییابد.»
رفتار عجیب ما و مسؤولان
مقایسه آماری تعداد كشتههای كرونا و میزان اجرای پروتكلهای بهداشتی در اسفندماه سال گذشته و امروز نتیجه عجیبی دارد، اینكه در حالی 80 درصد مردم در اسفندماه پروتكلهای بهداشتی را مو به مو اجرا میكردند كه میانگین تعداد كشتههای هفته آخر اسفند در ایران 90 نفر بود اما حالا میزان اجرای این پروتكلها در حالی به 11 درصد رسیده است كه میانگین مرگ و میرها به واسطه كرونا در هفته اخیر به 136نفر در روز رسیده است. سادهاش اینكه وقتی در روز 90نفر جانشان را از دست میدادند شهروندان 80 درصد رعایت میكردند اما حالا در روز 136نفر میمیرند و مردم تنها 11درصد رعایت میكنند! پرواضح است كه این وضعیت تنها نتیجه رفتار شهروندان و مسؤولیت اجتماعی آنها نبوده و تصمیمات دولتمردان هم بیتاثیر در وضعیت كنونی نیست. سادهانگاری مهار این ویروس را پیش از این هم از زبان آنها شنیده بودیم، اینكه وعده داده شده بود پایان ماه مبارك رمضان زمان جشن شكست كرونا خواهد بود، تاثیرش را میتوان در ساده انگاشتن تاثیرگذاری این ویروس از سوی مردم دید. فقط اظهارنظرهای اینچنینی نبود كه ترس از كرونا را كاهش داد و به باور بسیاری اجرای برخی از سیاستهای دولت هم در رسوب چنین ذهنیتی تاثیر داشت. آنها معتقدند تصمیمات نامناسب برای برداشتن محدودیتها و اجرای سیاستهایی همچون بازگشایی مدارس از 15 شهریور اهمیت خطرناكی این ویروس را كم كرد و حتی رسانهها را به این باور رساند كه موضوع كرونا را از اولویت خبری خود
خارج کنند.
محدودیتها بازمیگردد
اما درست در روزهایی كه آمار ابتلا و مرگ رو به كاهش بود و همه آن را مقدمهای بر پایان موج اول شیوع میدانستند حسن روحانی هشدار داد كه در صورت عدم رعایت و اجرای پروتكلهای بهداشتی محدودیتهای گذشته باز خواهد گشت. اواسط خردادماه رئیسجمهور اعلام كرد: «مردم شریف ایران باید بدانند چنانچه در هر بخشی از كشور این هشدارها جدی گرفته نشود و خدای ناكرده شیوع بیماری دوباره اوج بگیرد، مسؤولان ناگزیر از بازگرداندن محدودیتها خواهند بود كه این موضوع هم زندگی عادی شهروندان را دچار مشكل خواهد كرد و هم آسیبهای اقتصادی جدی به جامعه خواهد زد.» هشداری كه حالا با اجباری شدن استفاده از ماسك از 15 تیرماه و افزایش آمار ابتلا و مرگ و پذیرش بالای بیمارستانهای پایتخت بسیار جدیتر شده است.
تهران نزدیک به قرنطینه
از همان روزهای ابتدایی شیوع ویروس تا همین امروز یكی از راهحلهای پر چالش در رابطه با مهار زنجیره سرایت «قرنطینه» بوده است. راهحلی كه از همان ابتدا به اندازه مخالفانش موافق هم داشت. حالا اما به نظر میرسد تهران در وضعیتی است كه تنها قرنطینه شدنش میتواند تا حدودی از وضعیت ناگوارش بكاهد. این را میتوان از میان حرفهای مسؤولان هم متوجه شد. اینكه معاون كل وزارت بهداشت و درمان اعلام كرده است: «تاكنون شش استان بهعلاوه استان تهران درخواستهایی درزمینه بازگشت محدودیتها داشتهاند.» این اظهارنظر یكی از نشانههایی است كه برخی از آن به عنوان قرنطینه برخی شهرها از جمله تهران تعبیر میكنند.
علیرضا زالی به «احتمال اعمال محدودیتهای جدید با هدف كاهش پاندمی كووید-۱۹» اشاره كرد و گفت: «اعمال محدودیتهای جدید با توجه به وخامت شیوع گسترده كرونا براساس شرایط مختلف مناطق ضروری است.»
فرمانده عملیات مقابله با كرونا در كلانشهر تهران آمار روزهای اخیر را بازتاب تغییرات ۲۵ تا ۳۰ روز قبل دانسته و گفته است «به نظر میرسد سهم سفرهای خردادماه در افزایش بار مراجعان چشمگیر است و طبیعتا سفرهای تابستانی هم میتواند خطرآفرین باشد.»
ماجرای اعمال محدودیتهای تازه برای شهر تهران جدی است چراكه علیرضا زالی میگوید: «ستاد بیماری كرونا در تهران بسته پیشنهادی ششگانه خود را به ستاد ملی برای اعمال محدودیتها اعلام كرده و منتظر تصمیم ستاد ملی هستیم.» گزینه قرنطینه پایتخت به مدت دو هفته یكی از گزینههای جدی پیش رو برای مهار حداقلی ویروس كروناست. وضعیتی كه قطعا دلایل بسیاری برای شكل گرفتن آن وجود دارد.
تهران آبستن فاجعه است
اقبال شاكری، عضو مجمع نمایندگان تهران: تهران در شرایط بسیار سختی بهسر میبرد به گونهای كه در زمره شهرهای در صدر از حیث شیوع گسترده كرونا قرار گرفته است و در وضعیت قرمز قرار دارد. ضعف ستاد مقابله با كرونا در اجرای برنامههای مناسب در تهران برای كنترل این بیماری آشكار است، بنابراین لازم است قبل از اینكه این موضوع به یك فاجعه تبدیل شود، تصمیمات مقتضی اتخاذ شود. ستاد ملی مقابله با كرونا كه دولت تشكیل داده است، فاقد یك مسؤول فنی متخصص و قدرتمندی است كه بتواند برای هر موضوعی تصمیم بگیرد، ابلاغ و پیگیری كند و بر روند اجرای آن نظارت داشته باشد. بازگشاییهای آزمون و خطایی، بدون داشتن نیرو و مدیر كنترلكننده باعث شده است كه باردیگر شاهد شیوع گسترده این بیماری در بین شهروندان تهرانی باشیم، از سوی دیگر عدم هماهنگی بین مسؤولان مربوطه كما اینكه از یك طرف گفته میشود طرح ترافیك اجرا شود و از سوی دیگر گفته میشود كه اعمال آن از عوامل افزایش سطح استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی همچون اتوبوس و مترو میشود و در نهایت مردم شاهد این تعارض در عمل بین مسؤولان هستند. یكی دیگر از موانع موجود برای كنترل بیماری كرونا به حوزه اطلاعرسانی برمیگردد، چرا كه در این زمینه بیشتر شاهد هشدار هستیم و دستورالعمل یا اقدام مناسبی برای رعایت پروتكلهای بهداشتی و فاصلهگذاری اجتماعی مشاهده نمیشود و این موضوع باعث سردرگمی مردم شده است، تاجایی كه این بیماری را جدی نمیگیرند.
محدودیتها در اختیار ستادهای محلی کرونا
حسین عرفانی،رئیس اداره مراقبت بیماریهای واگیر وزارت بهداشت: فعلا قرار است فاصلهگذاری اجتماعی و اعمال محدودیتها در کشور به صورت پویا دنبال شود. یعنی برای هر منطقهای از ایران بسته به شرایط همهگیری کرونا در آنجا تصمیمگیری میشود،چراکه به این نتیجه رسیدهایم در کشور پهناوری مثل ایران نمیتوان برای همه مناطق نسخهای واحد تجویز کرد. به همین دلیل، اختیاراتی به ستادهای استانی و شهرستانی داده شده تا با در نظر گرفتن شرایط محلی و هماهنگی ستاد ملی در صورت نیاز، محدودیتهایی را وضع کنند. همچنین با توجه به بیشتر شدن آمار روزانه بیماران کرونایی بستریشده نسبت به تعداد ترخیصیهای روزانه، احتمال بازگشت محدودیتها در پایتخت بعید نیست و اگر میزان شیوع بیماری در تهران به حدی برسد که سلامت عمومی جامعه به خطر بیفتد، در روزهای آینده احتمال دارد محدودیتهایی را هم برای پایتخت وضع کنیم.
سردرگمی در استفاده از ماسك
با اینكه هنوز چهار روز تا 15 تیر و اجباری شدن رسمی استفاده از ماسك در مكانهای عمومی میگذرد اما اوضاع شیوع كرونا در كشور به حدی بد است كه باید از همین لحظه شروع كرد، باید ماسكی برداشت و به صورت زد و همه بهانهها و توجیهها را كه قصدش مقاومت كردن است، كنار گذاشت.
وزارت بهداشت در ماجرای اجباری شدن ماسك به قول خودش روی احساس مسؤولیت مردم و فرهنگ والای آنها حساب كرده، مردمی كه چنین مسؤولیتپذیریای دارند اما نگران هستند خودشان ماسك بزنند ولی بازهم دیگرانی پیدا شوند كه وقعی به این الزام ننهند و دوباره با صورتهای بدون ماسك در جامعه ظاهر شوند. در این میان اما مركز پژوهشهای مجلس دغدغه مصرف بهینه ماسك را دارد و حرفش این است كه با اینكه زیاد درباره فواید ماسك زدن صحبت میشود ولی دستورالعمل شفاف و جامعی در این باره وجود ندارد. اشاره مركز پژوهشهای مجلس در واقع به توصیه سازمان جهانی بهداشت است مبنی بر این كه وقتی از ضرورت استفاده از ماسك به عنوان پرمصرفترین وسیله حفاظت شخصی صحبت میشود باید در كنار آن یك راهبرد ارتباطی قوی نیز برای توضیح شرایط و ارائه ادله به مردم وجود داشته باشد تا منطق استفاده از ماسك برای همگان روشن و شفاف باشد. همچنین باید دستورالعملهای واضحی تدوین شود تا مردم بدانند باید از چه ماسكی، در چه زمانی و چگونه استفاده كنند. مركز پژوهشهای مجلس اما میگوید وزارت بهداشت گرچه تاكنون توصیههایی كلی در مورد به همراه داشتن یا استفاده از ماسك ارائه داده ولی در مسیر توصیه سازمان جهانی بهداشت حركت نكرده و درباره استانداردهای مصرف و مصرف بجای ماسك برای گروههای مختلف و شرایط گوناگون سكوت كرده است.
محدودیتها در جهان برمیگردد
در كشورهایی مانند اسپانیا كه همهگیری كرونا مجددا در بخشهایی از ایالتهای آراگون و اندلوسیا مشاهده شده است ، دولت و وزارت بهداشت اسپانیا ناچار شدهاند در این شهرها با از سرگیری محدودیتها و اعمال تدابیر كنترلی موافقت كنند. علاوهبر این، شیوع مجدد ویروس كرونا در ایالت نوردراین- وست فالن آلمان در اثر سرایت این ویروس در میان كارگران یك كشتارگاه در این ایالت و بعد از آن انتقال كووید-19 از این كارگران به خانوادههایشان و دیگر افراد موجب شده است كه مقامات محلی نوردراین- وست فالن دستور به بازگشت محدودیتهای پیشین بدهند. از جمله این كه در این ایالات مدارس، مهدكودكها، موزهها، استخرها، سالنهای سرپوشیده ورزشی و نمایشگاهها دوباره تعطیل شدهاند و مجددا فقط اعضای یك خانواده یا دو نفر میتوانند در اماكن عمومی در كنار هم حضور داشته باشند.
در انگلیس نیز با وجود آنكه دولت به دنبال كاهش محدودیتهای كرونایی در سراسر این كشور بود، تازهترین گزارشها از جهش دوباره شمار مبتلایان به كرونا در برخی مناطق این كشور حكایت دارد. اتفاقی كه باعث شده مقامات دولتی انگلیس از تصمیم خود برای بازگشایی برخ كسبوكارها عقبنشینی كنند و حتی ناچار به قرنطینه مجدد برخی مناطق این كشور از جمله شهر لستر شوند. همچنین دو هفته پیش بود كه در پكن با مشاهده بیش از صد مورد جدید ابتلا به كرونا، مقامات این شهر دوباره همه مدارس و مراكز آموزشی آن را تعطیل كردند و از ساكنان آن خواستند تا حد امكان از شهر خارج نشوند.