یک راهنمای ضروری برای والدینی که فرزند نوجوانشان ساعتهای زیادی را در شبکههای اجتماعی میگذراند
والدین و شبکههای اجتماعی و جوانان
ممکن است برای والدین درک یا پذیرش این مساله که فرزند نوجوانشان زمان زیادی از روز را در رسانههای اجتماعی آنلاین میگذراند سخت باشد، البته اگر والدین در دسته نخستین کاربران اینترنتی در سالهای انتهایی دهه 70 و ابتدای دهه 80 بوده باشند و با فضای بلاگنویسی و بعد مدلهای ابتدایی رسانههای اجتماعی سروکار داشتند، میزان هیجان و جذابیت این مدل ارتباط را به خاطر خواهند آورد اما باز هم میزان وابستگی و حضور نوجوانان در رسانههای اجتماعی در این سالها و مخصوصا در ماههای اخیر با گذشته تفاوتهای زیادی دارد. در این مطلب قصد داریم رسانههای اجتماعی و ارتباط آن را با زندگی نوجوانان بررسی کرده و با خطرات و مزایای این رسانهها بیشتر آشنا شویم و پاسخی برای سوال «چرا حضور و فعالیت در این رسانههای اجتماعی برای نوجوانان مهم است؟» بیابیم.
اینستاگرام:+13/ یک سرویس اشتراکگذاری تصویر رایگان که عمدتا در دستگاههای تلفن همراه استفاده میشود. اینستاگرام اولین شبکه اجتماعی همهگیر در ایران بود و همین باعث شد که فرهنگ تازهای از استفاده از رسانههای اجتماعی را وارد فرهنگ دیجیتالی ایران کند. ظهور اینفلوئنسرها و سلبریتیهای اینستاگرامی و همچنین شبکه تبلیغاتی که در اینستاگرام شکل گرفت و گردش مالی سنگینی را برای سلبریتیهای اینستاگرامی بههمراه داشت، مدل جدیدی از بیزینس را به مردم ایران معرفی کرد. سلبریتیهای اینستاگرامی در گروهها و قشرهای مختلفی بودند، از خانمهای خانهدار که از فضای شخصی خانه خود تصاویری تهیه میکردند تا تصاویر سفرهای متعدد یک کاربر و حتی مادران و کارشناسانی با دغدغههای تربیتی.
اسنپ چت: +13/ یک برنامه پیامرسان تلفن همراه است که به افراد این امکان را میدهد که همزمان پیامهای ویدئویی یا تصویری را برای یک یا چند نفر ارسال کند. پیامها فقط به طور همزمان برای چند ثانیه قابل مشاهده است، همانطور که فرستنده تعیین کرده است. با این حال روشهایی برای ذخیره تصاویر با استفاده از سایر عملکردهای تلفن وجود دارد. اسنپ چت نیز در ایران فیلتر است، اما این مساله مانع از استفاده کاربران نوجوان ایرانی نشده، مخصوصا فیلترهای به روز شده اسنپ چت که برای این مخاطبان جذابیت فراوانی دارد.
TikTok : +13/یک پلتفرم رایگان برای اشتراکگذاری ویدئو. طبق آمار عمده کاربران تیکتاک زیر 24سال هستند. تیکتاک رقیب چینی فیسبوک و اینستاگرام و در آمار دانلود از فیسبوک و اینستاگرام پیشی گرفته است. تیکتاک فضای بکرتری به نسبت باقی رسانههای اجتماعی دارد و پیشرفت و به دست آوردن شهرت در آن به نسبت رسانههای قدیمی مانند یوتیوب راحتتر است به همین علت نوجوانان برای عرض اندام در این میدان بیشتر به تیکتاک روی میآورند.
Likee: +16/ لایکی(LIKE Video سابق) یک برنامه اشتراک ویدئو و شبکههای اجتماعی است. شما میتوانید با استفاده از طیف وسیعی از جلوهها و موسیقی ، محتوای ویدئویی ایجاد و ویرایش کنید و در مورد محتوای ویدئویی دیگران همکاری کنید. همزمان با پخش مستقیم فیلمها ، میتوانید درمورد محتوا نظر دهید و موقعیت مکانی خود را به اشتراک بگذارید، Likee این امکان را دارد که محتوای توهینآمیز و نامناسب را در آن گزارش کرد، نکته مهم این است که نوجوانان امکان تشخیص محتوای نامناسب را از مناسب داشته باشند.
YouTube : +13/ یک پلتفرم اشتراک ویدئو که توسط کاربر ایجاد میشود و به افراد این امکان را میدهد فیلمهای موجود را کشف و تماشا کنند و به اشتراک بگذارند. در یوتیوب میتوانید کانال خود را ایجاد کنید و کانالهای افراد یا سازمانهای دیگر را مشترک شوید. بینندگان میتوانند ویدئوها را رتبه بندی کنند و درباره آنها نظر بدهند و آنها را به اشتراک بگذارند. بسیاری از افراد از YouTube برای وبلاگ نویسی ویدئویی استفاده میکنند. یوتیوب پخش آنلاین هم دارد، در یوتیوب میتوان درآمدزایی هم کرد. یوتیوبر، یعنی کسی که شهرت خود را از ایجاد و اشتراک ویدئوهایش به دست آورده است، پیودیپای معروفترین یوتیوبر دنیا تنها در 23 سالگی در سال 2012 توانست حدود یک میلیون دنبال کننده داشته باشد و در سال 2019 درآمد 5/15 میلیون دلاری کسب کند. یوتیوبرها چه به صورت مستقل و چه با دریافت محصولات شرکتها آنان را معرفی و از این راه درآمد تبلیغاتی به دست میآورند.
فیسبوک: +13/سایتی رایگان که در آن کاربران میتوانند تصاویر، پیوندها، فیلمها و سایر مطالب خود را با لیست «دوستان» خود به اشتراک بگذارند. فیسبوک یکی از جدیترین رسانههای اجتماعی دنیاست که حجم بالایی از اطلاعات شخصی و تحلیلهای رفتاری انسانها در کشورهای جهان را در اختیار دارد. این سایت و اطلاعات موجود در آن در تحلیلهای رفتاری و مدلهای تصمیمگیری مردم کشورها مورد استفاده قرار میگیرد.
WhatsApp:+13/ این امکان را میدهد که با استفاده از بستر اینترنت به جای شرکت مخابراتی تلفن همراه، تماس تلفنی گرفته شود که این باعث کاهش هزینه ارسال پیام میشود. قابلیت دیگر آن این است که به طور همزمان برای گروهی از دوستان پیام ارسال شود.
Clash of Clans: +13 سال/ Clash of Clans یک بازی استراتژی چندنفره آنلاین است که میتوانید جامعه خود را بسازید، نیروها را آموزش دهید و به بازیکنان دیگر حمله کنید. میتوانید به یک قبیله از بازیکنان بپیوندید یا قبیله خود را ایجاد کنید و دوستان را دعوت کنید. همچنین میتوانید از طریق پیامرسانی درون بازی و گپ صوتی با سایر بازیکنان تعامل داشته باشید. بازیهای آنلاین مانند World of Warcraft نیز به دلیل روشی که امکان تعامل اجتماعی را دارند، رسانههای اجتماعی محسوب میشوند.
دلیل استفاده نوجوانان از این شبکهها
شبکههای اجتماعی راهی برای برقراری ارتباط نوجوانان با دوستانشان است. قبل از ظهور شبکههای اجتماعی، نوجوانان بعد از پایان مدرسه، زمانهای طولانی را با یکدیگر صحبت میکردند، این گفتوگوها در ایستگاه اتوبوس، پارک یا گپ زدن با تلفن شکل میگرفت، حال آنها فقط یک بستر متفاوت برای این کار یافتهاند، علاوه بر اینکه شرایط ماههای اخیر و دوری نوجوانان از فضای مدرسه و دوستانشان آنان را هرچه بیشتر به این مدل از ارتباط سوق داده است. بودن در شبکههای اجتماعی برای نوجوانان، بخش مهمی از معاشرت و ارتباط در دنیای مدرن است. مهمترین دلایلی که نوجوانان مرتبا از شبکههای اجتماعی استفاده میکنند عبارتند از: همصحبتی با دوستان، یادگیری در مورد رویدادهای جاری و بهروز بودن با محتوای آنلاین، ملاقات با افراد جدید، نداشتن کاری برای انجام دادن و احساس اینکه اگر همیشه بهروز نباشند ممکن است چیزهایی را از دست بدهند. نوجوان نیاز به تائید و پذیرش از سمت جامعه همسالان دارد، گاهی برای دریافت این تائید دست به کارهایی خارج از ارزشهای اخلاقی خود و خانواده میزند، گذاشتن تصاویر و فیلمهای نامناسب از خود یا با محتوای نامناسب، استفاده از کلمات رکیک و نمایش روابط عاشقانه دختری و پسری، میتواند یکی از راههای جدی جلب توجه در جامعه همسالان باشد، اگر اعتماد به نفس نوجوان، تفکر انتقادی و مهارت نه گفتن در سنین پیش از ورود به نوجوانی پرورش یافته باشد، در این شرایط رفتارهای سنجیدهتری خواهد داشت. اعتماد به نفس کودک به عزت نفس او مربوط میشود ، داشتن حس مثبت نسبت به خود و احساس ارزشمند بودن از اعتماد به نفس سرچشمه میگیرد. والدین باید روی محتوای مصرفی و تولیدی نوجوان نظارت داشته باشد، چراکه مساله حفظ حریم و سلامت جسمی و روحی فرزندان تا 18 سالگی با والدین است، حضور نامحسوس و حمایتی والدین در زمان استفاده فرزندان از شبکههای اجتماعی باعث میشود که در صورت بروز خطر یا شرایط نامساعد بتوانند زودتر وارد عمل شوند. به عنوان یک والد با بررسی موارد زیر میتوانید بفهمید که با چالش و مشکلی در این زمینه روبهرو هستید یا نه:
بررسی سطح انرژی و اشتیاق نوجوان نسبت به زندگی آفلاین
میزان تعامل نوجوان در مکالمه عادی
مدت زمانی که برای انجام فعالیتهای دیگر مانند ورزش، مشق شب و سایر سرگرمیها میگذارد
سنجش میزان عزت نفس و احساس ارزشمندی در نوجوان
حفظ امنیت در شبکههای اجتماعی
مانند هر نوع مشارکت اجتماعی، رسانههای اجتماعی نیز با خطراتی همراه هستند. برخی از رایجترین خطرات عبارتند از:
صرف وقت بیش از حد در دنیای آنلاین و قطع ارتباط با دنیای واقعی
به اشتراک گذاشتن آنلاین اطلاعات شخصی خود و خانواده
قربانی کلاهبرداری آنلاین شدن و قلدری
کاهش عزت نفس
ارتباط موثر با فرزند باعث میشود بستری برای گفتوگو در خانواده جاری باشد تا فرزند شما بدون ترس از قضاوت شدن و یا توبیخ و تنبیه از دیدهها و شنیدههای خود در خانواده سخن بگوید و همچنین پذیرای نظرها و پیشنهادها شما باشد. بنابراین با او در مورد کارهایی که در شبکهها انجام میدهد و دلیل آنها گفتوگو کنید. این کار باعث میشود تا با دلایل و احساسات خود واضحتر و شفافتر مواجه شود. در اینجا چند نکته برای حفظ امنیت نوجوان در اینترنت وجود دارد:
به روشهای مثبتی برای طرح موضوع فکر کنید. میتوانید از داستانهای واقعی که در رسانهها اتفاق میافتد استفاده کنید.
درباره یک فیلم یا خبر صحبت کنید، به روز بودن شما، باعث میشود شکاف دیجیتالی بین شما کمتر شود و نوجوان به شما اعتماد کند.
مواردی وجود دارد که نوجوانان در مورد آنها با والدین خود صحبت نخواهند کرد و این کاملا طبیعی است. کار را به بزرگسال قابل اعتماد دیگری بسپارید تا از آن فرد حمایت لازم را دریافت کند. این فرد معتمد میتواند خاله، عمو، والدین دوستانش، مربی ورزشی یا معلم موسیقی باشد.
تحقیقات پیرامون مشکلات و سوءاستفادههای جنسی نشان داده که نوجوانان اغلب از عواقب قانونی این مدل از سوءاستفاده در رسانههای اجتماعی اطلاع کافی ندارند. مکالمه برای اطمینان از اینکه نوجوان شما میداند چه چیزی قانونی است و چه قانونی نیست، ضروری است.
نوجوان را قضاوت نكنید، و پذیرای گفتوگوی آزاد باشید. همچنین به آنها بگویید تنها نیستند، مطمئن شوید که آنها میدانند حامیشان هستید.
صادق بودن در مورد رسانههای اجتماعی با نوجوان بسیار مهم است ، اما به یاد داشته باشید که ممکن است شما درباره تمام شبکههای اجتماعی تخصص نداشته باشید. اطمینان حاصل کنید که آنها میدانند شما در پی رشد هستید و با فکری باز مسائل جدید را میشنوید.
در صحبت درباره قوانین و ارزشهای خانواده روراست باشید. گفتوگو پیرامون حریم شخصی و خانوادگی و اجتماعی در خانواده باعث میشود نوجوان دید واضحتری نسبت به حریم خود داشته باشد.
گاهی اوقات نوجوانان احساس میکنند که «مجبور» هستند که به صورت مداوم حساب کاربری خود را در شبکههای اجتماعی چک کنند، این نوعی از اعتیاد است که میتوانید با راهنمای مشاور آن را ترک و یا بهبود ببخشید.
استراحت منظم در بررسی رسانههای اجتماعی، اطمینان از خاموش بودن اعلانها در دستگاه تلفن و تعریف روتینهای روزانه و زمان مشخص برای مراجعه به شبکه اجتماعی از عادات مثبتی است که میتوانید برای فرزندتان تعریف کنید و خودتان هم به عنوان الگو به آن پایبند باشید.
چند پیشنهاد برای بالا بردن اعتماد به نفس نوجوانان
آموزش پذیرش شکست و ناتوانی در مهارت و یا فعالیتی به نوجوان باعث میشود او با این واقعیت مواجه شود که همه افراد در تمام زمینهها به طول فطری کامل نیستند و برای رسیدن به موفقیت نیاز به تلاش و سپری کردن زمان دارد.
ستایش تلاش به جای نتیجه به نوجوان میآموزد که از برچسب زدن به خود یا دیگران پرهیز کند، چرا که کلماتی مانند خنگ، کندذهن، بیاستعداد، تنها زمانی کارایی دارد که ارزش اصلی رسیدن به هدف به جای ستودن تلاش افراد باشد. به جای اینکه از نوجوان خود به خاطر کسب نمره خوب در امتحان تعریف کنید، او را بخاطر مطالعهای که انجام داده ستایش کنید، به او نشان دهید که تلاش مهم است و اگر به طور مداوم موفق نشوند ، اشکالی ندارد.
درک احساسات درونی و همچنین مهارت بروز درست احساسات را به نوجوانان بیاموزید، نوجوانان باید بدانند که چگونه به شیوهای مناسب دربارهی خود و احساسات و افکارش
صحبت کند. نوجوان باید باور داشته باشد که افکار و احساساتش ارزشمند است و نباید آنان را نادیده بگیرد. این حس ارزشمندی باعث میشود در شرایطی که در جمع دوستان نادیده گرفته شده یا تحت قلدری قرار گرفته حرف خود را بزند یا به مرجع و شخص مناسبی برای دریافت کمک مراجعه کند.
سعی در انجام فعالیتهای جدید و کشف استعدادهای نهفته و به چالش کشیدن خود میتواند به رشد اعتماد به نفس نوجوانان کمک کند. اما بسیاری از نوجوانان از شکست میترسند یا مسیرهای مشابه دیگران را در پیش میگیرند، نوجوان خود را برای عضویت در یک باشگاه جدید، نواختن ساز موسیقی، انجام کارهای داوطلبانه یا یافتن شغل نیمه وقت تشویق کنید. تسلط بر مهارتهای جدید به آنها کمک میکند احساس بهتری نسبت به خود داشته باشند.
نوجوان شما بیشتر از آنچه شما انجام میدهید یاد میگیرد و نه آنچه میگویید. اگر در بیان جملات انتقادی درباره بدن یا تواناییهای خودتان، خود را مقصر بدانید، به فرزند خود نیز یاد میدهید که همین کار را نسبت به خودش انجام دهد. اهمیت عشق ورزیدن به خود را نوجوان از شما میآموزد، پذیرش خود و تفاوتها با دیگران ابتدا در خانه و میان اعضای خانواده آغاز میشود.
اگر نوجوان شما فقط وقتی احساس رضایت میکند که میزان خاصی از لایک را در شبکههای اجتماعی بدست آورد یا یک لباس خاص را بپوشد، در واقع در شرایط نامساعدی از اعتماد به نفس قرار دارد. به نوجوان خود کمک کنید بنیادی سالم و پایدار برای ارزشهای اصیل زندگی خود پیداکند. بر ارزشهای خود و خانواده تأکید کنید و به او یاد بدهید عیار هر فرد را ارزشهایی که بر مبنای آنها زندگی میکند، مشخص میکند. به عنوان مثال به او کمک کنید تا ببیند مهمتر از لاغر بودن، مهربان بودن است.
بسیار مهم است که نوجوان نسبت به حریم شخصی خود حس امنیت داشته باشد، فرصتهای زیادی را برای تمرین مهارتهایی که به آنها آموختهاید در اختیار نوجوان خود قرار دهید. بگذارید عواقب طبیعی انتخابهای خود را تجربه کنند و از اشتباهات خود یاد بگیرند. با گذشت زمان، قدرت انتخاب فرزند شما رشد میکند.
گفتوگوی درونی نوجوان نقش مهمی در احساس آنها نسبت به خود دارد، اگر آنها همیشه به چیزهایی مانند «من خیلی زشت هستم» یا «هیچکسی من را دوست ندارد» فکر کنند، مطمئنا احساس بدی نسبت به خود خواهد داشت، به نوجوان بیاموزید که در مورد خودش مثبت صحبت کند. بسیاری از افکار غیرمنطقی مانند «من شکست میخورم چون احمق هستم» را دوباره بررسی کند و با چیزی واقع بینانهتر جایگزین کند، مانند«اگر سخت کار کنم میتوانم کلاس ریاضی را بگذرانم».