مروری بر روش‌های بومی شده درمان ناباروری در پژوهشكده رویان
سلام بچه!
درمان ناباروری كه 10 تا 15 درصد خانواده‌ها با آن درگیر هستند، علمی نوپا ست و در حدود چهار دهه از تولدش در دنیا می‌گذرد. اولین نوزاد حاصل لقاح خارجی سال 1357 در انگلستان متولد شد؛ در آن زمان خانواده‌ها برای درمان به كشورهای دیگر سفر می‌كردند، اما امروز ما میزبان ورود بیمارانی از كشورهای دیگر هستیم. امروزه بیش از 70 مركز درمان ناباروری در سراسر كشور وجود دارد. یكی از این مراكز معتبر در دنیا، پژوهشكده رویان است كه در سه حوزه پزشكی تولید مثل، سلول‌های بنیادی و زیست فناوری وظایف مختلفی را به عهده دارد. در گفت‌وگو با دكتر عبدالحسین شاهوردی، عضو هیات علمی و سرپرست پژوهشکده رویان جهاد دانشگاهی، مروری بر پیشرفت‌های چشمگیر در حوزه ناباروری خواهیم داشت كه می‌تواند مورد توجه زوجین ناباروری كه با این روش‌ها آشنا نیستند، قرار بگیرد .
فرایند باروری شامل مراحل مختلفی
است .مثلا لانه‌گزینی یا پی.چی.دی همان اتصال تخم به دیواره رحم است كه به بارداری منجر می‌شود. بعد از بارور شدن سلول تخمك سه روز در لوله‌ای به نام فالوپ باقی می‌ماند و در ادامه به سمت رحم حركت می‌كند؛ به این فرآیند لانه‌گزینی می‌گویند. این فرآیند بخش مهمی در بارداری است و با توجه به این‌كه امروزه بیماری‌های ژنتیك یكی از عواملی است كه باعث عدم لانه‌گزینی و ناباروری، سقط‌های مكرر می‌شود، با روش پی.جی.دی می‌توان بررسی‌های ژنتیك قبل از لانه گزینی انجام داد. این علم حدود دو سال است كه پیشرفت‌های زیادی داشته است و حتی با تشخیص جنسیت می‌توان بیماری‌های وابسته به جنسیت را نیز پیش‌بینی و با توجه به آن جنین سالم متولد كرد. این شیوه برای هر زوجی كه در معرض بیماری‌های ژنتیك قرار دارد، مفید است. برای انجام این كار حدود 18 دقیقه بعد از لقاح تخمك‌ها را بررسی می‌كنند و تعدادی از آنان را كشت می‌دهند و مراحل بعدی طی می‌شود. سال‌ها پیش از روش پی.ان.دی (شیوه تشخیص قبل از تولد) استفاده می‌شد كه تصمیم سقط برای زوج‌ها بسیار سخت بود.
میكرو اینجكشن
راه حل كمبود اسپرم
شیوه‌ای است كه در آن اسپرم مرد داخل تخمك تزریق می‌شود و در مواردی به كار می‌رود كه اسپرم با كیفیت یا به تعداد كافی وجود نداشته باشد. همچنین از این شیوه در صورتی كه چندین بار از آی.وی.اف استفاده شده است و نتیجه حاصل نشده بهره گرفته می‌شود. برای میكرواینجكشن اسپرم در آزمایشگاه داخل تخمك تزریق می‌شود و در ادامه لقاح و تقسیم سلولی صورت می‌گیرد؛ حتی اگر یك اسپرم سالم وجود داشته باشد، یا بیمار فاقد لوله رحمی باشد، می‌توان مراحل را انجام داد.
بچه یخی چیست؟
سرطان و آغاز پرتودرمانی باعث می‌شود فرد سلول‌های جنسی خود را از دست بدهد، در گذشته فردی كه سلول جنسی نداشت، نابارور محسوب و از مسیر درمان خارج می‌شد. بسیاری از سرطان‌ها پس از تشخیص و اقدام به موقع، قابل درمانند و فرد می‌تواند با بهره‌گیری از راه‌های درمانی بعد از یك دوره شیمی‌درمانی یا جراحی به زندگی عادی بازگردد.
امروزه این امكان وجود دارد تا قبل از شروع درمان سرطان با عمل جراحی بخشی از تخمدان را برداشت. پژوهشگران در تلاشند تا شانس باروری از این شیوه را به میزان بیشتر افزایش دهند. از سال 2000 روی بیماران سرطانی و افرادی كه نامزد حفظ توانایی باروری‌شان بودند، تحقیقات در زمینه انجماد بافت تخمدان شروع شد و پس از حدود یك دهه بانك تخمدان انسانی پژوهشگاه رویان 2010 راه‌اندازی شد، تاكنون بیش از 300 بیمار در بانك تخمدان پذیرش شده و نمونه تخمدانی 50 بیمار، در بانك ذخیره شده است تا در صورت نیاز بتوانند با این شیوه صاحب فرزند شوند.
داستان رحم جایگزین چیست؟
یكی از درمان‌ها برای خانمی كه ساختار آناتومی رحم او قابلیت جنین نداشته باشد و سقط‌های مكرر ایجاد كند، استفاده از رحم جایگزین است. البته دلایل دیگری هم مانند خطرناك بودن بارداری برای مادر، كوچك بودن رحم یا استفاده از شیوه‌هایی مانند كورتاژ غیرعلمی یا عفونت‌هایی از این دست را می‌توان دلایل استفاده از رحم شخص دیگری دانست.
در بسیاری از ادیان این شیوه مردود اعلام می‌شود اما مذهب شیعه با پتانسیل پویایی، سد راه نیست. در پژوهشكده رویان فهرستی از زنان داوطلب وجود دارد كه زوج‌ها می‌توانند این وظیفه را به آنان بسپارند كه از نظر شرع این خانم به دلیل رابطه خونی، حكم مادر رضاعی را دارد و شامل ارث یا حقوقی كه به عنوان مادر واقعی می‌شود برای او وجود ندارد.
بند ناف را دور نیندازید
جدای از مسائل ناباروری، امروزه با گسترش انواع بیماری‌ها از قبیل سرطان و ... بند ناف می‌تواند به عنوان كلید درمان باشد. امكان نگهداری در مراكز پژوهشكده رویان، سازمان انتقال خون و مركز پیوند مغز استخوان بیمارستان شریعتی و یك بانك خصوصی بندناف در شركت دانش بنیان بن یاخته‌های رویان وجود دارد. در مواردی خانواده‌هایی كه فرزند اولشان با سرطان رو‌به‌رو بوده است با تولد فرزند دوم و استفاده از بند ناف او، توانسته‌اند شرایط بهبود او را فراهم كنند. بند ناف را می‌توان به‌طور خصوصی و با هزینه نه چندان زیاد برای درمان بیماری‌ها نگهداری كرد.
است .مثلا لانه‌گزینی یا پی.چی.دی همان اتصال تخم به دیواره رحم است كه به بارداری منجر می‌شود. بعد از بارور شدن سلول تخمك سه روز در لوله‌ای به نام فالوپ باقی می‌ماند و در ادامه به سمت رحم حركت می‌كند؛ به این فرآیند لانه‌گزینی می‌گویند. این فرآیند بخش مهمی در بارداری است و با توجه به این‌كه امروزه بیماری‌های ژنتیك یكی از عواملی است كه باعث عدم لانه‌گزینی و ناباروری، سقط‌های مكرر می‌شود، با روش پی.جی.دی می‌توان بررسی‌های ژنتیك قبل از لانه گزینی انجام داد. این علم حدود دو سال است كه پیشرفت‌های زیادی داشته است و حتی با تشخیص جنسیت می‌توان بیماری‌های وابسته به جنسیت را نیز پیش‌بینی و با توجه به آن جنین سالم متولد كرد. این شیوه برای هر زوجی كه در معرض بیماری‌های ژنتیك قرار دارد، مفید است. برای انجام این كار حدود 18 دقیقه بعد از لقاح تخمك‌ها را بررسی می‌كنند و تعدادی از آنان را كشت می‌دهند و مراحل بعدی طی می‌شود. سال‌ها پیش از روش پی.ان.دی (شیوه تشخیص قبل از تولد) استفاده می‌شد كه تصمیم سقط برای زوج‌ها بسیار سخت بود.
میكرو اینجكشن
راه حل كمبود اسپرم
شیوه‌ای است كه در آن اسپرم مرد داخل تخمك تزریق می‌شود و در مواردی به كار می‌رود كه اسپرم با كیفیت یا به تعداد كافی وجود نداشته باشد. همچنین از این شیوه در صورتی كه چندین بار از آی.وی.اف استفاده شده است و نتیجه حاصل نشده بهره گرفته می‌شود. برای میكرواینجكشن اسپرم در آزمایشگاه داخل تخمك تزریق می‌شود و در ادامه لقاح و تقسیم سلولی صورت می‌گیرد؛ حتی اگر یك اسپرم سالم وجود داشته باشد، یا بیمار فاقد لوله رحمی باشد، می‌توان مراحل را انجام داد.
بچه یخی چیست؟
سرطان و آغاز پرتودرمانی باعث می‌شود فرد سلول‌های جنسی خود را از دست بدهد، در گذشته فردی كه سلول جنسی نداشت، نابارور محسوب و از مسیر درمان خارج می‌شد. بسیاری از سرطان‌ها پس از تشخیص و اقدام به موقع، قابل درمانند و فرد می‌تواند با بهره‌گیری از راه‌های درمانی بعد از یك دوره شیمی‌درمانی یا جراحی به زندگی عادی بازگردد.
امروزه این امكان وجود دارد تا قبل از شروع درمان سرطان با عمل جراحی بخشی از تخمدان را برداشت. پژوهشگران در تلاشند تا شانس باروری از این شیوه را به میزان بیشتر افزایش دهند. از سال 2000 روی بیماران سرطانی و افرادی كه نامزد حفظ توانایی باروری‌شان بودند، تحقیقات در زمینه انجماد بافت تخمدان شروع شد و پس از حدود یك دهه بانك تخمدان انسانی پژوهشگاه رویان 2010 راه‌اندازی شد، تاكنون بیش از 300 بیمار در بانك تخمدان پذیرش شده و نمونه تخمدانی 50 بیمار، در بانك ذخیره شده است تا در صورت نیاز بتوانند با این شیوه صاحب فرزند شوند.
داستان رحم جایگزین چیست؟
یكی از درمان‌ها برای خانمی كه ساختار آناتومی رحم او قابلیت جنین نداشته باشد و سقط‌های مكرر ایجاد كند، استفاده از رحم جایگزین است. البته دلایل دیگری هم مانند خطرناك بودن بارداری برای مادر، كوچك بودن رحم یا استفاده از شیوه‌هایی مانند كورتاژ غیرعلمی یا عفونت‌هایی از این دست را می‌توان دلایل استفاده از رحم شخص دیگری دانست.
در بسیاری از ادیان این شیوه مردود اعلام می‌شود اما مذهب شیعه با پتانسیل پویایی، سد راه نیست. در پژوهشكده رویان فهرستی از زنان داوطلب وجود دارد كه زوج‌ها می‌توانند این وظیفه را به آنان بسپارند كه از نظر شرع این خانم به دلیل رابطه خونی، حكم مادر رضاعی را دارد و شامل ارث یا حقوقی كه به عنوان مادر واقعی می‌شود برای او وجود ندارد.
بند ناف را دور نیندازید
جدای از مسائل ناباروری، امروزه با گسترش انواع بیماری‌ها از قبیل سرطان و ... بند ناف می‌تواند به عنوان كلید درمان باشد. امكان نگهداری در مراكز پژوهشكده رویان، سازمان انتقال خون و مركز پیوند مغز استخوان بیمارستان شریعتی و یك بانك خصوصی بندناف در شركت دانش بنیان بن یاخته‌های رویان وجود دارد. در مواردی خانواده‌هایی كه فرزند اولشان با سرطان رو‌به‌رو بوده است با تولد فرزند دوم و استفاده از بند ناف او، توانسته‌اند شرایط بهبود او را فراهم كنند. بند ناف را می‌توان به‌طور خصوصی و با هزینه نه چندان زیاد برای درمان بیماری‌ها نگهداری كرد.
