یك كتاب خوشمزه
خیلیها مستطاب آشپزی زندهیاد نجف دریابندری را خریدهاند، حتی اگر هم آن را نخوانده باشند و محل مراجعهشان هم قرار نگرفته باشد، باز هم این خوشمزه را كه البته مقدمهای بسیار زیبا، نغز و هنرمندانه به قلم مترجم و نویسنده فقید ایرانی دارد، در قفسه كتابهایشان چیدهاند. كتابهای آشپزی دیگری هم آمدهاند كه برخی پرطرفدار شده و برخی هم زود از یاد رفتهاند. حالا هم كمتر كسی سراغ كتاب آشپزی میرود، مگر اینكه پای پژوهش خاصی در میان باشد یا یك دلیل دیگر، خلاصه دلیلی غیر از آشپزی. این روزها اما كتابی با موضوع آشپزی ایرانی وارد بازار كتاب شده كه خواندنش علاوهبر طعم خوش غذاها لطف دیگری هم دارد. نویسنده آن نادرمیرزای قاجار است. نوه فتحعلیشاه قاجار و از شاهزادگان باسواد آن روزگار. یكی از همانها كه بهواسطه آگاهیشان در دربار شاهان چندان محبوب نبودهاند و روزگار را چندان به خوشی سپری نكردهاند. او سالهایی از زندگیاش را در آذربایجان میگذراند و تصمیم میگیرد «كارنامه خورش» را درباره طبخ انواع غذای ایرانی بنویسد.
نادرمیرزای قاجار در این كتاب فقط سراغ غذاها نمیرود و میشود از خلال حرفهایش سرنخهایی از زمانه زندگی او را هم پی گرفت. نویسنده نادرمیرزا در میان نویسندگان و مورخان با اثر معروفش تاریخ و جغرافیای دارالسلطنه تبریز شناخته میشود كه تألیفی است جامع از آبوهوا تا شرایط اجتماعی تبریز و تبریزیان. او كه در تاریخ و جغرافیای تبریز بخشی كوچك را به غذاهای تبریزیان و نحوه پخت آنها اختصاص داده است، در كارنامه خورش با دقت و ریزبینیهای خاص خود، مجموعهای كامل از دستور پخت بیش از یكصد نوع غذا از سراسر ایرانِ دوره قاجار فراهم آورده است.
در این كتاب، نادرمیرزا علاوهبر اینكه درباره غذاها نوشته است، به شرح وقایع هم پرداخته و از این رو كتاب زبان گویای بخشی از تاریخ ایران است. در اثر نادرمیرزا، میتوان كلمات و اصطلاحاتی در توصیف زندگی روزمره و اسباب و ادواتش دید كه سالهاست از یاد رفتهاند و امروز در زبان فارسی دیگر استفاده نمیشوند و این بر جذابیتهای اثر برای روزگار ما افزوده است. كتاب كارنامه خورش؛ دستور غذاهای نادرمیرزا قاجار به كوشش نازیلا ناظمی و توسط نشر اطراف منتشر شده است.