ماجرای مواجهه دوپدر از دو نسل با «مامانها»
برای بــابــاها
مجید فضائلی روزنامهنگار
داشتیم سفره شام را مهیا میکردیم که تلویزیون تیزر «مامانها» را پخش کرد. پدرم، من و همسرم را مخاطب قرار داد و پرسید که این برنامه را میبینید؟ گفتیم نه خیلی و نشده و مشغلههای بچه اجازه نداده و ... بابا اما خیلی جدی پیگیر برنامه بود. موضوعات قبلی را برایمان مرور کرد و اصلاحات و نکاتی که لازم میدانست را گفت. حتی در مواجهه با انتقاد خواهرم به برنامه هم توضیحاتی داشت که نشان میداد خیلی جدی با کار ارتباط گرفته است و این برای مردی که این روزها صاحب نوه است کمی عجیب است، مخصوصا این که بدانیم موضوعات برنامه مامانها به مادرهای نسل جدید اختصاص دارد نه پدر و مادرهای نسل قدیم.
مواجهه من هم با «مامانها» نه به قوت پدرم، اما تجربه شیرینی بوده است. برنامه برای مادران طراحی شده اما هیچکدام از موضوعاتش بیارتباط با پدرها نیست. اگرچه شعار برنامه «دورهمی متفاوت مامانهای معمولی» است اما «باباهای معمولی» هم با همین موضوعات کموبیش گره خوردهاند. تربیت فرزند موضوعی نیست که فقط مادرها متقبل آن باشند گرچه که سهم آنها بیشتر است. البته شاید بتوان این نقد را به برنامه مامانها کرد که چرا به لحاظ فرمی و پرداخت محتوایی فقط به سراغ مادرها رفته است و پدرها حتی در جزئیات هم حضورشان کمرنگ است اما فارغ از این مسأله باید اعتراف کرد که انتشار عکس بچه در اینستاگرام، کتاب خواندن بچهها، چالشهای کرونایی و تمایزها و تفاوتهای بیننسلی در تربیت بچهها حتما با پدرها هم ارتباط پیدا میکند. هر پدری میتواند خود را مخاطب این پرسشها و وضعیتها بداند و در مورد آنها فکر کند و نظرش را با همسرش در میان بگذارد. ممکن است یکی از حاضران در برنامه ایده او را نمایندگی کند
یا این که حداقل با ایدههای دیگران در مورد موضوعی مشخص آشنا میشود. در واقع اگر بخواهیم تکتک این موضوعات را بررسی کنیم باید بپذیریم که نه تنها هیچکدام از موضوعات صرفا مربوط به مادرها نیست بلکه پدرها در عرصه تصمیمگیری و اجرای تکتک موارد نقش پررنگی دارند؛ نقشی که اگر به خوبی انجام نشود تربیت مادر را دچار خدشه میکند و یک تربیت دوگانه را برای بچه فراهم میسازد. پس میشود گفت که مامانها فقط برای مادرها نیست و نباید باشد.
علاوه بر این نکته از جمله ویژگیهای مثبت برنامه «مامانها»، پرهیز از تجویز و نسخهپیچی است. سالهاست که قالبهای مرسوم برنامهسازی از این الگو استفاده میکنند و از کارشناس امور تربیتی یا روانشناس یا مشاور خانواده دعوت میکنند تا از خزانه پژوهشهای دانشگاهی و علمی یک نسخه شفابخش مقابل خانوادهها بگذارد. اما این قالب تثبیتشده، هم در مواجهه با موضوعات روز کماثر است و هم به دلیل فاصله زیاد و موضع متفاوت کارشناس با مخاطبان ناکارآمدیهای جدی دارد. «مامانها» این راه در پیش نگرفته و در عوض به طرح سوال درست و مبتلا به مخاطبان و صحبت درباره آن میپردازد. قرار نیست که در «مامانها» فرمولهای خانواده موفق و زندگیهای شاد را یاد بگیریم، قرار است به یک وضعیت فکر کنیم و با شنیدن و دیدن جوانب مختلف آن، راه خودمان را پیدا کنیم. حداقل کارکرد برنامه «مامانها» برای پدرها این است که درک واقعیتری از مادری کردن همسرانشان پیدا میکنند. حتما موضوعاتی وجود دارد که یک مادر در مسیر پرفرازونشیب تربیت بچه با آن دستوپنجه نرم میکند اما پدرها به دلایلی با آن موضوعات یا مواجه نشدهاند، یا راهحلهای ساده و تکخطی برایش دارند. این برنامه برای پدرها تلنگرهای جدی دارد و این نکته مهم را به آنها یادآوری میکند که تربیت فرزندان، بسیار پیچیدهتر از آنی است که تصورش را میکنیم. اگر کمکی به مادرها در مسیر رشد و تربیت فرزند نمیکنیم، حداقل نسبت به زحمتی که آنها میکشند باید آگاه باشیم و قدر آن را بدانیم.
به طور خاص پدرها هیچ وقت بچه را به دنیا نمیآورند و با چالشهای روحی، فیزیکی و... دوران پس از بارداری مواجه نمیشوند اما این برنامه با پرداختن به این موضوع باعث شد که شرایط ابتدای دوران مادری برای پدرها شفاف شود و به همسرشان بیشتر کمک کنند. البته این موارد نفی کننده پیچیدگیهای پدری نیست و ای کاش برنامهای هم با همین شکل برای پدرها ساخته شود.
مواجهه من هم با «مامانها» نه به قوت پدرم، اما تجربه شیرینی بوده است. برنامه برای مادران طراحی شده اما هیچکدام از موضوعاتش بیارتباط با پدرها نیست. اگرچه شعار برنامه «دورهمی متفاوت مامانهای معمولی» است اما «باباهای معمولی» هم با همین موضوعات کموبیش گره خوردهاند. تربیت فرزند موضوعی نیست که فقط مادرها متقبل آن باشند گرچه که سهم آنها بیشتر است. البته شاید بتوان این نقد را به برنامه مامانها کرد که چرا به لحاظ فرمی و پرداخت محتوایی فقط به سراغ مادرها رفته است و پدرها حتی در جزئیات هم حضورشان کمرنگ است اما فارغ از این مسأله باید اعتراف کرد که انتشار عکس بچه در اینستاگرام، کتاب خواندن بچهها، چالشهای کرونایی و تمایزها و تفاوتهای بیننسلی در تربیت بچهها حتما با پدرها هم ارتباط پیدا میکند. هر پدری میتواند خود را مخاطب این پرسشها و وضعیتها بداند و در مورد آنها فکر کند و نظرش را با همسرش در میان بگذارد. ممکن است یکی از حاضران در برنامه ایده او را نمایندگی کند
یا این که حداقل با ایدههای دیگران در مورد موضوعی مشخص آشنا میشود. در واقع اگر بخواهیم تکتک این موضوعات را بررسی کنیم باید بپذیریم که نه تنها هیچکدام از موضوعات صرفا مربوط به مادرها نیست بلکه پدرها در عرصه تصمیمگیری و اجرای تکتک موارد نقش پررنگی دارند؛ نقشی که اگر به خوبی انجام نشود تربیت مادر را دچار خدشه میکند و یک تربیت دوگانه را برای بچه فراهم میسازد. پس میشود گفت که مامانها فقط برای مادرها نیست و نباید باشد.
علاوه بر این نکته از جمله ویژگیهای مثبت برنامه «مامانها»، پرهیز از تجویز و نسخهپیچی است. سالهاست که قالبهای مرسوم برنامهسازی از این الگو استفاده میکنند و از کارشناس امور تربیتی یا روانشناس یا مشاور خانواده دعوت میکنند تا از خزانه پژوهشهای دانشگاهی و علمی یک نسخه شفابخش مقابل خانوادهها بگذارد. اما این قالب تثبیتشده، هم در مواجهه با موضوعات روز کماثر است و هم به دلیل فاصله زیاد و موضع متفاوت کارشناس با مخاطبان ناکارآمدیهای جدی دارد. «مامانها» این راه در پیش نگرفته و در عوض به طرح سوال درست و مبتلا به مخاطبان و صحبت درباره آن میپردازد. قرار نیست که در «مامانها» فرمولهای خانواده موفق و زندگیهای شاد را یاد بگیریم، قرار است به یک وضعیت فکر کنیم و با شنیدن و دیدن جوانب مختلف آن، راه خودمان را پیدا کنیم. حداقل کارکرد برنامه «مامانها» برای پدرها این است که درک واقعیتری از مادری کردن همسرانشان پیدا میکنند. حتما موضوعاتی وجود دارد که یک مادر در مسیر پرفرازونشیب تربیت بچه با آن دستوپنجه نرم میکند اما پدرها به دلایلی با آن موضوعات یا مواجه نشدهاند، یا راهحلهای ساده و تکخطی برایش دارند. این برنامه برای پدرها تلنگرهای جدی دارد و این نکته مهم را به آنها یادآوری میکند که تربیت فرزندان، بسیار پیچیدهتر از آنی است که تصورش را میکنیم. اگر کمکی به مادرها در مسیر رشد و تربیت فرزند نمیکنیم، حداقل نسبت به زحمتی که آنها میکشند باید آگاه باشیم و قدر آن را بدانیم.
به طور خاص پدرها هیچ وقت بچه را به دنیا نمیآورند و با چالشهای روحی، فیزیکی و... دوران پس از بارداری مواجه نمیشوند اما این برنامه با پرداختن به این موضوع باعث شد که شرایط ابتدای دوران مادری برای پدرها شفاف شود و به همسرشان بیشتر کمک کنند. البته این موارد نفی کننده پیچیدگیهای پدری نیست و ای کاش برنامهای هم با همین شکل برای پدرها ساخته شود.