جای خالی هویت ملی در کتاب‌های درسی

جای خالی هویت ملی در کتاب‌های درسی


در سال‌های اخیر محتوای کتاب‌های درسی به عنوان یکی از موضوعات قابل بحث و بررسی در حوزه آموزش و پرورش بوده است. موضوعی که مولفان کتاب‌های آموزشی را به فکر تغییر در متن کتاب و عناوین آنها انداخت. با این حال هنوز هم شاهد کاستی‌هایی در محتوای بنیادین کتاب‌های آموزشی هستیم. اما به تازگی کتابی با عنوان «یکصدسال سفیدخوانی در کلاس درس» راهی بازار نشر شده که به بررسی نظام‌های آموزشی ایران از زمان قاجار تا امروز می‌پردازد. مریم بابایی خرسندی نویسنده آن می‌گوید: کتاب‌های درسی، بهترین ابزار برای انتقال مفاهیم شکل‌دهنده و تقویت‌کننده هویت ملی‌اند و کودکان و نوجوانان، بهترین گیرندگان این آموزش‌ها هستند. «یکصدسال سفیدخوانی در کلاس درس» برای بررسی نقش کتاب‌های درسی در هویت‌دهی به کودکان و نوجوانان ایرانی، در بازه زمانی صد سال اخیر نوشته شده است. به این‌ترتیب نظام‌های آموزشی ایران از دوران قاجاریه تا امروز مورد بررسی و پژوهش قرار می‌گیرند.

کتاب پیش‌رو شامل ۴ فصل و یک‌پیوست است که فصل اول آن به تعریف هویت ملی و ابعاد آن اختصاص دارد. در فصل دوم‌، برای درک بهتر آمیختگی هویت ملی با کتاب درسی، اشاره‌ای به سیر تحولات نظام آموزشی شده و در فصل سوم هم نویسنده پس از بررسی بیش از 1۵۰۰ صفحه از متن درسی مربوط به کتاب‌های منتخب درس فارسی، در بازه صد ساله مورد نظر، فراوانی مؤلفه‌های شکل‌دهنده هویت ملی را استخراج کرده است. سپس در فصل چهارم با تحلیل محتوا و تحلیل تطبیقی هر دوره نشان داده توجه یا بی‌توجهی عمدی یا ناآگاهانه نسبت به برخی مولفه‌های این‌بحث چه‌عواقبی در پی داشته است. گفتنی است منافع مالی‌ نویسنده کتاب از فروش آن، صرف کودکان مناطق محروم برای رفتن به مدرسه خواهد شد.