تجربه نشان میدهد ورزشکردن یکی از روشهای موثر برای رفع مشکلات جسمی و روحی است اما کدام ورزش و برای چه کسی؟
روغنکاری چرخدندههای بدن
گفتن و نوشتن از فواید ورزش و انجام حرکات ورزشی، تکرار مکررات است؛ آنقدر بدیهی که تقریبا کمتر کسی است که نداند انجام روزی چند دقیقه حرکات ورزشی میتواند چه تاثیری بر سلامت جسم و روان انسان داشتهباشد اما با این حال و باوجود علم به دانستن این موضوعات، انتخاب و انجام بهترین و مناسبترین ورزش برای هرکس و با ویژگیها متفاوت کار سختی است؛ آنقدر سخت که برخی از افراد بر فرض مفیدبودن ورزش کاری را انجام میدهند که نهتنها فایدهای ندارد که میتواند در طول زمان آسیبهای بسیاری را به روح و جسم آنها وارد کند. درواقع بعد از دانستن فواید ورزشکردن تشخیص ویژگیها و پیامدهای انواع ورزشها و حرکات برای افراد با ویژگیهای مختلف، مهمترین موضوعی است که برای قرارگرفتن در مسیر سلامت به آن نیاز داریم. پس در روزهایی که خانهنشینی ایام کرونا دسترسی به انواع کلاسها و برنامههای آنلاین ورزشی را برایمان به ارمغان آورده، علممان نسبت به بدن و نیازهای بدن را بالا ببریم و بعد سراغ آن ورزشی برویم که اعضای بدنمان بیش از هرچیزی به انجام آن نیاز دارند.
اگر اهل کوچکترین ورزش در باشگاهها ورزشی، پارکها و میدانها و حتی کلاسهای آنلاین باشید، حتما نام ورزش پیلاتس به گوشتان خوردهاست؛ ورزشی که طی مدت زمان کمی که در رشتههای ورزشی جای گرفت، افراد زیادی را به انجام حرکات این ورزش مشتاق کرد. شاید چون در ورزش پیلاتس نهتنها جسم بلکه روح فرد ورزشکار هم درگیر انجام آن میشود.
پیلاتس نیاز به تمرکز بالایی برای انجام حرکات مخصوص خودش دارد؛ ورزشی که تعلق به جنسیت خاصی ندارد و همه میتوانند آن را انجام بدهند و با شاملشدن چیزی حدود 500حرکت تمرینی، بدن فرد و تنفس او را درگیر خود میکند؛ اتفاقی که به اثرات متفاوتی در بدن هرکس منجرمیشود.
اینطور که کارشناسان ورزشی میگویند، پیلاتس
سن و سال نمیشناسد و حتی افراد مسن هم میتوانند زیرنظر متخصصان ورزشی این ورزش را انجام بدهند؛ ورزشی که با تایید پزشک، برای زنان باردار هم منعی ندارد و میتوانند حرکات این ورزش را در چارچوب مشخصی انجامداده و به سلامت جسم و روح خود و جنینشان کمک کنند اما پیلاتس همانقدر که میتواند به حال خوب زنان و مردان در سنین مختلف منجر شود، میتواند برای برخی دیگر از افراد دردسرساز شود. اگر در حالتی طبیعی و بهدور از سابقه بیماریهای مشخصی بوده و بهدنبال کالریسوزی هستید، پیلاتس انتخاب مناسبی برای شماست. این رشته ورزشی برای برخی افراد خاص که دارای بیماریهایی ازجمله صرع و اماس هستند یا سکته و درد قفسهسینه و قلبشان را از سر گذراندهاند توصیه نمیشود؛ چون فشار واردشده به فرد در اثر این ورزش فشار تقریبا بالایی است و ممکن است به گسترش آن درد یا ضعف موجود در بدن فرد دامن بزند و آن را بیشتر از چیزی که هست کند. ضمن اینکه برخی حرکاتی که در پیلاتس انجام میشود، ممکن است به استخوان افرادی که سابقه پوکیاستخوان دارند، آسیبهای جدی وارد کند. پس بهطور کلی اگر سابقه بیماری خاصی دارید، بهتر است اول با پزشک متخصص و بعد با کارشناسان ورزشی مشورت کنید و بعد به انجام ورزشی مانند پیلاتس بپردازید.
هوا را دریاب
هر ورزشی که شما با انجام چند دقیقه آن به نفسنفس بیفتید در دسته ورزشهای هوازی جای میگیرد؛ ورزشهایی که باعث واکنش سریع قلب میشود و خون زیادی بهداخل رگهایتان فرستاده و تنفستان تندتر میشود. دویدن، طنابزدن، رکابزدن، حرکات پروانهای و هر حرکت دیگری که نفسهایتان را بهشماره میاندازد، هوازی هستند و باعث تازهشدن حال روح و جسمتان میشود. در واقع اگر بهدنبال تناسباندام هستید، ورزشهای هوازی گزینه ساده و در دسترسی برای شماست؛ گزینهای که نیاز به ابزارهای خاص و متفاوتی ندارند و تقریبا در هر شرایطی از زندگی امروز هم امکان انجامش وجود دارد؛ مانند یک پیادهروی ساده. بسیاری از متخصصان از تاثیر پیادهروی و بهشمارهافتادن نفسهای فرد برای مقابله با انرژی منفی و اضطراب میگویند؛ زمانی که اتفاقی هرچند کوچک، آرامشمان را گرفته و فقط با کمی پیادهروی و تنفس هوای تازه میتواند رفع شود.در واقع تحقیقات نشان دادهاست ورزشهای هوازی از جمله پیادهروی، یک راه تضمین شده برای کاهش سطح استرس و اضطراب است و حتی روی سیستم ایمنی بدن هم تاثیرات مثبت شگفتانگیزی دارد.
البته از مزایای ورزشهای هوازی همیشه گفتهاند و شنیدهایم. اینکه توانایی جلوگیری از انواع بیماریها و از آن مهمتر بیماری افسردگی را دارد که در روزگار امروز، به بیماری شایع جهان تبدیل شدهاست. ولی این دسته از ورزشها هم مثل هر عمل دیگری، اما و اگرهایی دارد. اینطور که متخصصان میگویند، در صورت مشکلات کلیوی، ورزشهای هوازی توصیه نمیشود، چرا که حبس طولانی مدت تنفس و حرکاتی که در این ورزش صورت میگیرد، میتواند آسیبهای کلیوی در پی داشتهباشد. در ضمن برای انجام این ورزشها بهتر است با توجه به شرایط بدن تصمیم بگیریم که آن را به طور مداوم انجام بدهیم یا وقفههای هرچند کوتاه را در انجام آن اعمال کنیم.
مثلا گاهی انجام 20 دقیقه تمرین بدون وقفه ورزشهای هوازی برای فرد کارساز است و گاهی یک دقیقه ورزش و یک دقیقه استراحت میتواند نتیجه دلخواه و مطلوب را به ورزشکار بدهد. به هر حال این شمایید و این گزینههای مختلفی از ورزشهای هوازی که میتوانید در هوای تازه یا حتی در محیط خانه به خودتان و به روح و جسمتان هدیه بدهید.
یوگای محبوب
اگر احساس نگرانی در وجود شما، بیشتر از حد معمول شدهاست، انجام ورزش یوگا، انتخاب تقریبا مناسبی برای کنترل این اوضاع است. در واقع یوگا یک ورزش ذهنی بدنی است که شما را از قید زمان رها میکند و در حالی که بدن فرد ورزشکار درگیر شدهاست، ذهن را هم آرام میکند و فرد از نگران بودن در طول مدت انجام این ورزش رها میشود. با وجود این، شاید از هرکسی درباره یوگا بپرسید، تجربه متفاوتی از انجام آن را برای شما تعریف کند؛ آنقدر متفاوت که ممکن است برخی از آنها از خوبیهای بیحد و حصر و حال خوب انجام چنین ورزشی بگویند و برخی هم به اثرات منفی آن بر روح و جسمشان اشاره کنند. در واقع یوگا آن ورزشی است که با توجه به ویژگیهای هر فرد، تاثیر متفاوتی روی او خواهد داشت. ورزشی که چون روح و جسم فرد را به طور همزمان درگیر میکند، نیاز به تمرکز بالا و آمادگی جسمانی قابل قبولی دارد. البته حرکات یوگا در سطحهای مبتدی و پیشرفته دستهبندی میشود و هرکس باید با توجه به شناخت خودش، آن را انتخاب کند. اما فراموش نکنید اگر بدن شما آمادگی سطوح مختلف آن را نداشتهباشد، ممکن است با فشاری مضاعف بر عضلاتتان روبهرو شوید که آسیبهایی برایتان در پی خواهد داشت. ضمن اینکه انجام درست حرکات یوگا، نیاز به آمادگی جسمانی کافی بدن ورزشکار دارد که اگر این آمادگی وجود نداشتهباشد، میتواند باعث ایجاد درد در کمر و دیسک کمر بشود. برای همین به نظر میرسد اگر بدن فرد به اندازه کافی گرم نباشد، یوگا انتخاب مناسبی نخواهد بود. شاید برای همین است که لازم است پیش از انتخاب یوگا، شرایط جسمی و روحی خودمان را به طور کامل در نظر بگیریم و با در میان گذاشتن آنها با مربی، این ورزش را انتخاب کنیم.
یکی از مزایای انتخاب این ورزش، در دسترسی بودن آن است؛ آنقدر که حتما نیاز به باشگاه و فراهم بودن موقعیت خاصی ندارید و تنها با استفاده از تصاویر و فیلمهای موجود در اینترنت میتوانید به انجام یوگا در خانه بپردازید.
دیابتیهای مقاوم
حرف از ورزشهای مقاومتی که میشود، ذهن همه به سمت انجام ورزشهای سنگینی مانند وزنهبرداری میرود. در صورتی که این تفکر به طور مطلق صحیح نیست و تمرین مقاومتی شامل حرکات ورزشی متفاوتی میشود که با استفاده از نوعی از مقاومت، بر عضلات فرد فشاری وارد میکند، مثل دمبل زدن. تمریناتی که به فرد کمک میکند تا احساس ثبات و تعادل کند. البته وزنهبرداری و اسکاتزدن هم جزئی از مرسومترین ورزشهای مقاومتی هستند اما برای شروع کار، لازم نیست سنگ بزرگ را بردارید که ممکن است نزنید.
از سادهترینها شروع کنید و کمکم پیش بروید.چیزی که در این میان مهم است این است که چنین ورزشهایی به منظور کنترل بیماریهایی مانند دیابت، تاثیر بسیار خوبی دارد؛ زیرا اینطور که افراد مبتلا به دیابت میگویند، توانایی آنها در انجام فعالیتهای عادی روزانه در حال تحلیل است .متخصصان اما راهحل مقابله با این روند را در انجام ورزشهای مقاومتی میدانند و آن را راهی برای روبهرویی با اثرات پیری حاصل از دیابت بر بدن فرد عنوان میکنند.
در واقع از نظر پزشکان، هنگام انجام ورزشهای مقاومتی و قدرتی، بدن از گلوکز موجود در خون برای تقویت عضلات استفاده میکند؛ برای همین است که گلوکز موجود در موادغذایی تا حد زیادی توسط بافت عضلانی جذب میشود و در نتیجه این ورزشها، باعث بهبود سطح قند خون میشوند. از طرف دیگر اگر مبتلا به دیابت نوع ۲ هستید، سلولهای بدنتان در برابر انسولین مقاوم شده و چاره بدن شما، انجام حرکات مقاومتی است.
بر اساس مطالعاتی که بر این دسته از ورزشها انجام شدهاست، تمرینات مقاومتی تا 24 ساعت، بدن را نسبت به انسولین حساستر از گذشته میکند و این به سلامت فرد مبتلا به دیابت و البته ورزشکار کمک خواهد کرد تا روال عادی زندگی را داشتهباشد.
در نهایت پیشنهاد ما این است که مقدار قند خونتان را پیش از انجام ورزش مقاومتی، در حین انجام و بعد از آن اندازه بگیرید؛ شاید این تاثیرات و تغییرات در عدد گلوکز موجود در خون، شوق و انگیزهتان نسبت به ادامه حرکات مقاومتی را افزایش بدهد.
سرعتیها؛ عضوی از خانواده هوازیها
به ورزشهایی که سرعت حرف اول را در آن میزند، ورزشهای سرعتی گفته میشود؛ همان ورزشهای هوازی که اگر با سرعت بیشتری انجام شود، در دسته ورزشهای سرعتی جای میگیرد و تاثیرات متفاوتی پیدا میکند؛ ورزشهایی که در کودکی باعث ترشح هورمونی برای بلندی قد و در بزرگسالی باعث تناسباندام میشود.
در واقع اگر به دنبال کاهش ورزش و به طور کلی تناسب اندام در دورههای مختلف مانند دوران بعد از بارداری هستید، ورزشهایی مانند شنا، دوچرخهسواری، پیادهروی با سرعت بالا و همه ورزشهایی که نیاز به کمی سرعت دارد، انتخاب مناسبی برای شماست. ضمن اینکه این ورزشها، با سرعت بالا انجام میشوند و در کمترین زمان ممکن بالاترین کارایی و بازدهی را برای فرد ورزشکار به همراه دارند؛ آنقدر که شدت کالریسوزی برای فرد شگفتانگیز خواهد بود.
البته کریس فری تگ، یکی از کارشناسان تناسب اندام در شورای ملی ورزش آمریکا راه موفقیت در این دسته از رشتههای ورزشی را برنامهریزی مداوم میداند و معتقد است: «بعد از گرم کردن، سه دقیقه به حالت ثابت و با سرعت درجا بزنید، سپس ورزش هوازی مورد علاقه خود را شروع کنید، این ورزش میتواند دوچرخه سواری، دویدن و... باشد. البته به سرعت و شدت فعالیت توجه کافی داشته باشید.»
آنوقت است که با انجام این کار باکیفیتترین ورزش را در مدت زمانی کوتاه انجام دادهاید و کالری خوبی هم سوزاندهاید و خب چه چیزی بهتر از این؟ فراموش نکنید ورزشهای سرعتی هنگامی به خوبی انجام میشوند که خسته نباشید و حوصله انجام آن را داشتهباشید نه اینکه صرفا برای انجام وظیفه آن را دنبال کنید.