در این روزها دل‌مشغولی اغلب ساکنان این کره خاکی، واکسینه‌شدن در برابر بیماری کووید-۱۹ است. کشورهای توسعه‌یافته در پی واکسیناسیون بخش بزرگ‌تری از جمعیت خود هستند و باقی دنیا نیز در پی مهیاکردن واکسن از هر طریق ممکن اما در چنین شرایطی پرسش مهم این است که چه تعداد از افراد یک کشور باید واکسینه شوند تا بیماری‌ای چون کووید-۱۹
از نفس بیفتد؟
برای پاسخ به این پرسش باید سراغ یکی از مفاهیم بنیادی همه‌گیرشناسی (اپیدمیولوژی) یعنی نرخ شیوع بیماری برویم. نرخ شیوع یک بیماری یعنی فرد مبتلابه آن بیماری به‌طور میانگین چند فرد سالم را آلوده می‌کند. نرخ شیوع بیماری‌ای مانند سرخک بین ۱۲تا۱۸ است. در خصوص کووید-19 این نرخ حدود 2/3تا3/4تخمین
زده می‌شود.
اگر حاصل‌ضرب افرادی که بالقوه امکان آلودگی به کووید-19 را دارند و نرخ شیوع این بیماری برابر یک شود، آنگاه تعداد مبتلایان در جمعیت ثابت باقی خواهد ماند، نه این تعداد کاهش می‌یابد و نه به‌صورت تصاعدی افزایش. چنین رابطه‌ای یعنی برای رسیدن به این نقطه تعادل، نسبتی از جمعیت برابر با معکوس نرخ شیوع بیماری باید واکسینه‌شوند یا به‌صورت طبیعی در برابر بیماری ایمنی پیدا کنند تا تعداد مبتلایان جدید به بیماری طی زمان افزایش نیابد. واضح است برای کاهش تعداد مبتلایان باید از این حد فراتر برویم و بیش از حداقل افراد موردنیاز برای رسیدن به سطح تعادل را واکسینه کنیم تا نرخ رشد بیماری منفی شود و به‌مرور تعداد مبتلایان تازه
کاهش یابد.
در مورد کووید-19، حداقلی از جمعیت که باید واکسینه شوند تا به این نقطه تعادل برسیم بین ۵۷تا۷۱درصد است. البته این بازه براساس میزان سرایت‌پذیری نخستین سویه کووید-19 (سویه آلفا) است. سویه‌های جدیدتری که تکامل‌یافته‌اند،می‌توانند نرخ سرایت‌پذیری بیشتری داشته و متناسب با این نرخ سرایت‌پذیری بالاتر، نسبت بیشتری از جمعیت باید واکسینه شوند. در عین حال، ساختار جمعیت نیز قضیه را پیچیده‌تر می‌کند. در صورت نرخ بالای رفت‌وآمد و تجمعات اجتماعی، نرخ شیوع حقیقی به نرخ شیوع نظری نزدیک‌تر می‌شود اما بااحتیاط در رفت‌وآمد و حضور در مراکز پرجمعیت می‌تواند نرخ شیوع حقیقی را
کاهش دهد.
بدون ایمنی‌بخش اعظمی از جمعیت یک کشور، دریافت واکسن از جانب من یا شما چندان معنایی ندارد، زیرا ویروس همچنان امکان شیوع در میان افراد زیادی را دارد و همتاسازی ویروس در این پیکرهای پرشمار، امکان تغییرات ژنتیکی در ویروس و انتخاب طبیعی تغییراتی را فراهم می‌کند که نرخ شیوع و مقاومت ویروس را بسی افزایش خواهد داد و دیری نخواهد گذشت تا واکسن‌هایی که اثربخشی قابل‌ملاحظه‌ای در برابر سویه‌های پیشین کووید-19 داشتند در برابر
این سویه‌های تازه، کم اثر و حتی بی‌اثر
از آب درآیند. تا زمانی که بخش قابل‌توجهی از ما در مدت ‌زمانی اندک واکسینه نشویم،
هیچ‌یک به‌راستی در برابر این بیماری
ایمن نخواهیم بود.