دغدغه درك یك مساله ساده
یادداشت: محمد اسماعیل شیخ قرایی مدیرعامل انجمن فرهنگی، ورزشی و گردشگری معلولان
عقوبت بزهكاری و انجامدادن فعل حرام، دچار شدن به معلولیت نیست. بدیهی است كه افراد دارای معلولیت در هر جامعهای وجود دارند و جزئی از جامعه هستند كه مراقبت و نگهداری از آنها وظیفه جامعه است. فراهم كردن شرایطی برای مشاركت معلولان در جامعه و اینكه در معرض تبعیض قرار نگیرند به عنوان شاخص مهمی از میزان عدالت اجتماعی است.
تدوین كنوانسیون جهانی معلولان، قوانین سازمانهای بینالمللی یونیسف و مشابه، قانون حمایت از حقوق معلولان و تمامی این دستورالعملها بر اساس چنین دیدگاهی است كه پدیده معلولیت اجتنابپذیر است و باید برای افراد دارای معلولیت در جوامع همزمان با ایجاد تكریم، امكانات وتسهیلات خاص فراهم شود.
از گذشته تا به امروز سعی بر فرهنگسازی بسیاری در نگاه به افراد دارای معلولیت شده است، باید این فرهنگسازی همچنان صورت بگیرد تا به صورت یك باور عمومی در سطح جامعه بسط داده شود. نمونههایی از تفاوت نگاه به افراد دارای معلولیت در گذشته و جایگزینی آن با باور درستی كه مدنظر جامعه افراد دارای معلولیت است هم نشان از بدیهی بودن آن دارد. به عنوان مثال اگر در گذشته افراد دارای معلولیت را «گناهكار» میدانستیم حالا آن را با تركیب «بیمار است» جایگزین كنیم. به جای «تنبیه میشد» بگذاریم «معالجه میشد»، به جای تركیب «به تنهایی مسوول سرنوشت خود بود» بگوییم «جامعه در سرنوشت او سهیم است»، این باور كه معلولان «مستمری بگیرند» را با این باور كه آنها «شاغل و خودكفا» هستند جایگزین كنیم. زیور «آوای باران»، انیس «ستایش» و فرزانه «كیمیا» و حالا نکیسا در سریال «دل» تنها نمونههایی از شخصیتهای منفی سریالهایی هستند كه جزای اعمال بدشان در زندگی را با معلولیت در دوران میانسالی و پیری دادهاند و متاسفانه این تصویر نه چندان مناسب از معلولیت جسمی كه در ذهن مخاطب بر جای میماند بعضا جبرانناپذیر است.
گلن هادل، مربی پیشین تیم ملی فوتبال انگلیس بیش از 20 سال پیش به دلیل ابراز عقیده در مورد اینكه چرا برخی افراد با معلولیت زندگی میكنند، از سمت خود بركنار شد. او گفته بود كه افراد معلول متولد شدهاند تا به خاطر گناهان زندگی قبلی مجازات شوند و به واسطه این اظهارنظر تحت فشارهای عمومی خیلی زود استعفا داد.
جامعه افراد دارای معلولیت در همه این سالها برای مناسبسازی معابر و وسایل حمل و نقل عمومی و تدارك زیرساختهای لازم در این راستا جنگیده و وقتی میبیند هنوز از بدیهیترین رفتارهای مناسب از سوی قشر هنرمند در رابطه با مواجهه با افراد دارای معلولیت خبری نیست دلسرد میشود.