خانه‌های گرم و ناامن

خانه‌های گرم و ناامن

علیرضا رأفتی روزنامه‌نگار

    گرمخانه یک ترکیب وصفی است به معنای خانه‌ای که گرم است. کسی که شب به گرمخانه پناه می‌برد و آنجا می‌خوابد یعنی از «خانه» و تمام آنچه خانه می‌انگاریم‌اش صرفا «گرم» بودن را توقع دارد. کسی که شب برای خوابیدن به گرمخانه رفته یا برده می‌شود یعنی اگر جایی باشد که صرفا گرم باشد به آن می‌گوید: خانه. گرمخانه‌ها، خوابگاه‌هایی موقتی بوده که مجهز به تختخواب و پتو و سرویس بهداشتی و حمام، که شب‌ها به افراد بی‌خانمان یا معتاد یا کارتن‌خواب پناه می‌دهند.
عضوی از شورای شهر تهران اخیرا گفته که در حال حاضر تنها سه دهک از جامعه بالای خط فقر هستند. یعنی هفت دهک دیگر سریده‌اند و رفته‌اند زیر خط فقر و از بالا فقط یک خط صاف قابل مشاهده است! تعداد افرادی که در دهک‌ها قرار دارند از نظر شماره برابر نیستند و حتی اگر مثل هر توزیع طبیعی دیگر نگاه کنیم، توزیع جمعیتی در دهک‌ها یک منحنی توزیع نرمال است که سه دهک بالای خط فقر بخش کوچکی از آن را تشکیل می‌دهند. با این حال حتی اگر تراکم جمعیتی هر دهک را برابر در نظر بگیریم، به این می‌رسیم که حداقل 70 درصد جامعه زیر خط فقر قرار گرفته‌اند. یعنی حداقل ۷۰درصد سفره‌ها آب رفته و ۷۰ درصد سرپرستان خانوار از شرم جیب خالی آب شده‌اند.
گزاره دیگری که این عضو شورای شهر تهران نقل کرده‌ است، مربوط می‌شود به آمار جرایم و آسیب‌های اجتماعی که بیشتر شده و آمار مراجعه به گرمخانه‌ها دو برابر قبل شده است.
حالا با مشکلی مضاعف مواجهیم. افزایش پذیرش گرمخانه یعنی افزایش تراکم جمعیتی افراد بی‌خانمانی که هر کدام صبح تا بعدازظهر را در نقطه آلوده‌ای از شهر سپری کرده و حالا کنار هم جمع شده‌اند در تراکمی دو برابر قبل از کرونا. این در حالی است که ستاد مقابله با کرونا هر روز محدودیت‌ها را بر مردم عادی تنگ‌تر از روز قبل کرده و در تلاش است تعاملات و تماس حضوری مردم با یکدیگر را به حداقل برساند تا زنجیره انتقال ویروس قطع شود. اما اوضاع در گرمخانه‌هایی که طبق گفته عضو شورای شهر، رجوع به آنها دو برابر شده چگونه است؟
از طرفی طبق گزارش‌های سازمان بهداشت جهانی و کارشناسان سلامت در حوادث و بلایا از سراسر جهان، شیوه ایمن‌سازی افراد معتاد و بی‌خانمان با افراد معمولی متفاوت است. پژوهشی که در ایالات متحده آمریکا در ابتدای شیوع کرونا انجام گرفت نشان داد با توزیع بسته‌های بهداشتی و ضدعفونی‌کننده بین افراد معتاد و بی‌خانمان، آمار مسمومیت با الکل بین آنها بیشتر شده است. حال آن که مسمومیت با الکل علائمی مشابه کرونا دارد و این یعنی بار مضاعف روی دوش کادر درمان و انجام تست کرونا.
 کارشناسان سلامت در حوادث و بلایا، هر نوبت شیوه‌های نوینی را برای ایمن‌سازی قشر معتاد و بی‌خانمان ارائه می‌دهند و ما هر نوبت دل‌مان شور هموطنان بی‌خانمانی را می‌زند که تراکم‌شان در گرمخانه‌ها دو برابر شده است.